سکس، مذهب و سیاست در موزه جنجال‌برانگیز «هنر ممنوعه» در بارسلون اسپانیا

مدلی از صدام حسین دیکتاتور سابق عراق در مایع فرمالدهید. این اثر که «صدام کوسه» نام دارد و توسط دیوید سرنی هنرمند اهل جمهوری چک خلق شده استیورونیوز: آثاری که در این موزه به نمایش درآمده‌اند همگی قربانی سانسور بوده‌اند؛ از زاپاتای برهنه گرفته تا عیسایی غوطه‌ور در ادرار هنرمند خالق اثر.

به تازگی در شهر بارسلون اسپانیا موزه‌ای افتتاح شده است که به آثار هنری سانسور شده و ممنوعه در سراسر جهان اختصاص دارد.

این آثار که شماری از آنها توسط هنرمندان سرشناسی نظیر بنکسی، فرانسیسکو گویا و پابلو پیکاسو خلق شده‌اند، توسط دولت‌ها، موزه‌ها و یا خود پدیدآورندگانشان سانسور شده و از نمایش عمومی آنها جلوگیری به عمل آمده است.

دونالد ترامپ با آلت تناسلی کوچک، زنی که دو موز را لیس می‌زند و مجموعه‌ای از کفش‌های پاشنه‌بلند بر روی سجاده‌های نماز از جمله ۲۰۰ اثری است که طی پنج سال توسط «تاتسو بنت» تاجر اسپانیایی گردآوری شده‌اند.

موزه هنر ممنوعه شامل حدود ۴۰ اثر از این مجموعه است که یا توهین به مقدسات تلقی شده‌اند و یا نقاشی‌ها و طرح‌هایی هستند که به تابوهای جنسی و نقدهای سیاسی و اجتماعی پرداخته‌اند.

کارلس گوئرا، متصدی نمایشگاه، در این باره به یورونیوز می‌گوید: «این موزه آثار سانسورشده‌ای را که هنرمندان به خاطر خلق آنها تحت حمله، آزار و یا محاکمه قرار گرفته‌اند کنار هم جمع کرده است.»

او اضافه کرد: «سانسور دائما در حال تغییر است و این موضوعی بسیار تکان‌دهنده به شمار می‌رود که می‌بینیم حتی روش‌های بسیار ابتدایی سانسور، که در آن هنر مورد تهاجم قرار می‌گرفت، چندان ساده نبوده‌اند.»
«عیسای مک‌دونالدی» اثر جنی لینونن هنرمند فنلاندیشماری از طرح‌های فرانسیسکو گویا به نام « لوس کاپریچوس» نیز در این نمایشگاه به نمایش درآمده است. این مجموعه نقاشی در تاریخ هنر جایگاهی منحصر به فرد دارد، چرا که این هنرمند اسپانیایی تصمیم گرفت آنها را منتشر نکند. گویا در زمره نخستین کسانی بود که «خودانتقادی» و «خودسانسوری» را بر آثارش اعمال می‌کرد. مضامین آفرینش‌های هنری او، که جامعه اسپانیا و موضوعاتی مانند مذهب را به باد انتقاد می‌گرفتند، عامل چنین تصمیماتی دانسته می‌شود.

در سوی دیگر این نمایشگاه نقاشی‌هایی از پابلو پیکاسو به نمایش گذاشته شده‌اند که به خاطر مضامین جنسی صریح‌شان مورد انتقاد قرار گرفته بودند. کلیسای ارتدکس روسیه در سال ۱۹۶۸ درخواست کرده بود پوسترهای تبلیغاتی آنها از مکان‌های عمومی حذف شوند تا از کودکان در برابر «فساد» محافظت شوند.

در بخش دیگری از موزه مجموعه‌ای از آثار زندانیان سابق گوانتانامو، زندان بدنام آمریکا در کوبا برای مظنونان دست داشتن در حملات ۱۱ سپتامبر، وجود دارد. در یکی از آثار مجسمه آزادی دیده می‌شود که در آب فرو می‌رود، در حالی که نقاشی دیگر چشمی را نشان می‌دهد که پشت یک دیوار آجری در حال گریه است.

این دست آثار هنری زندانیان آزاد شده هنگامی که در سال ۲۰۱۷ در ایالات متحده به نمایش درآمدند باعث خشم عمومی شدند و دولت دستور داد پس از نمایش نابود شوند.
آثار دارای مضامین توهین به مذهب و مسیحیت بخش قابل توجهی از این نمایشگاه را تشکیل می‌دهند. به عنوان مثال یک اثر متعلق به «چارو کورالس» هنرمند اسپانیایی، تصویری از مریم باکره را نشان می‌دهد که دستش را بین پاهایش برده و به نظر می‌رسد که بیشتر به لحاظ جنسی لذت می‌برد تا به لحاظ معنوی.

