همسوتر شدن خبرگان با خامنه‌ای؛ تغییر ۴۵ درصدی ترکیب خبرگان با ورود منصوبان بیت رهبری

نمایی از نشست اعضای مجلس خبرگان- جمارانایندیپندنت فارسی: همزمان با طرح موضوع «جانشینی مجتبی خامنه‌ای» در اظهارات روحانیون نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی، نتایج اولیه انتخابات مجلس خبرگان نیز حاکی از آن است که فقط ۴۸ نفر از اعضای فعلی این مجلس به دوره بعدی آن راه یافتند که به معنای تغییر ۴۵ درصدی ترکیب مجلس خبرگان در دوره ششم است.

بسیاری از راه‌یافتگان به دوره ششم مجلس خبرگان، از منصوبان علی خامنه‌ای‌اند و تعدادی از آنها در حال حاضر نیز در دفتر رهبر جمهوری اسلامی سمت‌های مختلفی دارند.

در میان روحانیونی که از تهران و دیگر شهرها به دوره ششم مجلس خبرگان راه‌یافته‌اند محسن قمی، معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر علی خامنه‌ای است.

علیرضا اعرافی دیگر نامزدی که از تهران به دوره ششم مجلس خبرگان راه‌یافته است، از روحانیون نزدیک به علی خامنه‌ای است و همه سمت‌های خود در بیش از دو دهه گذشته از جمله امامت جمعه میبد، امامت جمعه قم، ریاست مرکز جهانی علوم اسلامی، عضویت در شورای نگهبان و عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی را با «حکم» علی خامنه‌ای بر عهده داشته و سمت «مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور» را نیز با حمایت او در اختیار گرفته است.

اعرافی اولین بار در سال ۹۴ برای دوره پنجم مجلس خبرگان نامزد شد اما رای لازم را کسب نکرد و پس از آن در انتخابات میان‌دوره‌ای سال ۱۴۰۰ به این مجلس راه پیدا کرد. اما در انتخابات غیررقابتی و با مشارکت بسیار پایین ۱۱ اسفد ۱۴۰۲  رتبه دوم آرای خبرگان در تهران را کسب کرد.

عمده چهره‌های میانسال راه‌یافته به مجلس خبرگان وضعیتی مشابه محسن قمی یا علیرضا اعرافی دارند.

تعدادی از راه‌یافتگان به دوره بعدی مجلس خبرگان، هم‌اکنون نیز در بیت رهبری سمت‌هایی دارند. مانند سعید صلح میرزایی که مدیر تولید محتوای «انتشارات انقلاب اسلامی» در دفتر رهبر جمهوری اسلامی است.

حسینعلی سعدی از واعظان اصلی مراسم مذهبی در بیت علی خامنه‌ای است. او همچنین منصوب خامنه‌ای در هیات امنای دانشگاه امام صادق است که در حال حاضر ریاست این دانشگاه را نیز بر عهده دارد.

تعداد دیگری از اعضای دوره ششم مجلس خبرگان مانند محمدعلی موحدی کرمانی، محمدعلی موسوی جزایری، احمد خاتمی، غلامرضا مصباحی‌مقدم، قربانعلی دری نجف‌آبادی و محمود محمدی عراقی نیز از افرادی‌اند که به رهبر جمهوری اسلامی و دفتر او نزدیکند.

در این میان محمود محمدی عراقی، که ریاست دفتر قم علی خامنه‌ای را نیز بر عهده دارد، روز ۹ اسفند ماه در مصاحبه‌ای با خبرگزاری ایلنا موضوع جانشینی مجتبی خامنه‌ای را به طور رسمی مطرح کرد. اما ادعا کرد که علی خامنه‌ای، در پاسخ به کسب اجازه کمیسیون اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ که در مورد رهبر آینده بررسی و تحقیق می‌کنند، برای «بررسی شرایط رهبری یکی از منسوبان خود» گفته است: «این کاری که شما می‌کنید، شبهه موروثی بودن رهبری را مطرح می‌کند.»

