تبادل زندانی با آمریکا؛ گزارش‌های غیررسمی از احتمال یک توافق بزرگ‌تر دولت «بایدن» با جمهوری اسلامی

ایران وایر:در حالی که جمهوری اسلامی و ایالات متحده وارد اجرای توافق تبادل زندانیان در ازای دسترسی غیرمستقیم حکومت ایران به حدود شش میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده کشور شده‌اند، گزارش‌های غیررسمی حکایت از احتمال یک توافق بزرگ‌تر دولت «بایدن» با ایران دارند.

جمهوری اسلامی پس از دو سال و نیم کشمکش با ایالات متحده امریکا، وارد عملیاتی کردن یک توافق تبادل زندانی شده که هم‌زمان با آن قرار است میلیاردها دلار از دارایی‌های مسدود شده ایران در کره جنوبی به طور مشروط و غیرمستقیم آزاد شوند.

بر اساس گزارش‌ها، پس از واریز پول از کره جنوبی به بانک‌های قطری، این مبلغ به طور غیرمستقیم در اختیار حکومت ایران قرار می‌گیرد تا با آن بتواند کالاهای بشردوستانه خریداری کند.

در ادبیات حقوقی، منظور از کالاهای بشردوستانه، اقلام ضروری و اساسی هم‌چون غذا و دارو و در مرحله بعد، لوازم پزشکی و کشاورزی است.

زندانیان ایرانی با تابعیت امریکایی که ایالات متحده از بازداشت آن‌ها در ایران مطلع است، بر اساس گزارش‌های منتشر شده، از زندان‌های ایران به هتل تحت نظارتی منتقل شده‌اند تا فرایند انتقال میلیاردها دلار از کره جنوبی به قطر تکمیل شود. پس از دسترسی غیرمستقیم ایران به این دارایی‌ها، این دوتابعیتی‌های ایرانی‌امریکایی با زندانیان ایرانی که در امریکا تحریم‌های این کشور علیه جمهوری اسلامی را دور زده‌اند، مبادله می‌شوند.

روزنامه «نیویورک تایمز» گزارش داده است که اجرای توافق تبادل زندانی و پول با جمهوری اسلامی می‌تواند مقدمه یک توافق بزرگ‌تر با حکومت ایران درباره برنامه اتمی این کشور و گروه‌های شبه نظامی نیابتی در منطقه باشد.

این توافق احتمالی خود بالقوه می‌تواند مقدمه یک مصالحه بزرگ بین عربستان سعودی و اسرائیل باشد که ماه‌ها است مذاکره برای عادی‌سازی روابط در بین آن‌ها جریان دارد.

عربستان پیش از این با از سرگیری خبرساز روابط با ایران پس از قطعی مناسبات سیاسی و اقتصادی، احتمال واکنش منفی و موثر جمهوری اسلامی به عادی‌سازی روابط با اسرائیل را منتفی کرده است.

در صورتی که ایالات متحده با توافق بر سر ایجاد محدودیت در برنامه اتمی جمهوری اسلامی موفق به خنثی کردن دسترسی فوری حکومت ایران به تسلیحات هسته‌ای شود، اسرائیل تا حدی هم از جانب برنامه اتمی ایران آسوده خواهد بود و هم با مهم‌ترین کشور جهان اسلام، یعنی عربستان روابط برقرار کرده است.

در صورت تحقق این توافق، می‌توان از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین اتفاقات در روابط خارجی اسرائیل از زمان تاسیس این کشور نام برد.

بر اساس گزارش‌های غیررسمی، در این توافق جمهوری اسلامی سرعت برنامه اتمی خود را کاهش و وعده خواهد داد تا شبه نظامیان مورد حمایت آن در منطقه به نیروها و منافع ایالات متحده خسارات وارد نکنند؛ امری که ایالات متحده البته در جریان توافق‌های قبلی با جمهوری اسلامی، ناکامی آن را آزموده است. اما در شرایطی که کمتر از یک سال به شروع رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری امریکا باقی مانده و احتمال بازگشت «دونالد ترامپ» به آن زیاد است، گزینه‌های دولت بایدن در برابر ایران محدودتر از قبل شده است.

بخش دیگری از توافق احتمالی با ایران مربوط به پهپادهای این کشور گزارش شده است. با توجه به نیاز روسیه به تداوم دریافت هواپیماهای بدون سرنشین انتحاری جمهوری اسلامی ایران برای عملیات تجاوز نظامی خود به اوکراین، احتمال داده شده است که امریکا خواستار قطع ارسال این تسلیحات به حکومت «ولادیمیر پوتین» شده باشد.

ایران هرگز مسوولیت به کارگیری این پهپادها در اوکراین را نپذیرفته است، بنابراین دادن وعده به امریکا در این زمینه چندان برای تهران هزینه‌بردار نیست.

«حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در هفته‌های اخیر در سفر به ژاپن و آفریقای جنوبی چندبار درباره آن‌چه «بی‌طرفی» جمهوری اسلامی در جنگ اوکراین خوانده، به طور عمومی اظهار نظر کرده و گفته روسیه به حکومت ایران تضمین داده است که از پهپادهای خریداری شده از تهران در تجاوز به اوکراین استفاده نکند.

پهپادهای ارزان و انتحاری ایران گرچه از فناوری پیچیده نظامی برخوردار نیستند اما به دلیل این که برای ساقط شدن هزینه زیادی به پدافند هوایی اوکراین وارد می‌کنند، برای روسیه از این بابت ارزشمند هستند.

برای توافق میان جمهوری اسلامی ایران و دولت جو بایدن، «هیثم بن طارق»، سلطان عمان یک سفر رسمی به تهران انجام داده و مذاکراتی پنهانی و به نوشته رسانه‌های امریکایی، غیرمستقیم میان «علی باقری کنی» معاون وزارت امور خارجه ایران و «برت مک گورک» معاون هماهنگ کننده شورای امنیت ملی ایالات متحده در مسقط برگزار شده است.

مقام‌های قطری هم در این میان بین دو کشور ایران و امریکا میانجی‌گری‌هایی انجام داده‌اند.

در میانه بهار سال جاری، اعلام شد که «امیرسعید ایروانی»، نماینده دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد در نیویورک با «رابرت مالی»، نماینده وقت وزارت خارجه امریکا در امور ایران دیدارهایی در نیویورک داشته‌اند اما به فاصله کوتاهی پس از آن اعلام شد که دسترسی‌های امنیتی رابرت مالی به اسناد محرمانه تعلیق و او به مرخصی بدون حقوق فرستاده شده است.

در حال حاضر فرد دیگری به جای رابرت مالی وظایف او را در ارتباط با ایران انجام می‌دهد اما هنوز مشخص نیست توافقات احتمالی فعلی تا چه حد حاصل دوره ماموریت رابرت مالی است؛ امری که در برابر احتمال توافقات تاریخی در خاورمیانه میان اسرائیل و عربستان و مهار موقت جمهوری اسلامی برای رسیدن به آن اهمیت ناچیزی دارد.