در اثری دیگر که توسط آندرس سرانو هنرمند آمریکایی خلق شده است، عیسی مسیح بر روی صلیب و غوطه‌ور در ادرار خود هنرمند دیده می‌شود. این اثر که «عیسای ادراری» (Piss Christ) نام داشت، کلیسا را خشمگین کرد و به هنگام رونمایی در نمایشگاهی در فرانسه مورد حمله قرار گرفت و تخریب شد.
اثر هنری زلیخا بوعبدالله هنرمند فرانسوی-الجزایریاز آثار دیگر به نمایش درآمده در این نمایشگاه می‌توان به اثر زلیخا بوعبدالله، هنرمند فرانسوی الجزایری‌تبار اشاره کرد که ۳۰ سجاده نماز مسلمانان را با کفش‌هایی پاشنه‌بلند زنانه روی آنها نشان می‌دهد. این اثر در پی شکایت یک گروهی اسلامی از موزه‌ای در فرانسه جمع شد.

آثار مرتبط با سکس و مقوله جنسی بخش قابل توجهی از آثار ممنوعه را شامل می‌شوند. از آن جمله می‌توان به مجموعه ویدئوهای ناتالی ا‌ل‌ال، هنرمند فقید لهستانی، اشاره کرد که زنان نیمه‌برهنه را در حال لیسیدن موز به شیوه‌ای اروتیک نشان می‌دهند.

قرار بود این ویدئوها نمایشی انتقادی از پورنوگرافی غربی در دوران استیلای کمونیسم بر لهستان باشند، با این حال زمانی که دموکراسی به این کشور بازگشت این آثار ممنوع اعلام شدند.
اثر به نمایش درآمده از هنرمند لهستانی ناتالی ال‌الهنر سیاسی؛ از دونالد ترامپ تا صدام حسین
جای تعجب نیست که سیاست تا حد زیادی در نمایشگاه آثار ممنوعه نقش‌آفرینی کند. از میان آثار عرضه شده دونالد ترامپ برهنه با آلت تناسلی کوچک دستمایه اثری است از ایلما گور که نام آن را همان شعار کارزار انتخاباتی رئیس‌جمهور سابق آمریکا، «عظمت را دوباره به آمریکا بازگردانیم»، گذاشته است.
اثر زاپانا متعلق به فابیان شایرز در مکزیک جنجال‌برانگیز شده بوددر اثر دیگری از فابیان شایرز، هنرمند مکزیکی، امیلیانو زاپاتا انقلابی مشهور این کشور به چشم می‌خورد که با حالتی برهنه کفش‌های پاشنه‌بلند به پا کرده و کلاهی صورتی به سر گذاشته است. در پی انتشار این اثر، تظاهراتی در مکزیک به راه افتاد و معترضان خواهان تعطیلی نمایشگاه شدند.

یک اثر دیگر که در موزه هنر ممنوعه بارسلون به نمایش درآمده توسط لیوجنیو مرینو خلق شده و فرانکو دیکتاتور سابق اسپانیا را نشان می‌دهد که لباس نظامی به تن کرده اما درون یک یخچال نوشابه‌های کوکا‌کولا قرار گرفته است.
فرانکو، دیکتاتور اسبق اسپانیا، در درون یک یخچال نوشابه کوکاکولادر کنار این اثر مدلی از صدام حسین دیکتاتور سابق عراق در مایع فرمالدهید به چشم می‌خورد. این اثر که «صدام کوسه» نام دارد و توسط دیوید سرنی هنرمند اهل جمهوری چک خلق شده است، در زمان به نمایش درآمدن مورد انتقاد قرار گرفت. هدف این مخالفت‌ها چهره صدام حسین بود؛ دیکتاتوری که هرچند ممکن است اکنون مرده باشد، با این حال در عراق امروزی که درگیر هرج و مرج است همچنان شخصیتی مناقشه‌برانگیز محسوب می‌شود.

در اثری دیگر از یوشوا اوکون فرهنگ مصرف‌گرایی مورد انتقاد قرار قرار گرفته است. در ویدئوی ساخته شده توسط او یک رستوران مک‌دونالد به چشم می‌خورد که یک فرد چاق و برهنه در آن لم داده است. در سال ۲۰۱۴، گالری تبرناکل لندن این اثر را از نمایش عموم خارج کرد چرا که احساس می‌کرد «برای فضا مناسب نیست.»
تصویر هنری با عنوان «سیب‌زمینی آزادی» اثر یوشوآ اوکون
تصویر هنری با عنوان «سیب‌زمینی آزادی» اثر یوشوآ اوکونYoshua Okón/Graham Keeley for Euronews

اثری دیگر که در این موزه به نمایش درآمده «عیسای مک‌دونالدی» از جانی لینونن هنرمند فنلاندی است. در این اثر رونالد مک‌دونالد، بنیانگذار رستوران‌های زنجیره‌ای مک‌دونالد، روی صلیب و به شکل عیسی دیده می‌شود.

نمایش این اثر در موزه هنر حیفا در اسرائیل در سال ۲۰۱۹ تجمعاتی اعتراض‌آمیز را برانگیخت. هنرمند فنلاندی بعداً ادعا کرد که از موزه خواسته تا آن را بردارد، اما مسئولان موزه از انجام این کار خودداری کرده‌اند.