مقام ایرانی به «رویترز»: احتمال درز اطلاعات به اسرائیل در حمله دمشق را بررسی می‌کنیم

العربیه: خبرگزاری «رویترز» به نقل از یک منبع ایرانی تایید کرد که محمدرضا زاهدی، یکی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران، یک روز قبل از حمله به سوریه وارد شده بود.

مقامات نظامی ایران بر این باور بودند که محوطه سفارت ایران در دمشق پس از ماه‌ها حملات مکرر اسرائیل به سوریه، مکانی امن برای برگزاری نشست‌های مهم است، با این باور که کنسولگری تحت قوانین بین‌المللی برای حفاظت از مأموریت‌های دیپلماتیک محافظت می‌شود.

در حمله هوایی روز دوشنبه به این نشست، هفت ایرانی از جمله محمدرضا زاهدی، یکی از فرماندهان ارشد سپاه کشته شدند.

این عملیات از دسامبر گذشته تاکنون «جسورانه‌ترین» حمله در یک سری حملاتی است که مقامات ایرانی در سوریه را هدف قرار داد و همچنین از نظر خسارت انسانی نیز بزرگترین حمله محسوب می‌شود.

این حمله که تهران، اسرائیل را مسئول آن می‌داند، یک حمله نظامی منحصر به فرد به یک مجتمع دیپلماتیک در هر نقطه از جهان بود که سازمان ملل و اتحادیه اروپا را بر آن داشت تا به سرعت بیانیه‌های محکوم‌کننده صادر کنند.

تحلیلگران بر این باورند که این حمله «تشدید تنش خطرناکی» در عملیات گسترده اسرائیل برای تضعیف نفوذی است که ایران در دهه گذشته در سوریه به دست آورده است.

این در حالی است که زاهدی حدود 24 ساعت قبل از حمله وارد سوریه شده بود و به گفته یک منبع ایرانی دیگر که نخواست نامش فاش شود، به همراه دو فرمانده ارشد دیگر در محوطه سفارت اقامت داشتند.

این منبع بدون ارائه جزئیات بیشتر، گفت که این سه فرمانده سپاه پاسداران برای گفت‌وگو در مورد عملیات لجستیکی و کار هماهنگی در سوریه حضور داشتند.

زاهدی یکی از فرماندهان برجسته سپاه قدس بود که حمایت ایران را از متحدان تهران در منطقه از جمله حزب الله لبنان هدایت می‌کرد. او بالاترین فرمانده سپاه است که از زمان کشته‌شدن قاسم سلیمانی توسط آمریکا در چهار سال پیش در حمله پهپادی در بغداد، کشته شده است. هدف گرفتن ساختمان [مجاور] کنسولگری ایران در دمشق، موجی شوک را در منطقه‌ای ایجاد کرد که قبلاً از جنگ اسرائیل در غزه دچار مشکل شده بود.

در همین راستا، گرگوری بروگ، تحلیلگر گروه «اوراسیا» گفت: «از نظر من، این حمله بی‌سابقه است و افزود که به خاطر نمی‌آورد هیچ کشوری مستقیماً حضور دیپلماتیک کشور دیگری را به این شکل هدف قرار داده باشد.»

بروگ، ادامه داد: «فرماندهان ارشد سپاه پاسداران ایران به احتمال زیاد معتقد بودند که تا زمانی که در محوطه دیپلماسی هستند در امان هستند. با این شرایط من تصور نمی‌کنم در حال حاضر هیچ افسری از سپاه احساس امنیت کند.»

با وعده انتقام‌جویی علی خامنه‌ای، رهبر ایران، پیامدهای حمله به سفارت خطر تشدید بیشتر درگیری را به همراه دارد که از زمان آغاز جنگ در نوار غزه در ماه اکتبر در خاورمیانه گسترش یافته است.

این مقامات ایرانی اشاره کردند که تهران رویکردی را از ماه اکتبر اتخاذ کرده است، که مبنی بر آن از درگیری مستقیم با اسرائیل و ایالات متحده اجتناب می‌کند و در عین حال از حمایت گروه‌های متحد خود که به اسرائیل، نیروهای آمریکایی و کشتی‌های تجاری در دریای سرخ حمله می‌کنند، منحرف نخواهد شد.

سومین منبع ایرانی که خود یک مقام ارشد است، به نوبه خود گفت که تهران مجبور است برای جلوگیری از تکرار چنین حملات یا تشدید تنش‌ها، واکنشی جدی اتخاذ کند. وی بدون ارائه جزئیات بیشتر افزود اما سطح واکنش تهران محدود و با هدف بازدارندگی خواهد بود.

اسرائیل مسئولیت حمله روز دوشنبه را که ساختمان [مجاور] کنسولگری ایران در دمشق را با خاک یکسان کرد، بر عهده نگرفت. تل‌آویو به ندرت درباره عملیات خود در سوریه اظهار نظر می‌کند.

صنم وکیل، معاون برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در «چتم هاوس»، گفت که این حمله جدیدترین حمله‌ای است که ماهیت دقیق اطلاعات اسرائیل در سوریه و منطقه وسیع‌تر را نشان می‌دهد. وکیل همچنین به حمله اسرائیل که در 2 ژانویه منجر به کشته‌شدن یکی از رهبران ارشد جنبش فلسطینی حماس در حومه جنوبی بیروت شد اشاره کرد.

وی با بیان اینکه «ما شاهد کشتار بسیار بالا از مقاماتی که مسئولیت‌های اداری را انجام می‌دهند، بوده‌ایم» و افزود که حمله اخیر به زاهدی «به هدف گسترده‌تر اسرائیل در تلاش برای تضعیف توان عملیاتی محور مقاومت در شش ماه گذشته مربوط می‌شود.»

