افزایش تنش میان سران نظام برای فرار از پذیرش مسئولیت وضع کنونی ایران

دیدار علی خامنه ای با کارگزاران نظام جمهوری اسلامیایندیپندنت فارسی:داریوش معمار

انتشار کتاب خاطرات محمدجواد ظریف سرآغاز تنش کلامی مقام‌ها و رسانه‌های حامی دو دولت حسن روحانی و ابراهیم رئیسی در روزهای آغازین سال ۱۴۰۳ شد.

پس از انتشار خاطرات ظریف که در آن به بی‌اطلاعی حسن روحانی از حمله سپاه پاسداران به پایگاه عین‌الاسد اشاره شده بود، روزنامه‌ کیهان با حمله به ظریف و حسن روحانی مدعی شد دلیل مطلع نبودن حسن روحانی خواب بودن او بوده است.

این ادعای روزنامه کیهان واکنش رسانه‌های نزدیک به حسن روحانی را در پی داشت. این رسانه‌ها در پاسخ به کیهان جزییات جدیدی از وقایع صبح ۱۸ دی‌ ۱۳۹۸ را افشا کردند.

سایت حسن روحانی دراین‌خصوص نوشت: «کیهانیان اگر غرضی ندارند کافی است با پرس‌وجو از مقامات ارشد ستاد کل نیروهای مسلح صحت ادعایشان را بیازمایند. آن‌ها به کیهان خواهند گفت که مقامات ارشد نظامی از رئیس‌جمهور درخواست ملاقات فوری کرده بودند و او در منزلش منتظر آ‌ن‌ها بود، اما این قرار ازسوی درخواست‌کنندگان در آخرین ساعات لغو شد.»

این ادعا مشخص می‌کند یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های نظامی جمهوری اسلامی بدون هماهنگی با رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی امنیت ملی وقت گرفته شده است.

شاید بتوان دلیل اصرار روحانی بر بی‌اطلاعی از زمان حمله را برآمده از نتایج شلیک سپاه پاسداران به هواپیمای مسافربری اوکراین تلقی کرد که نتیجه بسته نشدن حریم هوایی کشور در چنین زمان مهمی بوده است.

اما طبق آنچه رخ داد، به نظر می‌آید مسئله فراتر از افشای پشت پرده اختلافات درون حکومت است. تنها چند روز پس از جدل کلامی بر سر خاطرات محمدجواد ظریف، گفت‌وگوی حسن روحانی با روزنامه اعتماد فصل تازه‌ای از تقابل نزدیکان روحانی و رئیسی را رقم زد.

روحانی با حمله به ابراهیم رئیسی مدعی شد، او با امضای صورت‌جلسه گرانی بنزین در سال ۱۳۹۸ از تصمیم حاکمیت مبنی بر گران‌شدن بنزین باخبر بوده است.

روحانی تلویحا انتقاد ابراهیم رئیسی از گران‌شدن بنزین در روز بعد از افزایش قیمت را یکی از عوامل اعتراض‌های خیابانی آبان‌ماه ۱۳۹۸ دانست.

به گفته روحانی: «وقتی بنزین گران شد اولین کسی که توئیت زد و مخالفت کرد، آقای رئیسی، رئیس وقت قوه قضاییه بود که نامه سران قوا را با خط خودش امضا کرده بود.»

اشاره روحانی به نامه مصوبه روسای قوا است که در حکم تصمیم حاکمیت برای گرانی بنزین قلمداد می‌شود.

سخنان روحانی به‌ویژه اشاره به این است که علی خامنه‌ای خود این مصوبه را تایید کرده است. از نظر تحلیلگران، بخش‌های دیگری از سخنان او حملات هدفمندی است به حامیان هسته سخت نظام.

تحلیلگران سیاسی معتقدند روحانی می‌کوشد با افشای بخشی از حواشی جدل‌های جناحی درون حاکمیت به نقش رهبر جمهوری اسلامی در حوادث مهم سال‌های گذشته و تناقض گفته‌های ابراهیم رئیسی با عملکرد او در دوره ریاست قوه قضاییه اشاره کند.

