جمهوری آذربایجان رهبر سابق قره‌باغ را دستگیر کرد

سرویس مرزی دولتی آذربایجان روز چهارشنبه این تصویر را از بازداشت روبن وارطانیان بازداشت شده استبی بی سی: نیروهای ویژە جمهوری آذربایجان، روبن واردانیان نخست وزیر پیشین منطقە خودمختار قرەباغ را دستگیر کردەاند. همزمان مقام‌های ارمنستان می‌گویند تا بعدازظهر امروز بە وقت محلی بیش ۵۰ هزار پناهجوی ارمنی، یعنی نزدیک به نیمی از جمعیت ارمنی‌های قره‌باغ به ارمنستان پناه آورده‌اند.

روبن وارطانیان تاجر است و از نوامبر ۲۰۲۲ برای مدت کوتاهی ریاست دولت جدایی‌طلب قرباغ را برعهده داشت. او در میان هزاران نفری بود که از قره‌باغ راهی ارمنستان شده‌اند.

کسری ناجی خبرنگاری بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید «اولین واکنش مردم این بود که بازداشت او نشانه‌ای از این است که هیچ کس امنیت ندارد هر لحظه هر کسی می‌تواند بازداشت شود».

اکنون گفته می‌شود نزدیک به ۵۰ هزار نفر از ارمنی تبارهای قره‌باغ کوهستانی پس از تصرف این منطقه به دست جمهوری آذربایجان در هراس از پاکسازی قومی از این منطقه گریخته‌اند.

آنتونی بلینکن وزیر خارجە آمریکا از رئیس جمهوری آذربایجان خواستە کە نیروهایش را از خشونت‌های بیشتر در منطقە بازدارد.

وزیر خارجه آلمان هم خواهان حضور ناظران بی طرف در این منطقه شده است.

در مرز قرەباغ با ارمنستان ورود اتوموبیل های پناهجویان ادامە دارد.

کسری ناجی خبرنگاری بی بی سی فارسی در مرز ارمنستان با قره‌باغ می‌گوید «این چهارمین روز است که ورود خودروها از قره‌باغ به ارمنستان ادامه دارد. امدادگران نزدیک به دولت می‌گویند ۶۰ مرکز نام‌نویسی در شهرها و نقاط مختلف کشور بر پا شده است و دولت می‌تواند این افراد را اسکان دهد.»

آذربایجان می‌گوید که ساکنان آنجا امنیت خواهند داشت، اما نخست وزیر ارمنستان می‌گوید «پاکسازی قومی» آغاز شده است.

قره‌باغ - که به عنوان بخشی از آذربایجان شناخته می‌شود - برای سه دهه در کنترل ارمنی‌تبارها بود.

این منطقه کوهستانی در قفقاز جنوبی تحت حمایت ارمنستان - و همچنین متحدش روسیه - بود.

حداقل ۲۰۰ ارمنی و ده‌ها سرباز آذربایجانی در جریان حمله ارتش آذربایجان کشته شدند. جدایی‌طلبان به عنوان بخشی از توافق آتش‌بس با تسلیم سلاح‌هایشان موافقت کرده‌اند.

مقام‌های جمهوری آذربایجان گفته‌اند که می‌خواهند با ساکنان ارمنی قره‌باغ به عنوان «شهروندان برابر» رفتار کنند، اما محموله‌های محدودی کمک اجازه ورود پیدا کرده و بسیاری از ساکنان در حال فرار هستند.

روز دوشنبه یک انفجار مهیب سوخت دست‌کم ۶۸ نفر را که قصد خروج از کشور را داشتند کشت. نزدیک به ۳۰۰ نفر دیگر مجروح شدند و ۱۰۵ نفر هم مفقود هستند.

هنوز معلوم نیست علت این انفجار در نزدیکی خان کندی - که ارمنی‌ها به آن استپاناکرت می‌گویند - چه بوده است اما بسیاری از مردم مشغول پر کردن باک بنزین خود بودند.

هزاران ارمنی هنگام عبور از مرز در روز سه‌شنبه، از سوی مقام‌های کنترل مرزی آذربایجان تحت بازرسی های دقیق قرار گرفتند.

مقام‌های آذربایجان مدعی شدند که به دنبال مظنونان «جنایات جنگی» هستند و یک منبع دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که این کشور قصد دارد «جنگجویان ارمنی که سلاح‌های خود را در قره‌باغ زمین گذاشته‌اند عفو کند.»

