محتوای مقاله نورا، واکسن کرونای تولید سپاه، غیرمعتبر اعلام شد

ایران اینترنشنال: مجله معتبر پزشکی آمریکا به تازگی اعتبار مقاله مرتبط با واکسن نورا را به دلیل تناقض‌های جدی لغو کرد. دانشگاه بقیه‌الله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این واکسن را برای مقابله با کووید-۱۹ ساخته بود.

مجله وایلی (Journal of Medical Virology) که اوایل شهریور ۱۴۰۱ (اوت ۲۰۲۲) مقاله مربوط به کارآزمایی بالینی فاز یک واکسن نورا را منتشر کرده بود، از ژورنال‌های معتبر جهان در زمینه ویروس‌شناسی است.

پایگاه رترکشن واچ که مقاله‌های علمی سلب اعتبار و باز پس گرفته شده را رصد می‌کند، روز ۱۷ اسفند در گزارشی خبر داد مقاله مورد نظر به دلیل احراز نقص‌های جدی در آن و به دلیل انتقاد دانشمندان مطرح جهانی، از سوی مجله علمی منتشر کننده‌اش سلب اعتبار شد.

این مقاله تنها گزارش مستند و موجود از توسعه بالینی واکسن نورا در یک مجله بین‌المللی بود و تا پیش از سلب اعتبارش، ۱۰ بار مورد استناد قرار گرفت.

سال گذشته میلادی دونالد فورتال، رییس بخش بیماری‌های عفونی دانشگاه کالیفرنیا، نگرانی‌هایی جدی درباره صحت این مقاله و کارایی واکسن نورا مطرح کرد.

فورتال در گزارشی اظهار شگفتی کرد که چطور مقاله‌ای حاوی این تعداد نقص جدی، از سوی گردانندگان مجله علمی وایلی پذیرفته شده است.

یکی از نمونه‌ ایراداتی که فورتال به این مقاله گرفت درباره این بود که بیش از ۸۰ درصد از شرکت‌کنندگان در گروه پلاسبو، آنتی‌بادی خنثی کننده علیه ویروس عامل کووید-۱۹ داشته‌اند.

در مطالعه‌های بالینی این‌چنینی، داوطلبان باید به دو گروه دریافت‌کننده واکسن اصلی و شبه‌واکسن تقسیم شوند و نتایج باید در آن‌ها متفاوت باشد اما در مورد واکسن نورا، از هر ۹ نفری که شبه‌واکسن گرفته بودند، هفت نفرشان همان نتایج مثبت گیرندگان واکسن اصلی را نشان دادند.

ارجاع‌های غیر مرتبط و نادرست، مشخص نبودن متدهای مورد استفاده در پژوهش و آشکار شدن تضاد منافع که ممکن است روی تفسیر نتایج تاثیر داشته باشد، از دیگر ایرادهای وارده به مقاله بود.

بر اساس گزارش‌ها، نویسندگان مقاله همان تولیدگنندگان و فروشندگان واکسن بودند و در نتیجه سود به دست آمده از فروش نورا، می‌توانسته منجر به درج اطلاعات ساختگی،‌ اشتباه یا محصول دستکاری داده‌ها در این مقاله شود.

شو جیانگ گائو، سردبیر ژورنال وایلی توضیح داد که مقاله قبل از انتشار، چندین بار تحت «بررسی دقیق» کارشناسان این حوزه قرار گرفته بود.

در ماه ژانویه (دی امسال) نیز گیدئون مایروویتز-کاتز، اپیدمیولوژیست در استرالیا، مشکلات دیگری را در این مقاله از جمله وجود داده‌ها و اعدادی «غیر‌ممکن» و «متضاد» برجسته کرد.

طبق رویه‌ای مرسوم در ژورنال‌های علمی جهان، اگر اطلاعات منتشر شده در مقاله‌ای غلط، ناقص و غیر‌قابل اصلاح باشد، مجله مطلب مورد نظر را به دلیل حفظ اعتبار رسانه‌ای خود و جلوگیری از به خطر افتادن جان انسان‌ها، حذف می‌کند.

بر همین اساس و با شدت گرفتن انتقادها، مجله وایلی روز دوم مارس برابر با ۱۲ اسفند امسال، این مقاله را پس گرفت و از آن سلب اعتبار کرد.

به گفته سردبیر ژورنال وایلی، با نویسندگان مقاله تماس گرفته شد اما آن‌ها وجود نقص را در پژوهش خود رد کردند.

حسن ابوالقاسمی، فرمانده دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله و نویسنده مسوول، از طریق ایمیل به پایگاه رترکشن واچ گفت سلب اعتبار این مقاله «یک تصمیم سیاسی بود نه علمی».

او مدعی فشار بر مجله به دلیل «آپارتاید علمی» شد.

جمهوری اسلامی در ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ مجوز استفاده اضطراری از واکسن نورا را صادر کرد.

بر اساس گزارش‌های رسمی مقام‌های حکومت، دست‌کم سه میلیون دوز از این واکسن به ایرانیان تزریق شده است.

بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دولت ابراهیم رئیسی، دی ماه سال ۱۴۰۰ نورا را از بهترین واکسن‌های جهان خواند و گفت: «در تولید آن از پروتئین نوترکیب استفاده شده که در دو فاز گذشته اثربخشی بسیار خوبی داشته است.»

حسن ابوالقاسمی اواخر بهمن امسال به خبرگزاری تسنیم، ‌وابسته به سپاه پاسداران گفت دانشگاه بقیه‌الله پنج میلیون دوز از این واکسن تولید کرد اما وزارت بهداشت تنها سه میلیون دوز آن را خریداری کرد.

به گفته او، دو میلیون دوز باقی مانده در انبارهاست که در صورت اتمام تاریخ انقضا و نبود خریدار، نابود خواهد شد.

تنها دو روز پس از حذف مقاله نورا از مجله وایلی، تیم دیگری از محققان مطالعه‌ای را روی موش‌ها انجام دادند تا اثربخشی چهار واکسن کرونای مورد استفاده در ایران را مقایسه کنند.

آن‌ها دریافتند که سینوفارم و پاستوکووک پاسخ‌های ایمنی و اثربخشی قابل توجهی القا می‌کنند اما نورا و اسپایکوژن این ویژگی اثربخش را ندارند.