جمهوری اسلامی در راه معرفی قاسم سلیمانی به‌عنوان دیپلمات؟

چهار سال پس از ترور «قاسم سلیمانی» در عراق، شواهد حاکی از آن است که جمهوری اسلامی با دیپلمات خواندن، سلیمانی، خود را آماده شکایت از ایالات متحده به دیوان بین المللی دادگستری در لاهه هلند می‌کند

چهار سال پس از ترور «قاسم سلیمانی»، فرمانده نیروی قدس شعبه برون‌مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در عملیات هوایی آمریکایی در عراق، شواهد حاکی از آن است که جمهوری اسلامی با دیپلمات خواندن سلیمانی، خود را آماده شکایت از ایالات متحده به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه هلند می‌کند.

***

رییس مرکز امور حقوقی و بین‌الملل ریاست‌جمهوری ایران خبر داده است که جمهوری اسلامی، نامه‌ای برای آمریکا فرستاده در دعوت به تشکیل داوری در‌این‌باره و با بی‌پاسخ ماندن آن، به‌تازگی وزارت خارجه نامه دومی هم ارسال کرده که مهلت شش ماهه پاسخگویی به آن اردیبهشت ۱۴۰۳ به پایان می رسد.

جمهوری اسلامی ایران براساس «کنوانسیون پیشگیری و مجازات جرائم علیه افراد تحت حمایت بین‌المللی، ازجمله عوامل دیپلماتیک»، به آمریکا نامه داده و از بیان و گفته‌های رییس مرکز امور حقوقی و بین‌المللی ریاست‌جمهوری پیداست که در صورت بی‌پاسخ ماندن نامه، برنامه دارد براساس کنوانسیون یاد شده، به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه شکایت کند.
اگر حکومت ایران نتواند ثابت کند که سلیمانی دارند گذرنامه دیپلماتیک بوده، دشوار بتواند در شکایت احتمالی از ایالات متحده به موفقیتی دست پیدا کندکنوانسیون می‌گوید که دولت‌ها اگر در مذاکرات دیپلماتیک موفق به حل اختلاف نشوند، باید برای تشکیل داوری توافق کنند و اگر در این مرحله هم به توافق نرسند، می توانند برای رفع اختلاف، به دیوان بین‌المللی دادگستری مراجعه کنند.

این کنوانسیون که هم ایران و آمریکا به آن ملحق شده‌اند، مربوط به حمایت از دیپلمات‌ها و اعضای خانواده هایشان است. دولت‌های ملحق شده به این کنوانسیون موافقت کرده‌اند که مرتکب یا مرتکبان قتل یا آدم‌ربایی، افراد تحت حمایت بین‌المللی جرم تلقی شود و به غیر از خود این افراد، حملات خشونت‌آمیز علیه اماکن رسمی، محل اقامات خصوصی یا وسایل حمل‌و‌نقل افراد تحت حمایت بین‌المللی هم ممنوع باشد و نقض آن جرم‌انگاری و متهمان باید به کشور خواهان، مسترد شوند.

روسای کشورها اعم از روسای جمهور، نخست‌وزیران، شاهان، وزرای خارجه و سفرا، افراد داری گذرنامه دیپلماتیک و خانواده هایشان، براساس تعریفی که این کنوانسیون داده، افراد تحت حمایت بین‌المللی هستند.

مرتکبات یا مظنونان ارتکاب جرم علیه این افراد در سرزمین کشور ثالث، باید به کشور ذینفع مسترد شوند. جمهوری اسلامی ایران می‌گوید «دونالد ترامپ»، رییس‌جمهور وقت، «مایک پمپئو»، وزیر خارجه، «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی، ازجمله متهمان ترور سلیمانی در عراق هستند.

جمهوری اسلامی مدعی است که قاسم سلیمانی در زمان هدف قرار گرفتن از سوی ایالات متحده، برای دیدار با نخست‌وزیر عراق عازم این کشور شده بود و ماموریت دولتی داشته است، اما مطابق تعریف این کنوانسیون، سلیمانی به‌عنوان یک مقام نظامی سپاه پاسداران، دارای حمایت ذکر شده در این کنوانسیون قرار نمی‌گیرد مگر اینکه در زمان سفر به عراق، با گذرنامه دیپلماتیک وارد آن کشور شده باشد.

در اظهارات مقام‌های جمهوری اسلامی در چهار گذشته، تاکنون اشاره نشده بود که سلیمانی با گذرنامه دیپلماتیک به عراق رفته است. مقام‌های عراقی هم که میزبان او بوده‌اند، تاکنون چنین ادعایی نداشته‌اند. اگر حکومت ایران نتواند ثابت کند که سلیمانی دارند گذرنامه دیپلماتیک بوده، دشوار بتواند در شکایت احتمالی از ایالات متحده به موفقیتی دست پیدا کند.

در صورت ثبت شکایت جمهوری اسلامی ایران از آمریکا در این پرونده، این پنجمین شکایت از حکومت ایران پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ از ایالات متحده خواهد بود.
در اظهارات مقام‌های جمهوری اسلامی در چهار سال گذشته، تاکنون اشاره نشده بود که سلیمانی با گذرنامه دیپلماتیک به عراق رفته است. مقام‌های عراقی هم که میزبان او بوده‌اند تاکنون چنین ادعایی نداشته‌اند.شکایت اول مربوط به حمله آمریکا به سکوهای نفتی ایران در خلیج فارس در زمان جنگ هشت ساله با عراق، شکایت دوم بابت سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران بر فراز خلیج فارس، شکایت سوم بابت مصادره نزدیک به ۲ میلیارد دلار از دارایی‌های بانک مرکزی توسط آمریکا و شکایت چهارم، بابت نقض عهدنامه مودت میان دو کشور است.

دو شکایت اول در دوره ریاست‌جمهوری «اکبر هاشمی رفسنجانی» و دو شکایت آخر، در دولت «حسن روحانی» انجام شد. جمهوری اسلامی در شکایت اول موفق نبود، در شکایت دوم پیش از دادرسی با آمریکا به توافق رسید، در شکایت سوم و در بخش هایی از آن به موفقیت‌های نسبی رسیده و سرنوشت شکایت چهارم هنوز روشن نیست.

باتوجه به ماهیت پرونده قاسم سلیمانی و اینکه او یک نظامی بوده و تاکنون ادعایی درباره دیپلمات بودن او صورت نگرفته بود، موفقیت در این پرونده که هدف آن استرداد مقام‌های دولت ترامپ به جمهوری اسلامی است، بسیار دور از انتظار است.