چرا انسان سوار بر هواپیما دیرتر پیر می‌شود؟

العربیه: انیشتین در «نظریه نسبیت» خود پیش‌بینی کرد برای کسی که سوار بر هواپیما سفر می‌کند، گذار زمان کُند می‌شود. برای اثبات این ادعا، دو فیزیکدان به نام‌های جوزف هافل و ریچارد کیتینگ، در سال 1971 چند ساعت‌ اتمی که هر 30 میلیون سال تنها یک ثانیه عقب می‌ماندند را سوار بر هواپیما به سفر دور دنیا فرستادند.

ساعت‌های اتمی ابتدا به سوی غرب و سپس شرق دور کره زمین پرواز کردند، و در آخر به آزمایشگاه دو فیزیکدان در واشنگتن دی‌سی بازگشتند تا با ساعت‌های اتمی که از اول در آزمایشگاه مانده بودند مقایسه شوند. نتیجه نشان داد که انیشتین درست پیش‌بینی کرده بود، و ساعت‌های سفری عقب‌تر بودند.

آزمایش هافل و کیتینگ ثابت کرد که زمان یک مفهوم مطلق نیست و همیشه و همه جا ثابت نیست. هرچه تُندتر سفر کنید، زمان کمتری بر شما می‌گذرد. تاثیر آن البته در محدوده زمین و منظومه شمسی بسیار کم است.

مثلا، اگر از روی اقیانوس اطلس از لندن به نیویورک پرواز کنید، ساعت شما یک ده میلیونیم ثانیه از ساعت‌هایی که روی زمین باقی مانده‌اند عقب‌تر خواهد بود. با این حال شما نسبت به زمانی که روی زمین بودید، کسری کُندتر پیر خواهید شد.

انیشتین همچنین پیش‌بینی کرد که گرانش روی درک ما از زمان تأثیر می‌گذارد. هرچقدر از سطح زمین دورتر شوید، گذار زمان سرعت بیشتری می‌گیرد. این به ترتیبی روی بدن ما تأثیر می‌گذارد، و سر ما همیشه کمی پیرتر از پاهای ماست.

تأثیر گرانش روی زمان هم مثل تاثیر پرواز با سرعت زیاد، فوق‌العاده کم است، اما هرچه از زمین دورتر شویم، تاثیرش بیشتر می‌شود. سیستم ناوبری GPS که ماهواره‌هایش در فاصله 20000 کیلومتری سطح زمین قرار دارند، برای اینکه بتواند درست عمل کند، با در نظر گرفتن همین اصل ساخته شده است.

گرانش و پرواز با سرعت زیاد، که روی سطح زمین و در فاصله نزدیک به آن تاثیرات نه چندان چشمگیری روی گذار زمان دارد، در محدوده پدیده‌های عظیم کیهانی همچون کهکشان‌ها تاثیرات بسیار بزرگی روی مفهوم زمان می‌گذارد، به‌طوری که فیزیکدانان معتقدند گونه‌ای از «سفر در زمان» را ممکن می‌کند.