پهپادهای انتحاری «شاهد» چگونه به ابزار کارآمد روسیه در جنگ اوکراین تبدیل شدند؟

یورونیوز: سرگرد ایلیا یولاش سخنگوی نیروی هوایی اوکراین می‌گوید نمی‌تواند روزی را بدون صدای پهپادهای «انتحاری» ایرانی، که کشورش را ویران می‌کنند، به یاد بیاورد.

به گفته وی از ماه اوت سال ۲۰۲۲ سربازان اوکراینی که با روسیه می‌جنگند مجبور شده‌اند با هواپیماهای بدون سرنشین ایرانی معروف به «شاهد» مبارزه کنند؛ پهپادهایی که به هنگام اصابت «همه چیز را نابود می‌کنند.»

آقای یولاش به یورونیوز می‌گوید: «اگر یک پهپاد شاهد به ساختمانی قدیمی و پر از آدم برخورد کند، آن را کاملاً ویران خواهد کرد.»

پهپادهای شاهد در حمله اخیر ایران به خاک اسرائیل نیز مورد استفاده قرار گرفتند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: «صدای پهپادهای شاهد، این ابزارهای وحشت، در آسمان خاورمیانه و اروپا یکسان است».

او اضافه کرد: «این صدا باید به عنوان زنگ خطری برای جهان آزاد باشد و نشان دهد که تنها اتحاد و عزم ما می‌تواند جان انسان ها را نجات دهد و از گسترش وحشت در سراسر جهان جلوگیری کند.»
ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین استفاده روسیه از پهپادهای شاهد را محکوم کرده استپهپاد شاهد چیست؟
پهپادهای شاهد، هواپیماهای بدون سرنشین یکبار مصرف، دوربرد و دارای مهمات هستند. تا زمانی که اپراتور این پهپادها هدفی را برای منفجر کردن انتخاب کند، آنها می‌توانند در اطراف یک منطقه چرخ بزنند.

مقامات رسمی اوکراین می‌گویند چند نوع پهپاد شاهد وجود دارد که توسط روسیه در اوکراین استفاده می‌شود.از این مدل‌ها می‌توان به شاهد ۱۳۶ و شاهد ۱۳۱ اشاره کرد که پیشتر توسط ایران ساخته شده‌اند.

با این حال گفته می‌شود روس‌ها نام مدل جدید این پهپاد را به دلیل استفاده در اوکراین به « Geran-2» تغییر داده‌اند، هرچند مشخص نیست تعداد آنها چقدر است.

جان هاردی، معاون بخش روسیه بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، می‌گوید: «پهپادهای شاهد ۱۳۶ با سر جنگی ۴۰ کیلوگرمی برای روسیه جهت تخریب زیرساخت‌های حیاتی و دفاع هوایی اوکراین ارزان و مفید بوده‌اند.»

آقای هاردی می‌گوید قیمت ارزان به این معنی است که روس‌ها احتمالاً ۵۰ هزار دلار برای هر عدد از آنها می‌پردازند. این در شرایطی است که یک گزارش نیویورک تایمز به نقل از کارشناسان، قیمت آنها را تنها ۲۰ هزار دلار برآورد کرده است.

اولین حمله در کی‌یف با این پهپاد‌ها در ماه اوت ۲۰۲۲، چهار کشته برجا گذاشت و از آن زمان تا کنون سربازان اوکراینی در خط مقدم با شاهدها درگیر بوده‌اند.
پهپاد شاهد در آسمان اوکرایندر یک گزارش اطلاعاتی ایالات متحده در اواسط سال ۲۰۲۲ آمده است: «پس از ته کشیدن شدید ذخایر مهمات هدایت دقیق روسیه در ماه‌های آغازین جنگ، ایران پهپادهایی را برای پشتیبانی از مسکو جهت حمله به اوکراین در اختیار این کشور قرار داد.»

ایلیا یولاش می‌گوید روس‌ها به صورت گروهی از پهپادها استفاده می‌کنند و آنها را در جهات مختلف به کار می‌گیرند تا سیستم دفاع هوایی اوکراین را «خسته کنند». وی اضافه کرد: «آنها همچنین ممکن است پنج روز از این پهپاد استفاده کنند و [در] روز ششم، نوع دیگری از پهپاد را پرتاب کنند.»

یوری ایهنات، که پیش از این در نیروی هوایی اوکراین خدمت کرده است، به رسانه ایندیپندنت کیف می‌گوید که پهپادهای شاهد معمولاً در امتداد بستر رودخانه‌ها و جاده‌ها حمله می‌کنند، زیرا برای رادار ضدهوایی اوکراین دشوارتر است که پهپادها را بر فراز آب تشخیص دهد و ردیابی کند. همینطور صدای پهپادها با صدای عبور خودروها خنثی می‌شود و به همین خاطر جاده‌ها مسیری بهتر برای آنها محسوب می‌شوند.

اوکراین به مرور زمان رادارهای مختلفی را برای ردیابی نحوه عبور پهپادها از حریم هوایی خود به خدمت گرفته و با استقرار یک «واحد آتش سیار» از لیزر و استینگر برای سرنگونی پهپادها استفاده می‌کند.

آقای یولاش با بیان اینکه امروزه تقریباً تمام پهپادهای پرتاب‌شده به وسیله روسیه توسط ارتش اوکراین منهدم می‌شوند، می‌گوید از آنجایی که پهپادها بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر در ساعت سرعت دارند ردیابی آن «بسیار ساده‌تر» از سایر سلاح‌ها است.
دفاع هوایی اوکراین در حال ردیابی و حمله به یک پهپاد شاهد مهاجمپهپادهای «شاهد»؛ نماد تحکیم روابط تهران و مسکو
آقای هاردی می‌گوید پهپاد شاهد «مهمترین» کمکی است که ایران به ارتش روسیه کرده است، چرا که آنها توانسته‌اند خسارت عمده‌ای به اوکراین وارد کنند.

ایران ارسال یا ساخت پهپاد برای روسیه برای «جنگ علیه اوکراین» را تکذیب کرده است، با این حال آمریکا و اتحادیه اروپا شرکت‌های ایرانی سازنده پهپاد را تحریم کرده‌اند و می‌گویند که این کشور هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه داده است.

اورزولا فن‌د‌رلاین، رئیس کمیسیون اروپا، سال گذشته در بیانیه‌ای گفته بود «سپاه پاسداران ایران پهپادهای شاهد را برای حمله به زیرساخت‌های غیرنظامی در اوکراین در اختیار روسیه گذاشته‌ است.»

آقای هاردی می‌گوید که به طور کلی رابطه تهران و مسکو پس از تهاجم تمام‌عیار روسیه و با روی آوردن روسیه به ایران برای دریافت سایر کمک‌های نظامی عمیق‌تر هم شده است.

وی اضافه می‌کند در ابتدا ایران قطعات هواپیماهای بدون سرنشین را به روسیه می‌فرستاد تا در آنجا مونتاژ شده و در خط مقدم مستقر شوند. اکنون اما گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد ایران به روسیه کمک کرده تا کارخانه‌های خود را توسعه داده و پهپادها را به صورت محلی بسازد.

یک گزارش روزنامه واشنگتن پست در ماه اوت ۲۰۲۳ نشان داد که هدف روسیه تولید ۶ هزار پهپاد در داخل مرزهای این کشور تا سال ۲۰۲۵ است. امری که به لطف یک «معامله تسلیحاتی میلیارد دلاری» با تهران قابل انجام خواهد بود.