درگیری‌ها درونی جمهوری اسلامی که طی ماه‌های اخیر به افشاگری‌های چهره‌های شناخته‌شده سیاسی در جناح‌های مختلف علیه یکدیگر منجر شده است، با جدل و مقابله کلامی مقام‌های دو دولت روحانی و رئیسی در آغاز سال شدت یافته است.

رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت ابراهیم رئیسی با رد ادعای حسن روحانی در ماجرای گرانی بنزین، به او طعنه زده است که صداقت نداشتن دولت قبل با جامعه به سقوط محبوبیت در پایان دوران ریاست‌جمهوری منجر شده است.

سپهر خلجی خطاب به روحانی نوشت: «در ۸ سال که با مردم صداقت نداشتید و نتیجه آن سقوط محبوبیت دولت به ۷ درصد در پایان دوره ریاست‌جمهوری شد، اما حداقل امروز تمرین کنید که با مردم صادق باشید.»

خلجی در ادعایی تنش‌زا و با اشاره به نامه‌های مکرر روحانی که در آنها از شورای نگهبان خواستار اعلام دلایل رد صلاحیت خود شده بود نوشت: «همین دروغ‌گویی‌هاست که باعث رد صلاحیت می‌شود.»

هم‌زمان انتشار گزارشی در خبرگزاری ایرنا، رسانه رسمی دولت، مبنی بر ادعای ۲۰۰ هزارتومانی شدن دلار در صورت ادامه سیاست‌های دولت روحانی، واکنش رئیس بانک مرکزی در دولت پیشین را برانگیخت.

همتی با خطاب قراردادن رئیسی به گزارش این روزنامه اشاره کرد و گفت، زمانی که رسانه دولت مدعی است تا پایان دولت رئیسی دلار از مرز ۱۰۰ هزار تومان عبور نخواهد کرد، چرا منتقدان را به افزایش انتظارات تورمی محکوم می‌کنید.

همتی این گزارش را نشانه‌ای از پذیرش احتمالی افزایش نرخ دلار در ۱۸ماهه باقی‌مانده دولت رئیسی به عدد بی‌سابقه ۱۰۰ هزار تومان دانست.

بحران اقتصادی حاکم بر کشور و کاهش مشارکت مردم در انتخابات مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی شرایط را به‌گونه‌ای رقم زد که مقام‌های ارشد نظام با مقصر معرفی‌کردن یک‌دیگر در ایجاد وضعیت فعلی، راهکار مدیریت کشور را فرار از پذیرش مسئولیت می‌دانند.

مقام‌های عالی دولت سیزدهم بارها وضعیت کنونی اقتصاد کشور را حاصل عملکرد ۸ ساله دولت حسن روحانی اعلام کرده‌اند. ابراهیم رئیسی در پیام نوروزی‌اش بار دیگر دولت قبل را متهم به ناکارآمدی کرد.

ضمن آنکه اگر تا ماه‌ها قبل این حملات متقابل نشانه‌ای از رقابت به‌قصد تخریب حریف در انتخابات مجلس شورای اسلامی تلقی می‌شد، با پایان‌ یافتن انتخابات تداوم حملات نشان‌دهنده آن است که مسئله از سطح رقابتی سیاسی فراتر رفته و چهره‌های صاحب‌نام حکومت زمین رقابت را در سطحی بالاتر از مجلس و‌ دولت و در بستر بزنگاه انتخاب رهبر سوم می‌بینند.

در این میان برای رهبر جمهوری اسلامی هم بحران اختلاف فراتر از برخورد کلامی میان مقام‌های دو دولت اخیر جمهوری اسلامی است. تشدید تنش میان روسای فعلی مجلس، قوه قضاییه و دولت طی ماه‌های گذشته بارها با مداخله علی خامنه‌ای متوقف شده است.

مجموعه اظهاراتی که تنها محدود به افشای اختلاف‌های درونی حکومت نشده است و در مواردی به نقش رهبر جمهوری اسلامی در اتخاذ تصمیم‌های مهم و تاثیر آن در ایجاد شرایط بغرنج کنونی اشاره دارد.