تبعات منطقه‌ای حمله به کنسولگری ایران در دمشق؛ اسرائیل به دنبال چیست؟

یورونیوز: در حالی که خاورمیانه برای پاسخ بالقوه ایران آماده می‌شود، تهران به نوعی تحت فشار است تا قدرت خود را پس از حمله به ساختمان کنسولگری‌ در دمشق نشان دهد و در عین حال خود و منطقه را وارد جنگ گسترده‌تری نکند. حزب‌الله لبنان، قدرتمندترین متحد شبه نظامی ایران می‌تواند محتمل‌ترین ابزار برای تلافی باشد.

عالی‌رتبه‌ترین مقامات ایران از جمله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی و ابراهیم رئیسی، رئیس‌ جمهوری این کشور اعلام کردند که انتقام حمله هوایی مرگبار به ساختمان کنسولگری ایران در سوریه گرفته خواهد شد.

ساختمان متعلق به کنسولگری ایران در مجاورت سفارت ایران در دمشق روز دوشنبه بر اثر حمله‌‌ای منتسب به اسرائیل فرو ریخت و دستکم ۷ نفر از اعضای سپاه پاسداران از جمله سرتیپ محمدرضا زاهدی، فرمانده شاخه سوریه و لبنان نیروی قدس و محمد هادی حاجی رحیمی معاون او کشته شدند.

مقام‌های امنیتی ایران اواخر شب دوشنبه جلسه‌ای با حضور رئیس‌ جمهوری و رئیس شورای عالی امنیت ملی برای بررسی این حادثه برگزار کردند. در بیانیه‌ای آمده است که شورای عالی امنیت ملی «تصمیمات مقتضی» را اتخاذ کرده است، هر چند جزئیاتی از آن منتشر نشده است.
اسرائیل به دنبال چیست؟
اسرائیل طبق روال همیشگی خود در واکنش به اتهام دست داشتن در این قبیل حملات، مسئولیت حمله روز دوشنبه را نیز تایید نکرد.

یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل روز سه‌شنبه در جلسه کمیته پارلمانی این کشور گفت: «ما در حال حاضر در چند جبهه می‌جنگیم و هر روز از جمله در چند روز گذشته شاهد این موضوع بوده‌ایم.»

وی گفت: «ما به منظور جلوگیری از قدرت گرفتن دشمنانمان هر روز و هر جا عملیات انجام می‌دهیم تا برای هر کسی که ما را در سراسر خاورمیانه تهدید کند روشن کنیم که بهای چنین اقدامی گران خواهد بود.»

در حالی که اسرائیل سال‌ها است که به اهداف مرتبط با ایران در خاک سوریه حمله کرده است و حتی منجر به ترور مشکوک کارکنان ایرانی نیز شده است، اما حمله دوشنبه شب اولین باری است که مستقیماً یک مرکز دارای عنوان دیپلماتیک متعلق به ایران را هدف قرار داده است.

نیک هراس از مؤسسه خطوط جدید برای راهبرد و سیاستگذاری گفت: «نتانیاهو تحت فشار واشنگتن در حال از دست دادن زمان برای انجام جنگ در غزه است و در عوض به لبنان و سوریه روی می آورد تا تلاش نظامی منطقه‌ای ایران را تضعیف کند.»

آقای هراس افزود که «نگاه اسرائیل به درگیری‌ها علیه حماس در غزه و حزب‌الله در لبنان به گونه‌ای است که خود را دو جبهه جنگ فراملی علیه ایران می‌داند.» جنگی که به زعم اسرائیل «ایرانی‌ها از دمشق آن را اداره می‌کنند.»

او گفت که بنیامین نتانیاهو «انتظار دارد اسرائیل به زودی مجبور به وارد شدن در جنگ منطقه‌ای با ایران شود و ایالات متحده را نیز به آن بکشاند.»

او افزود: «اسرائیلی‌ها در تلاش هستند تا مهمترین و کارکشته‌ترین فرماندهان سپاه را از بین ببرند تا برنامه‌ریزی و توانمندی‌های ایران را در آستانه آن جنگ تضعیف کنند.»
دیپلماسی ‌شبانه
اولین اقدامی که ایران در واکنش به حمله از خود نشان داد این بود که وزارت خارجه ایران در نیمه‌های همان شب نماینده سوئیس را که نماینده منافع دیپلماتیک آمریکا در ایران است را در ساعت ۱۲:۴۵ بامداد سه‌شنبه به وقت محلی احضار کرد.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در ایکس (توئیتر سابق) نوشت که ایران «پیام مهمی» به واشنگتن فرستاد و بر «مسئولیت دولت آمریکا» در حمله روز دوشنبه به دلیل حمایت از اسرائیل تاکید کرد.

سه ساعت بعد او با همتای خود در عمان که پیش از این به عنوان میانجی بین ایران و آمریکا عمل می‌کرد، تلفنی درباره این حادثه گفتگو کرد.

وبسایت اکسیوس به نقل از یک سخنگوی شورای امنیت ملی ناشناس گزارش داد که ایالات متحده به ایران گفته است که در این حمله دخالتی نداشته و از قبل اطلاعی در این باره نداشته است.