این منابع گفتند: «اما کسانی که در جنگ‌های قره باغ مرتکب جنایات جنگی شدند باید به ما تحویل داده شوند.»

صدها خودرو و اتوبوس برای رسیدن به شهر گوریس در آن سوی مرز تلاش می‌کنند.

یک تیم بی‌بی‌سی خانواده‌هایی را دید که خود را به زور در ماشین جا داده بودند، صندوق عقب‌ها درحال سرریز شدن بود و باربندها هم تلنبار شده بود. مردم که فکر نمی‌کنند دیگر بتوانند به خانه‌هایشان برگردند تا جای ممکن زندگیشان را با خود می‌برند.

خیابان‌های باریک شهر کوچک گوریس در میان ارتفاعات خاکی رنگ اطراف، پر از خودرو و خانواده‌هاست.

یک خانواده با ماشینی داغان که پهلوی آن قر شده بود، سوراخ‌های ترکش بر آن دیده می‌شد و شیشه‌هایش شکسته بود خود را به اینجا رسانده بود.

صاحب آن به بی‌بی‌سی گفت خودرو در جریان حمله هفته پیش آذربایجان برای کنترل منطقه، مورد اصابت خمپاره قرار گرفت. او که در محاصره بچه‌های کوچک بود با لبخند گفت: «اما باز هم ما را به اینجا رساند.»

مردم در میدان اصلی شهر پرسه می‌زنند و مطمئن نیستند که چه کار باید بکنند. داوطلبان مقداری غذا و پتو توزیع می‌کنند.

افراد خارج شده ثبت نام می‌شوند و گهگاه اتوبوسی برای جابجایی مردم به شهر یا روستای دیگر پیدا می‌شود. اما به نظر می‌رسد تعداد کمی از آنها می‌دانند بعد از رسیدن به این نقطه چه باید بکنند.

مالینا و خانواده‌اش هفته گذشته به مدت دو روز در زیرزمین خانه خود جمع شدند زیرا روستای آنها زیر آتش بود. بعد از تسلیم شدن نیروهای قره‌باغ، مالینا می‌گوید که مقامات محلی به همه گفتند که برای امنیت خود به ارمنستان بروند. روستای آنها در منطقه مارتاکرت قره باغ حالا خالی است.
مالینا می گوید که او و نوه هایش برای جستجوی امنیت فرار کردندمالینا می‌گوید که خانواده‌اش آنجا را ترک کردند - چون هر چقدر هم به آنها اطمینان داده شود - تحت حاکمیت آذربایجان احساس امنیت نخواهند کرد.

بسیاری از دیگر کسانی که ناظر اوضاع هستند همین احساس را منعکس می‌کنند.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، روز سه‌شنبه از الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان، خواست تا «حمایت‌های بی قید و شرط و آزادی حرکت برای غیرنظامیان» را فراهم کند و «دسترسی بشردوستانه بدون مانع به قره‌باغ» را بدهد.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، نیز از هر دو طرف خواست به حقوق بشر احترام بگذارند.

از زمانی که جدایی‌طلبان آتش‌بس را پذیرفتند و با خلع سلاح موافقت کردند، فقط ۷۰ تن غذا اجازه ورود پیدا کرده. آذربایجان اعلام کرده که کاروان کمکی دیگری با ۴۰ تن آرد و محصولات بهداشتی به شدت مورد نیاز در راه است.

رهبران ارمنی‌تبار منطقه می‌گویند هزاران نفر بدون غذا یا سرپناه هستند و در زیرزمین‌ها، ساختمان‌های مدرسه یا بیرون می‌خوابند.

وزارت بهداشت ارمنستان اعلام کرد که هلیکوپترهایی را برای تخلیه بیماران از بیمارستان‌های تحت فشار منطقه اعزام می‌کند. آذربایجان هم گفت که تجهیزات پزشکی ارسال کرده است.

روز سه‌شنبه، نمایندگان ارمنستان و آذربایجان برای انجام گفتگوهای مورد حمایت اتحادیه اروپا در بروکسل دیدار کردند.

این اولین باری بود که مذاکرات دیپلماتیک بین دو کشور از زمان تصرف این منطقه در هفته گذشته توسط آذربایجان انجام شد.

آذربایجان همچنین مذاکرات جداگانه‌ای را با مقامات ارمنی‌تبار قره‌باغ در مورد آینده منطقه آغاز کرده است.