«بحران جانشینی» و تعیین جانشین احتمالی در صورت مرگ علی خامنه‌ای از جمله چالش‌های کلانی است که مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی با آن مواجه‌اند.

در دو دهه گذشته اسامی تعدادی از روحانیون و نزدیکان علی خامنه‌ای از جمله محمد هاشمی شاهرودی، صادق لاریجانی، مجتبی خامنه‌ای، ابراهیم رئیسی و گاهی حسن خمینی و حسن روحانی به شکل غیررسمی به عنوان گزینه‌های احتمالی جانشینی علی خامنه‌ای مطرح شده است. از این تعداد، محمد هاشمی شاهرودی درگذشت، صادق لاریجانی بعد از روشن شدن پرونده فساد مالی یکی از نزدیکانش اکنون از راهیابی به مجلس خبرگان نیز بازمانده است. حسن خمینی در دوره قبل و حسن روحانی در دوره اخیر انتخابات خبرگان رد صلاحیت شدند.

در جریان انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان، ۵۱۰  نفر کاندید شده بودند که شورای نگهبان از بین آنها، ۳۶۶ نفر را رد صلاحیت کرد و ۱۴۴ نامزد در انتخابات ۱۱ اسفند ماه ۱۴۰۲ برای تعیین تکلیف ۸۸ کرسی مجلس خبرگان تایید صلاحیت شدند.

علاوه‌بر رد صلاحیت حسن روحانی که هشت سال ریاست جمهوری اسلامی را بر عهده داشت، شورای نگهبان صلاحیت محمود علوی، دیگر عضو فعلی مجلس خبرگان و وزیر اطلاعات پیشین را نیز در حوزه انتخابیه تهران رد کرد.

محمد امامی کاشانی دیگر نماینده تهران در مجلس خبرگان نیز با وجود ثبت نام در انتخابات مجلس خبرگان، به دلیل آنچه کهولت سن عنوان شد «انصراف» داد. یک روز پس از انتخابات نیز خبر درگذشت او اعلام شد.

این شرایط علاوه‌بر امامی کاشانی، شامل حال احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان و رییس دوره پنجم مجلس خبرگان نیز شد و جنتی ۹۶ ساله در انتخابات دوره ششم مجلس خبرگان حضور نداشت.

تعداد دیگری از اعضای دوره پنجم مجلس خبرگان نیز با وجود ثبت‌نام در انتخابات غایب بودند. عبدالکریم فرحانی، نماینده فعلی استان خوزستان یکی از این اعضای مجلس خبرگان است که پیشتر خبری از او درباره بیماری علی خامنه‌ای منتشر شده بود. با اینکه فرحانی نقل قول‌های منتشر شده از خود را تکذیب کرد اما اسم او با وجود ثبت‌نام برای انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان در میان اسامی نهایی وجود نداشت.

محمد حاجی ابوالقاسم دولابی نماینده فعلی استان زنجان، احمد پروائی ریک نماینده فعلی استان گیلان نیز در وضعیتی مشابه قرار گرفتند. عبدالنبی نمازی، نماینده اصفهان در مجلس خبرگان نیز روز ۸ بهمن ماه، نزدیک به یک ماه قبل از روز رای‌گیری درگذشت.

از میان چهره‌های شاخص دوره پنجم مجلس خبرگان، اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد یزدی، محمد تقی مصباح یزدی، محمد محمدی ری شهری، محسن مجتهد شبستری نیز در طول این دوره درگذشتند.

به این ترتیب با مرگ تعدادی از اعضای دوره ششم مجلس خبرگان در دوره هشت ساله آن از جمله اکبر هاشمی رفسنجانی، و حذف شمار دیگری چون حسن روحانی در فیلتر شورای نگهبان و حذف چهره‌هایی چون صادق لاریجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، و محسن اسماعیلی تنها عضو غیر معمم مجلس خبرگان، در عمل دوره آینده این مجلس بیش از پیش یکدست و همسو با علی خامنه‌ای و جریانی شده که در دفتر او عهده‌دار تصمیم‌سازی‌های کلان در جمهوری اسلامی شده‌اند.