«کلاشنیکف دنیای پهپاد‌ها»؛ توانایی اصلی شاهد ۱۳۶ ارزان قیمت و کم سرعت در جنگ‌ها چیست؟

یورونیوز: ارزان، با قابلیت پیمایش مسافت‌های طولانی و اشباع پدافند دفاعی دشمن؛ پهپاد‌های انتحاری شاهد ۱۳۶ جمهوری اسلامی ایران امروزه به ابزاری پرکاربرد در جنگ‌ها تبدیل شده‌اند.

پهپاد شاهد ۱۳۶ جمهوری اسلامی ایران که تا همین چهار سال پیش کاملا ناشناخته بود، امروزه به پای ثابت جنگ‌ها در نقاط مختلف دنیا تبدیل شده است و در حملات شنبه شب جمهوری اسلامی ایران به اسرائیل ده‌ها فروند از آن به کار گرفته شد. روسیه نیز از همان ابتدای تهاجم نظامی به اوکراین در فوریه سال ۲۰۲۲ از این پهپاد در حملات گوناگون خود بهره جسته است.

شاهد ۱۳۶ با بال‌های مثلثی شکل و موتور پروانه‌ای کوچکش بسیار آسیب‌پذیر است. سرعتش هم بسیار پایین و حدود ۱۸۵ کیلومتر بر ساعت است. در حالی که جت‌های جنگنده‌ اسرائیل که روز شنبه در عملیات دفاعی این پهپادها را سرنگون‌کردند، قادرند با سرعت دو هزار و ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت پرواز کنند.

در نتیجه این پهپاد‌ها به راحتی به وسیله موشک‌ها و مسلسل‌های پدافند هوایی یا موشک‌های هوا به هوای جنگنده‌ها قابل رهگیری و سرنگونی است.

همچنین اندازه ۳.۵ متری و بال‌های ۲.۵ متریش، شناسایی آن را برای رادارها آسان می‌کند و چون المانی برای استتار آن طراحی نشده، از دسترس رادارها دور نمی‌ماند.
کند و آسیب‌پذیر اما ارزان
چه به وسیله جی‌پی‌اس (GPS) هدایت شود و چه به وسیله معادل روس آن گلوناس (Glonass) و یا حتی با بی‌دو (BeiDou) چین و یا معادل اروپایی آن‌ها گالیله (Galileo)، این پهپاد‌ها به راحتی به وسیله سامانه‌های مکان‌یاب به دام می‌افتند. مهندسان ایرانی برای فائق آمدن بر این مشکل تلاش کردند تا با استفاده از ارتباط ماهواره‌ای و یا تراشه‌های 4G، امکان کنترل از راه دور آن را فراهم آورند.

در نتیجه قدرت پهپاد‌های شاهد ۱۳۶ در سرعت، توانایی استتار و توانایی تسلیحاتی ‌آن‌ها نیست، بلکه در بهای ارزان حدود ۲۰ هزار دلاری است که موجب محبوبیت آن‌ها شده است.

 استفاده ده‌ها و یا حتی صد‌ها فروند از این پهپاد‌های ارزان‌قیمت می‌تواند سامانه‌های پدافند هوایی را اشباع کند. در این صورت با توجه به توانایی این پهپاد‌ها در حمل ۵۰ کیلوگرم مواد منفجره و در وزن در مجموع ۲۰۰ کیلوگرمی آن‌ها، عبور تنها یک پهپاد از سپر پدافند هوایی می‌تواند آسیب مورد نظر را به مواضع دشمن بزند. به همین دلیل هم سربازان به شاهد ۱۳۶ لقب «کلاشینکف پهپاد‌ها» دادند. کلاشینکف سلاح تهاجمی تولید شوروی سابق است که هنوز هم به طور گسترده در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آستانه را پایین می‌آورد و هزینه‌تراشی می‌کند
نقطه قوت دیگر این پهپاد‌ها برد آن‌ها است. شاهد ۱۳۶ به دلیل سرعت پایین، مصرف سوخت کمی دارد. همین امر به آن اجازه پیمودن مسافت‌های طولانی را می‌دهد. بنابر تخمین سازمان‌های اطلاعاتی غربی و بسته به تنظیمات پهپاد‌ها، آن‌ها می‌توانند به اهدافی در فاصله هزار و ۵۰۰ تا دو هزار و ۵۰۰ کیلومتر از نقطه پرتاب حمله کنند. پهپاد‌های شاهد ۱۳۶ در حملات شنبه شب سپاه پاسداران به اسرائیل از خاک ایران پرتاب شدند و مسافتی به طول دست‌کم ۹۰۰ کیلومتر را از جمله بر فراز عراق طی کردند. آین امر همچنین به این پهپاد‌ها امکان می‌دهد تا از مسیرهای غیر مستقیم و از محدوده‌هایی که کمتر تحت نظارت قرار دارند برای حمله به اهداف استفاده کنند.

اورلین دوشن، مشاور امور ژئوپولیتیک و دفاعی می‌گوید: «پهپاد‌های شاهد آستانه را نه تنها برای مهاجم به دلیل قیمت پایین‌شان، بلکه برای مدافع نیز پایین می‌آورند، زیرا او را ترغیب می‌کنند که از سیستم پدافند دفاعی و موشک‌های ارزانتری برای مقابله استفاده کند.»

همچنین استفاده از این پهپاد‌ها در جنگ‌های فرسایشی با اجبار مدافع به استفاده از موشک‌های گران‌قیمت برای مقابله، ممکن است سبب تحمیل هزینه‌های گزافی به دشمن شود.