دیپلمات سابق ایران رفتار پوتین با رئیسی را «هدف‌دار» خواند

کارشناسان رفتار پوتین با رئیسی را نشانه کاهش اهمیت ایران در صحنه سیاسی منطقه و جهان می‌دانند (تصویر آرشیوی)دویچه وله: سفیر سابق ایران در شوروی می‌گوید، جمهوری اسلامی در مراودات با قدرت‌های بزرگ دچار "ناشی‌گری" است و رفتار پوتین با رئیسی "هدف‌دار" بوده است. او می‌گوید، روش‌های خوار کردن طرف مقابل برای سوار شدن بر آن‌ها به کار می‌رود.

بسیاری ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران را در سفر به مسکو "مهمان ناخوانده" می‌دانند. ولادیمیر پوتین،‌ رئیس‌جمهور روسیه در دیدار با او گفت: «می‌خواستم سر راه بازگشت به روسیه توقفی هم در ایران بکنم و با شما دیدار بکنم اما شنیدم که شما در راه مسکو هستید».

این رفتار "تحقیرآمیز" تلقی شد و بی‌سابقه نیز نبود چون نحوه "استقبال" وزیر خارجه روسیه از همتای ایرانی‌اش در گذشته نیز دست کمی از برخورد پوتین با رئیس دولت ایران نداشت.

صحنه دیدار پوتین و رئیسی بازتابی گسترده در شبکه‌های اجتماعی یافت و به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.

ناصر نوبری، سفیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی سابق در این باره به خبرآنلاین می‌گوید که در روابط با قدرت‌های بزرگ "تشریفات حتی تاثیرات اساسی بر نوع رایزنی و محتوای روابط می‌گذارد" و پوتین "هر کلمه و هر حرکتش حساب شده است". او معتقد است که رئیس‌جمهور روسیه این جملات را "با هدف" در برابر خبرنگاران و جهانیان به زبان آورد.

نوبری با آوردن مثالی از رفتار فرعون با زیردستان خود به "خوی مستکبرین" در مراودات اشاره می‌کند که با استفاده از "روش‌های خفیف‌کننده" و "تحقیر طرف مقابل" سعی می‌کنند "بر آن‌ها سوار شوند." سفیر پیشین ایران در شوروی سابق نتیجه می‌گیرد که چنین رفتاری با رئیسی نتیجه "ناشی‌گری" حکومت ایران در مراودات با این قدرت‌هاست.

به اعتقاد او، وقتی اعلام می‌شود که "بیش از ۳۰ بار" به مسکو سفر شده و "همین که توجیه کنیم که به لحاظ رایزنی و محتوایی ما نیاز داریم که مرتب و مکرر برویم مسکو خواه ناخواه آن‌ها سوار بر روابط می‌شوند".

سفیر پیشین ایران به اهمیت همکاری‌های اقتصادی با روسیه اشاره می‌کند که می‌تواند در برابر تحریم‌ها "گره‌گشا" باشد، اما حکومت ایران حتی در این زمینه نیز دستش به جایی بند نیست.

به گفته او، "مسئولان سیاسی به زور اعلامیه و...می‌خواهند این همکاری‌ها را ایجاد کنند" و مبادلات دو کشور با "این همه سر و صدای دوستی با روسیه، حدود دو سه میلیارد دلار" است "در حالی که ترکیه عضو ناتو و عملا مقابل روسیه است اما ۲۰ میلیارد دلار رابطه با روسیه دارد".
پوتین "زحمت فرود آمدن برای دیدار با خامنه‌ای" را به خود نداد
بیژن اشتری، نویسنده و مترجم چندین کتاب در باره نظام و مناسبات اجتماعی و سیاسی در دوران شوروی در کانال تلگرامی خود می‌نویسد، این که پوتین به دیدار رهبران عربستان سعودی و امارات می‌رود، اما به دیدار علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نمی‌آید "نشانه کاهش جایگاه ایران در روابط و مناسبات منطقه‌ای و جهانی است".

به گفته او، پوتین با حاکمان عربستان و امارات که رقبای ایران در منطقه هستند، دیدار کرده "اما به جای دیدار با رهبر ایران در تهران، رئیس‌جمهور ایران (فرد دوم نظام) را در مسکو به حضور پذیرفته است". اشتری می‌پرسد، چرا او "به خودش زحمت نداده که سر راه بازگشت به روسیه توقفی یکی دو ساعته در تهران بکند و دیداری هم با رهبر ایران داشته باشد"؟

این کارشناس مناسبات منطقه‌ای و جهانی به نحوه روابط با کشورهای همتراز اشاره می‌کند و می‌گوید: «هر دولتمرد جهانی مهمی که مثلا از هند دیدار می‌کند امکان ندارد که بلافاصله از پاکستان دیدار نکند و برعکس. این عملا تبدیل به یک قاعده در روابط کشورهای جهان با دو کشور هندوستان و پاکستان شده است.»

به گفته او، پوتین به‌خوبی می‌داند که با سخنانش در برخورد با رئیسی "چه گونه ایران را تحقیر کرده" است و اگرچه سخنانش "توجیهی" برای عدم دیدار با علی خامنه‌ای است، اما "در ذات خودش توهین دیگری است به رییس‌جمهور ایران که ظاهراً بدون این که از طرف دولت روسیه دعوت شده باشد همینطوری سرخود راه افتاده و رفته مسکو تا خدمت ارباب کرملین شرفیاب شود."
دو ساعت انتظار و جوابی بی‌رمق در رابطه با فلسطینیان
در خبرها آمده بود که ابراهیم رئیسی نزدیک به دو ساعت برای دیدار با پوتین منتظر مانده است. بیژن اشتری این را هم "توهین دیگری" در مناسبات دیپلماتیک توصیف می‌کند، چرا که "در عالم پروتکل‌های سیاسی و روابط دیپلماتیک چنین تاخیر دو ساعته‌ای بین دو رئیس‌جمهور بی‌نظیر است".

رسانه‌های ایران در پوشش سفر رئیسی به مسکو از آن به مثابه تلاشی برای سیاست مشترک دو کشور در برخورد با جنگ غزه یاد کردند. خبر‌آنلاین نوشت که او "موضوع فلسطین را از جمله مسائل مهم مورد بحث عنوان کرد".

فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به "دستاورد" سفر رئیسی به مسکو اشاره کرد که به گفته او، یکی از "موضوعات مهمش حوادث اخیر غزه و دخالت آمریکایی‌ها در منطقه بود".

اما واکنش پوتین به رئیس‌جمهور ایران چه بود؟ اشتری نوشت: «طرف ایرانی کلی درباره "نسل‌کشی اسرائیل در غزه" داد سخن گفته اما طرف روسی فقط گفته است که "قضیه فلسطین نیاز به بحث بیشتر دارد" و بعدش هم یک سری حرف‌های کلی درباره دانشجویان ایرانی که در روسیه درس می‌خوانند و اهمیت گسترش روابط تجاری و غیره‌ به زبان آورده».

به باور اشتری، این همه حاکی از "کاهش اهمیت ژئوپولیتیکی و استراتژیکی ایران در روابط و مناسبات منطقه‌ای و جهانی" است. کشوری که با صادرات پهپاد به روسیه "عملا خود را در صف اول جنگ با اروپا و آمریکا قرار داده و حالا این جوری دارد مزد زحماتش را می‌گیرد."

فداحسین مالکی نیز معتقد است که روسیه رابطه تاریخی و "ملاحظات" خود را نسبت به اسرائیل دارد و ایران نباید "همه تخم‌مرغ‌هایش را در سبد روسیه" بگذارد.