دو دهه سفر به شهر ممنوعه آنتالیا با پروازهای غیرمستقیم

بر اساس گزارش‌های رسمی دولت ترکیه، در سال ۲۰۲۳ بیش از دو میلیون و ۹۰۰ هزار ایرانی به ترکیه سفر کردند که مقصد شمار زیادی از آن‌ها آنتالیا بوده است؛ شهری که از نظر مقام‌های حکومت ایران ممنوعه است و هواپیماهای جمهوری اسلامی اجازه نشستن در فرودگاه آن را ندارند.

پروازهای مستقیم به آنتالیا از اوایل دهه ۱۳۸۰ ممنوع شد. گفته می‌شود پس از انتشار تصاویری از زنان ایرانی با مایو در سواحل مدیترانه، محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت، دستور لغو پروازهای مستقیم به آنتالیا را صادر کرد. در همان زمان، برخی رسانه‌های ترکیه‌ای از جمله آژانس خبری ترک گزارش دادند که پرویز داودی، معاون اول وقت رئیس‌جمهوری، در دیدار با رجب طیب اردوغان و مقام‌های دولتی این کشور برای از سرگیری پروازهای مستقیم به آنتالیا سه شرط گذاشته است؛ زنان ایرانی فقط در هتل‌های اسلامی اقامت داشته باشند، از ورود آنان به بارها و سواحل آنتالیا جلوگیری شود و ملزم به رعایت حجاب اجباری باشند.

ممنوعیت برقراری پرواز مستقیم به آنتالیا پس از پایان دوران ریاست‌‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد نیز همچنان به قوت خود باقی ماند؛ احتمالا به این دلیل که این دستور به خواست مستقیم علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، صادر شده بود.

روزنامه جوان، ارگان رسانه‌ای نزدیک به سپاه پاسداران، سال ۱۳۹۵ در گزارشی به نقل از برخی منابع، نوشت که علی خامنه‌ای در کلاس درسش، آنتالیا را شهر «فسق و فجور» نامیده و مدعی شده است که آنجا نماز «باطل» می‌شود. در این گزارش آمده بود که رهبر جمهوری اسلامی از مسئولان فرهنگی و قانون‌گذار خواسته است «ترتیبی اتخاذ کنند که سفرهای حرام اقلا تبلیغ نشوند».

به این ترتیب، پس از لغو پروازهای مستقیم به آنتالیا، برگزارکننده‌های تورهای گردشگری تا چندین سال اجازه نداشتند در تبلیغاتشان از آنتالیا نام ببرند و برای تبلیغ تورهای مخصوص به این شهر ساحلی آن را «سواحل مدیترانه» می‌نامیدند.

حالا حدود دو دهه است که شرکت‌های هواپیمایی داخلی مسافران آنتالیا را در شهرهای نزدیک مانند اسپارتا، دنیزلی و آدانا پیاده می‌کنند و آن‌ها از این شهرها با تاکسی و اتوبوس خود را به آنتالیا می‌رسانند. حتی هواپیماهای شرکت‌های ترکیه‌ای نیز نمی‌توانند از فرودگاه‌های ایران به مقصد آنتالیا یا برعکس پرواز مستقیم داشته باشند باید در شهرهایی مانند آدنا و آلانیا یک بار فرود بیایند و پس از حدود یک ساعت توقف در فرودگاه‌های این شهرها، به مقصد آنتالیا پرواز کنند.

این پروازهای دومسیره اگرچه بار مالی مضاعفی به مسافران تحمیل می‌کنند، برای شرکت‌های هواپیمایی ترکیه‌ای سود قابل‌توجهی به همراه دارند. فعالان گردشگری تاکنون بارها تاکید کرده‌اند که ممنوعیت پرواز مستقیم به آنتالیا نه‌تنها به کاهش شمار مسافران ایرانی به این شهر منجر نشده، بلکه علاقه‌ آن‌ها برای سفر به آنتالیا روزبه‌روز نیز افزایش یافته است. آمارهای وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه هم نشان می‌دهد که در برخی زمان‌های سال مانند تعطیلات نوروز، تعطیلات نیمه‌خرداد و تابستان، گردشگران ایرانی در رتبه دوم مسافران خارجی شهرهایی مانند آنتالیا قرار می‌گیرند.

اعمال محدودیت برای سفر به شهر ساحلی آنتالیا همچنان ادامه دارد. امیرپویان رفیعی‌شاد، رئیس‌ هیئت‌مدیره انجمن دفاتر سفرهای هوایی تهران، در گفت‌وگو با سایت انتخاب، ضمن اشاره به منع پرواز مستقیم به آنتالیا گفت «مشخص نیست این تصمیم پرهزینه برای مردم به چه دلیل اتخاذ شده است». این فعال حوزه گردشگری با تایید اینکه منع پرواز مستقیم به آنتالیا «دستور حاکمیتی» است، تاکید کرد که سود حاصل از این «تصمیم سلیقه‌ای» نصیب شرکت‌های ترکیه‌ای می‌شود.

آمارهای وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه نشان می‌دهد که سالانه گردشگران زیادی از کشورهای مختلف جهان به آنتالیا سفر می‌کنند تا از سواحل مدیترانه و طبیعت زیبای این شهر استفاده کنند. بسیاری از این گردشگران تا پیش از وقوع انقلاب اسلامی به ایران سفر می‌کردند تا علاوه بر گرفتن حمام آفتاب در سواحل شمالی و جنوبی، از جاذبه‌های تاریخی ایران نیز دیدن کنند اما با روی کار آمدن جمهوری اسلامی، این گردشگران به سوی ترکیه سرازیر شدند.

حالا آن‌طور که گزارش‌ها نشان می‌دهند، سالانه بیش از ۵۶ میلیون نفر از ترکیه بازدید می‌کنند و درآمد این کشور از محل گردشگری بالغ بر ۵۶ میلیارد دلار است. در حالی‌ که شمار مسافران ورودی به ایران طبق اعلام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، به پنج میلیون نفر هم نمی‌رسد.