در همین راستا، منابع امنیتی گفتند اسرائیل هفته گذشته یکی از خونین‌ترین حملات خود را در چند ماه گذشته در سوریه انجام داد که در آن 33 سوری و 6 عضو حزب‌الله کشته شدند. اسرائیل همچنین از ماه اکتبر در جریان درگیری‌ها ضربات محکمی به حزب الله لبنان وارد کرده و حدود 250 تن از جنگجویان آن از جمله فرماندهان برجسته این گروه را کشته است.
«فرصت بسیار نادر»
یک منبع امنیتی ایرانی، بدون اینکه جزئیات بیشتری فاش کند گفت که تهران روش‌های خود را با توجه به این حمله تغییر خواهد داد. یک منبع منطقه‌ای نزدیک به تهران اعلام کرد که پس از نقض هنجارهای دیپلماتیک از سوی اسرائیل، دیگر هیچ مکان امنی در سوریه وجود ندارد.

خبرگزاری «رویترز» در ماه فوریه گزارش داد که سپاه در نتیجه موجی از حملات اسرائیل به فرماندهان خود، استقرار افسران ارشد را کاهش داد. منابع آگاه در آن زمان گزارش دادند که سپاه پاسداران این نگرانی را با مقامات سوری مطرح کرد که اطلاعات به بیرون درز شده از درون نیروهای امنیتی سوریه در این حملات نقش داشته است.

یک منبع امنیتی ایرانی اکنون گفته است که تهران در حال بررسی این موضوع است که آیا تحرکات [رفت و آمد] زاهدی به اسرائیل درز شده بود یا خیر.

ایران، افسران و گروه‌های مسلح متحد خود را در سوریه برای حمایت از بشار اسد در طول جنگی که در سال 2011 آغاز شد، مستقر کرد. دولت سوریه در این خصوص می‌گوید که این افسران سپاه به دعوت دمشق نقش مستشاری را در این کشور ایفا می‌کنند.

راز زیمت، محقق مرکز مطالعات ایرانی اتحاد در دانشگاه تل آویو، گفت که زاهدی نقش مهمی در «مدیریت تحکیم فعالیت ایران در سوریه و لبنان» ایفا کرد. این محقق افزود که جایگزینی او «به دلیل تجربه زیاد و حضور طولانی مدت در سوریه» دشوار خواهد بود، اما هدف اصلی این حمله نشان دادن این بود که هیچ مکانی دور از دسترس اسرائیل نیست.

زیمت در این باره افزود: «فکر می‌کنم مهم‌ترین مساله اسرائیل ممکن است این باشد که به تهران این پیام را بدهد که ایران دیگر نمی‌تواند از عواقب نقش اصلی خود در هماهنگی این محور ایرانی در منطقه بگریزد.»

یک مقام اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود، از تایید دخالت اسرائیل در حمله روز دوشنبه خودداری کرد، اما گفت که تجمع چند مقام ارشد ایرانی در یک مکان غیرعادی است.

این مقام آگاه گفت: «هر کسی که این کار را انجام داد، مطمئناً نمی‌خواست فرصتی بسیار نادر را از دست بدهد». وی افزود: «این چیزی نیست که یک کشور در حال جنگ از آن غافل شود.»

سخنگوی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز به نوبه خود گفت که گوترش حمله به مقر دیپلماسی ایران را محکوم می‌کند و افزود: «اصل عدم تجاوز به مقرهای دیپلماتیک و کنسولی و افراد باید در همه موارد و تحت هر شرایطی مطابق با قوانین بین‌المللی رعایت شود.»

مقام آگاه اسرائیلی در ادامه افزود که هویت کشته‌شدگان به منزله «اعتراف به این است که مأموریت دیپلماتیک در یک کشور به عنوان مقر نظامی استفاده می‌شود.»

ایالات متحده اعلام کرد که وضعیت ساختمانی که در دمشق مورد حمله قرار گرفت را تایید نکرده است، اما نگران این مساله است که این ساختمان یک مرکز دیپلماتیک بوده است. واشینگتن، سه‌شنبه به ایران نسبت به هدف قرار دادن منافع این کشور در پاسخ به حمله دمشق هشدار داد و در شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت که هیچ هشدار قبلی درباره این حمله نداشته است.

یک مقام اطلاعاتی ارتش سوریه به نوبه خود گفت که منطقه نزدیک سفارت شامل ساختمان‌هایی است که اسرائیل قبلاً برای نظارت و نصب وسایل مورد استفاده قرار می‌داد. وی افزود: اسرائیل در چند ماه گذشته تلاش‌های خود را برای توسعه روش‌هایی برای دستیابی به گزارش‌های اطلاعاتی از طریق افراد تشدید کرده است.

قاسم محب علی، مدیرکل سابق خاورمیانه و شمال آفریقا وزارت خارجه و مقیم ایران، این حمله را نقطه عطفی در حملات اسرائیل به حضور ایران در سوریه توصیف کرد.

محب علی اظهار داشت که اسرائیل «در گذشته محتاط بوده و از هدف قرار دادن مقامات ایرانی و اماکن دیپلماتیک تهران خودداری می‌کرد.»

او در ادامه افزود: «جنگ مستقیم با اسرائیل به هیچ وجه به نفع ایران نیست»، و خاطرنشان کرد: «ورود به آن عرصه نه تنها به جنگ با اسرائیل ختم نمی‌شود بلکه ممکن است درگیری‌ها تشدید شود و بازیگران دیگری مانند آمریکا در آن شرکت کنند.»