چرا عنکبوت‌ها در تارهای خودشان گرفتار نمی‌شوند؟

یورونیوز: محققان می‌گویند راز این توانایی در پاهای ظریف این موجودات ریز و حیله‌گر نهفته است.

تورهای چسبناک و پیچیده ابریشمی ابزارهای شکار موثری هستند که عنکبوت‌ها از آنها برای به دام انداختن طعمه‌های خود استفاده می‌کنند. این تورها استحکامی فوق‌العاده قوی دارند و تارهای به کار رفته در آنها می‌تواند به حدی چسبنده باشد که  طعمه را در یک لحظه به دام بیندازد.

با این حال برای بسیاری از افراد این سوال مطرح است که این خانه‌های خودساخته‌ با این خصوصیات چرا برای خود عنکبوت‌ها خطرناک نیست و چگونه است که این موجودات ریز در تله‌های ابریشمی خود گرفتار نمی‌شوند؟

برای پاسخ به این سوال ابتدا باید دانست که عنکبوت‌ها برای تنیدن تار به نوعی ویژه تکامل یافته‌اند. آنها در واقع زمانی که تارهای خود را می‌تنند، از ترکیبی از انواع ابریشم عنکبوت برای کاربردهای مختلف استفاده می‌کنند.

ابریشم عنکبوت از غدد داخل بدن این حیوان ریسیده می‌شود و بسته به نوع ابریشم، یکی از هفت غده می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. غدد تولید‌کننده ابریشم پروتئین‌هایی ترشح می‌کنند که عنکبوت‌ها می‌توانند به کمک آنها تار مخصوص گرفتن طعمه را بسازند. این تارها شبکه‌‌هایی درهم و مارپیچی از نخ‌های کشسان قوی هستند.

به گفته موزه تاریخ طبیعی لندن هیچگونه عنکبوتی تمامی هفت غده را ندارد، اما بسیاری از گونه‌ها دارای چندین غده هستند. برای مثال عنکبوت‌های از تیره «گوی‌بافان» دارای پنج غده تولید ابریشم هستند.

چیزی که شاید شگفت‌انگیزترین بخش فرآیند تنیدن تار در این موجودات باشد، کاری که حدود یک ساعت به طول می‌انجامد، این است که عنکبوت‌های گوی‌باف اغلب بینایی ضعیفی دارند و تنها با استفاده از حس لامسه خود تارهایشان را می‌تنند.

ابریشم با کمک اندام‌های تارسازی که ساختارهای نازل‌مانندی به نام «اسپیگوت‌ها» دارند، از غده ترشح می‌شوند. ابریشم مایع بعد از خروج از بدن عنکبوت، به دلیل گرانش و یا به دلیل کشیده شدن توسط یک پای عقب این موجود، جامد و سفت می‌شود. بسته به اینکه ابریشم از چه غده‌ای خارج شده است، نتیجه نهایی می‌تواند قوی و سخت و یا نرم و بالشتک‌مانند باشد.
عنکبوت در تار تنیده‌شدهدر حقیقت بعضی از ابریشم‌های عنکبوت مانند سیمان عمل می‌کنند و به کار محکم کردن تار تنیده‌شده می آیند. این نوع ابریشم‌ها از نظر سفتی با فولاد و بافت جلیقه ضدگلوله قیاس می‌شوند.

 این در حالی است که بعضی دیگر از انواع ابریشم‌ها به عنوان یک پوشش چسبنده کاربرد دارند و به لحاظ کشسانی با لاستیک قابل مقایسه هستند. در اینجا به نظر می‌رسد که عنکبوت در معرض خطر گرفتار شدن در تار خود باشد، اما دوعامل به او کمک می‌کنند تا از این خطر در امان بماند.

یکی اینکه تمام ابریشم چسبناک نخواهد بود و عنکبوت می‌داند پایش را کجا بگذارد تا از گرفتار شدن در لایه چسبنده پرهیز کند. سرپنجه‌های حساس و کوچک پاهای عنکبوت نیز به او کمک می‌کنند تا موقعیت نواحی چسبنده را تشخیص دهد و از راه رفتن روی آنها اجتناب کند.

علاوه بر این موارد، عنکبوت‌ها قلاب‌های متحرکی روی پاهای خود دارند که در حین راه رفتن رشته‌های تار چسبناک را گرفته و آزاد می‌کنند. این در شرایطی است که روی پاهای عنکبوت‌ها از کرک‌های نچسب و همچنین یک ترکیب شیمیایی ضدچسبندگی پوشانده شده است. وجود این کرک‌ها همراه با رقص پای سریع و ماهرانه‌ عنکبوت‌ها، آنها را از دردسر دور نگه می‌دارد.

عنکبوت‌ها با این روش در برابر تارهای خود مصون شده و به همین دلیل بدون نگرانی از خطر گرفتار شدن به سراغ طعمه‌هایشان می‌روند.