این مقام آمریکایی گفته است که ایالات متحده این موضوع را «مستقیماً» به ایران هم اعلام کرده است.

این ارسال پیام نادر نشان می‌دهد که دولت بایدن به شدت نگران است که حمله اسرائیل به تشدید تنش منطقه‌ای و از سرگیری حملات شبه نظامیان طرفدار ایران علیه نیروهای آمریکایی منجر شود.
انتظار تشدید تنش‌ها در گرماگرم کاهش سودمندی حماس
با این اوصاف، هرگونه اقدام تلافی‌جویانه ایران و نیروهای همسو با آن در منطقه باید با احتمال تشدید حملات متقابل اسرائیل سنجیده شود.

علی واعظ از موسسه گروه بین‌المللی بحران حمله به کنسولگری ایران در دمشق را مصداق یک «تنش‌زایی قابل توجه» خواند. او به خبرگزاری فرانسه گفت: «ایران به احتمال زیاد هزینه‌ای را بر اسرائیل تحمیل نخواهد کرد، اما احتمالاً این کار را به شیوه‌ای غیرمستقیم و از طریق شرکای خود در منطقه انجام می‌دهد.»

این کارشناس معتقد است که «معضل ایران این است که عدم پاسخگویی می‌تواند نشانه ضعف اسرائیل باشد، اما انتقام‌جویی خطر اقدام شدیدتر آمریکا یا اسرائیل را به دنبال دارد.»

هزی سیمانتوف،‌ روزنامه‌نگار اسرائیلی نیز صبح سه‌شنبه در مصاحبه‌ای گفت که «گروه فلسطینی حماس [به عنوان یک سرمایه ایرانی] در حال حاضر به دلیل جنگ در غزه در وضعیت نامناسبی قرار دارد و این بدان معنا نیست که فردا صبح، ایرانی‌ها بتوانند کاری تکان‌دهنده [با کمک حماس] را پیش ببرند. در عوض احتمالا تلاش خواهند کرد تا شبه نظامیان خود در سوریه یا حوثی‌ها در یمن را فعال کنند.»

سیمانتوف گفت: «آنها زمینه را برای ضربه زدن به نمایندگی‌های دیپلماتیک اسرائیل در سراسر جهان، در جهان عرب، اروپا، یا ایالات متحده یا آمریکای جنوبی فراهم می‌کنند.»
نیروهای آمریکایی در منطقه
سایر تحلیلگران معتقدند که یکی از فوری‌ترین پیامدهای حمله به کنسولگری ایران در سوریه می‌تواند افزایش حملات نیروهای نیابتی ایران به ویژه علیه نیروهای آمریکایی را در پی داشته باشد.

حزب‌الله لبنان که در حدود ۶ ماهی که از جنگ در نوار غزه می‌گذرد تقریبا به طور روزانه حملات راکتی خود علیه مواضع اسرائیل را ادامه داده است نیز قول داد که حادثه روز دوشنبه «بدون مجازات و انتقام از دشمن پیش نخواهد رفت.»

ایران در ماه ژانویه در پاسخ به «ترور» سید رضی موسوی، یکی دیگر از فرماندهان خود در سوریه به سمت آنچه «مقر جاسوسی موساد» در شمال عراق خوانده شد، موشک شلیک کرد.

تریتا پارسی، معاون اجرایی موسسه کوئینسی به سی‌ان‌ان گفت: «ممکن است شاهد افزایش یا از سرگیری حملات شبه نظامیان عراقی و شبه نظامیان سوری علیه نیروهای آمریکایی باشیم و این بدان معناست که حمله اسرائیل به ایران در واقع هدف را بر پشت نیروهای آمریکایی در خاورمیانه قرار می‌دهد.»

نیروهای تحت حمایت ایران در عراق و سوریه ده‌ها حمله را علیه مواضع نظامی ایالات متحده در این کشورها انجام داده‌اند؛ تا حدی که در ماه ژانویه، سه سرباز آمریکایی در حمله پهپادی به یک پایگاه آمریکایی در نزدیکی مرز اردن با سوریه کشته شدند.

واشنگتن در اقدامی تلافی‌جویانه به ده‌ها هدف تحت حمایت ایران در عراق و سوریه حمله کرد.
در همین حال، شورشیان حوثی مجموعه‌ای از حملات را علیه کشتی‌های تجاری و کشتی‌های نظامی غربی در شریان اصلی تجارت بین‌المللی در دریای سرخ انجام داده‌اند.

فرماندهی مرکزی ایالات متحده بامداد روز سه‌شنبه اعلام کرد که نیروهای آن ساعت ۹ صبح دوشنبه به وقت محلی صنعا، یک شناور سطحی بدون سرنشین حوثی‌ها را منهدم کردند.

سنتکام اعلام کرد که این شناور «تهدیدی برای نیروهای ایالات متحده و ائتلاف و کشتی‌های تجاری در آن منطقه» بوده است.

سیمانتوف در مصاحبه خود خاطرنشان می‌کند که «به نظر من ایران رویارویی مستقیم با آمریکا را نمی‌خواهد. ایران نمی‌خواهد آمریکا را وارد یک رویارویی مستقیم نظامی کند.»