گزارشی از «تلاش» سوریه برای «درگیرنشدن» در جنگ غزه و حواشی آن

 دیدار بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس جمهور امارات متحده عربی در سال گذشتهرادیو فردا: کارشناسان معتقدند که به‌رغم حملات پیاپی منتسب به اسرائیل که مهم‌ترین مورد آن حمله به کنسولگری ایران در دمشق بود و خطر گسترش جنگ به کشورهای دیگر را افزایش داده، حکومت بشار اسد «تلاش» می‌کند در جنگ غزه و حواشی آن «درگیر نشود».

خبرگزاری فرانسه در گزارشی نوشته بشار اسد می‌کوشد بین سیاست‌ روسیه و ایران که هر دو در ۱۳ سال جنگ داخلی سوریه از حکومت او دفاع کرده‌اند «تعادل ظریفی» برقرار کند.

سوریه بخشی از «محور مقاومت» تلقی می‌شود؛ ائتلافی از نیروهای مورد حمایت جمهوری اسلامی که از زمان شروع جنگ غزه در ۱۵ مهر، اسرائیل و منافع آن در منطقه را مورد حمله قرار داده‌اند.

یک دیپلمات غربی که نخواست نامش فاش شود، به خبرگزاری فرانسه گفت: «اسرائیل به بشار اسد هشداری صریح داده که اگر از سوریه برای حمله به آن کشور استفاده شود حکومت او را نابود خواهد کرد.»

سوریه در ماه‌های اخیر شاهد حملات متعدد منتسب به اسرائیل به مواضع و نظامیان ایرانی در خاک خود بوده‌ که اوج آن حمله روز ۱۳ فروردین به کنسولگری ایران در دمشق بود. در این حمله ساختمان کنسولگری ایران کاملاً ویران و هفت افسر ارشد سپاه پاسداران، از جمله محمد رضا زاهدی، از فرماندهان ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران، کشته شدند.

ایران در واکنش به این حمله در بامداد ۲۶ فروردین برای اولین بار در یک حمله مستقیم با صدها پهپاد و موشک خاک اسرائیل را هدف گرفت.

منابع مطلع در منطقه، از جمله یک منبع نزدیک به حزب‌الله لبنان و دیده‌بان حقوق بشر سوریه، در روزهای اخیر به خبرگزاری فرانسه گفتند که ایران تحت تاثیر حملات منتسب به اسرائیل در ماه‌های گذشته، نیروها و نظامیان ارشد خود را از مناطق جنوبی سوریه و همجوار با منطقه اشغالی جولان خارج کرده است.
نفوذ روسیه و امارات متحده عربی در سوریه
اندرو تبلر از کارشناسان پژوهشکده «انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» می‌گوید: «روسیه و امارات متحده عربی از بشار اسد خواسته‌اند که در این جنگ دخالت نکند.»

سال گذشته سوریه پس از حدود ۱۲ سال به جمع کشورهای اتحادیه عرب پذیرفته شد. دمشق از طریق بهبود مناسبات خود با کشورهای عربی ثروتمند حوزه خلیج فارس تلاش می‌کند سرمایه‌گذاری خارجی برای بازسازی کشور پس از سال‌ها جنگ و ویرانی را جلب کند هر چند تحریم‌های غرب علیه حکومت بشار اسد مانع بزرگی برای سرمایه‌گذاری خارجی است.

امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۸ مناسبات دیپلماتیک با دمشق را احیا کرد و اقدامات برای پذیرش سوریه در جهان عرب را رهبری می‌کند.

به نظر می‌رسد که حکومت سوریه «توصیه» روسیه و امارات را پذیرفته و مناطق مرزی این کشور در بلندی‌های جولان منهای چند مورد حمله نیروهای وابسته به حزب‌الله لبنان در مجموع آرام بوده است.

دیده‌بان حقوق بشر سوریه که مرکز آن در بریتانیاست و اخبار جنگ داخلی سوریه را جمع‌ آوری و منتشر می‌کند، می‌گوید از شروع جنگ در نوار غزه تاکنون ۲۶ مورد حمله موشکی به بلندی‌های جولان، که در جنگ ۱۹۶۷ به اشغال اسرائیل درآمد و در سال ۱۹۸۱ به این کشور ضمیمه شد، را ثبت کرده است.

اندرو تبلر نیز می‌افزاید: «اکثر این موشک‌ها به مناطق خالی اصابت کرده‌اند که از سوی واشنگتن پیامی غیرمستقیم حاکی از عدم تمایل بشار اسد به دخالت در بحران غزه تلقی می‌شود. بشار اسد امیدوار است که کشورهای عربی و غرب خویشتن‌داری او را جبران کنند و روسیه نیز او را به این سمت سوق می‌دهد.»
مناسبات پیچیده سوریه با حماس
وزارت دفاع روسیه چند هفته پیش اعلام کرد که در بخش تحت کنترل سوریه در بلندی‌های جولان یک قرارگاه دیگر «با هدف نظارت بر آتش‌بس و تنش زدایی» احداث کرده است.

به رغم برگزاری اجتماعات و راهپیمایی‌های متعدد و گسترده در همبستگی با فلسطینیان نوار غزه در بسیاری از کشورهای عربی، به گفته شاهدان عینی در شهر دمشق فقط چند مورد راهپیمایی به طرفداری از فلسطینیان برگزار شده است.

حکومت سوریه با گروه افراطی حماس که حمله روز ۱۵ مهر نیروهای آن آغازگر جنگ در نوار غزه بود مناسبات دشوار و پیچیده‌ای دارد.

گروه حماس که از سوی آمریکا و اروپا به عنوان یک گروه تروریستی معرفی می‌شود، رابطه با حکومت بشار اسد را در پی سرکوب اعتراضات سنی مذهبان سوریه در سال ۲۰۱۱ که به جنگ داخلی انجامید قطع کرد. اما دو طرف در سال ۲۰۲۲ آشتی کردند.

ریشه گروه حماس به اخوان المسلمین، شبکه‌ای از گروه‌های سیاسی سنی مذهب، برمی‌گردد که از نگاه حکومت سوریه یک گروه تروریستی قلمداد می‌شود.

دیپلمات غربی به خبرگزاری فرانسه گفت: «رژیم سوریه از حماس متنفر است و هیچ علاقه‌ای به حمایت از اخوان المسلمین ندارد. چون پیروزی حماس می‌تواند موقعیت دوستان و هم فکران آن در سوریه را تقویت کند.»

گروه افراطی حماس سال گذشته آغاز فصل جدیدی در مناسبات خود با رژیم سوریه را اعلام کرد ولی از منظر بشار اسد صحبت از بازگشت به مناسبات عادی با این گروه «هنوز بسیار زود» است.