جنجال حقوقی بر سر حضانت نوزاد پیدا شده در زیر آوار؛ آمریکا به خانه چه کسی در افغانستان حمله کرد؟

یورونیوز: یک خانواده آمریکایی حضانت نوزادی افغان را، که در حمله سال ۲۰۱۹ نیروهای آمریکایی به یک خانه مجروح و یتیم شده بود، قبول کردند. مسئله‌ای که منجر به شکایت بازماندگان افغان و نبردی حقوقی درباره سرپرستی کودک شده است.

چهار سال پیش در شبی پاییزی یک هلی‌کوپتر متعلق به ارتش آمریکا بالای سر خانه‌ای در افغانستان ظاهر شد و به گلوله‌باران آن پرداخت. آنچه آن شب اتفاق افتاد، امروز به کانون اختلافات بر سر حضانت یک نوزاد یتیم تبدیل شده است که در زیر آوار آن خانه پیدا شده بود.

یک زوج آمریکایی، به نام جاشوا مست و همسرش استفانی، این دختر نوزاد یتیم را به فرزندی پذیرفتند. آنها اصرار داشتند که والدین این نوزاد جنگجویان خارجی بوده‌اند و کودک «فاقد تابعیت» است، اما دوستان و بستگان روستایی در افغانستان می‌گویند پدر این کودک یک کشاورز محلی بوده نه یک ستیزه‌جو، و به همراه همسر و پنج فرزندش در این حمله کشته شده است.

سند «خلاصه ماموریت نظامی» که توسط جاشوا مست به دادگاه فدرال آمریکا ارائه شده، نشان می‌دهد ارتش ادعا کرده در شب ۵ سپتامبر ۲۰۱۹ تعداد ۶ جنگجوی دشمن و احتمالا یک غیرنظامی کشته شده‌اند. تنها کودکی که در سند ذکر شده، نوزاد مجروح است که اکنون ۴ سال دارد. هرچند پنتاگون از تایید سند خودداری کرده است.

با این حال بازماندگان و روستائیانی که اجساد را از زیر آوار بیرون کشیدند به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته‌اند بیش از ۲۰ نفر در آن شب کشته شدند که در میان آنها جسد این کشاورز محلی، همسرش و پنج فرزند ۴ تا ۱۵ ساله‌شان وجود داشت.
حق حضانت کودک افغان به موضوعی جنجالی در دادگاه بدل شده استوزارت دفاع ایالات متحده تخمین می‌زند که بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ میلادی تعداد ۴۸ هزار غیرنظامی افغان کشته و حداقل ۷۵ هزار نفر زخمی شده باشند؛ هرچند نهادهای حقوق بشری تلفات واقعی را بسیار بیشتر می‌دانند.

همسایه این خانواده به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است که صاحبخانه را بیش از ۲۰ سال می‌شناخته و او را «مهربان و دوست‌داشتنی» توصیف کرده است.

سربازان آمریکایی پس از پایان حمله، نوزاد زخمی را با خود بردند و کشاورز به همراه همسر و پنج فرزندش در کنار هم در یک قبر خانوادگی توسط همسایگان دفن شدند. در روستا بازماندگان به جستجوی نوزاد گمشده کشاورز ادامه دادند و سرانجام شنیدند که یک نوزاد توسط آمریکایی‌ها به بیمارستان نظامی منتقل شده است.

در حالی که این دختربچه به دلیل شکستگی جمجمه، سوختگی و شکستگی پا تحت درمان بود، دولت افغانستان و صلیب سرخ در تلاش بودند هویت او را معلوم سازند. درنهایت آنان اعلام کردند که این نوزاد، دختر کشاورز است. دولت فدرال آمریکا نیز در واکنش تایید کرد که این دختر «شهروند افغانستان و با خانواده بیولوژیکی در افغانستان» بوده است.
جاشوا مست و همسرش استفانی در مسیر دادگاهاین در حالی که وکلای آقای مست و همسرش استدلال می‌کردند دولت افغانستان بدون آزمایش دی‌ان‌ای، عکس‌های او با این خانواده یا هر مدرک دیگری که وابستگی کودک به آن‌ها را ثابت می‌کند، به اشتباه این کودک را با خانواده مرتبط دانسته‌اند. آنان به حرف شماری از همسایگان استناد کرده‌اند که «چندین خانواده خارجی با پوست روشن از ترکیه یا غرب»، در حوالی سال ۲۰۱۷ وارد روستا شدند و در خانه‌ای در کنار کشاورز افغان و خانواده‌اش ساکن شدند.

جاشوا مست و همسرش باور دارند که این کودک یتیم متعلق به جنگجویان خارجی بوده که در یک مجتمع القاعده زندگی می‌کردند. جاشوا مست که سرگرد نیروی دریایی ایالات متحده است در ایمیل‌هایی به دادگاه فدرال گفته در شب حادثه و در حالی که نوزاد در اتاق بوده، درگیری صورت گرفته و پدر بیولوژیکی‌ نوزاد خود را با جلیقه انتحاری در چند قدمی فرزندش منفجر کرده است.

در واقع آنچه این پرونده را پیچیده کرده این است که به لحاظ اوراق سجلی، هیچ راهی برای تایید هویت والدین نوزاد موجود نیست. مدارک شناسایی مانند شناسنامه در آن منطقه دورافتاده، به ویژه برای زنان و دختران، صادر نمی‌شود و تعداد کمی از ۲۰۰ نفر ساکن این روستا تلفن همراه یا دوربین دارند. هیچ سابقه‌ای از تولد نوزاد کشاورز یا عکسی از او با خانواده قبل از حمله نیز پیدا نشده است.
روستایی که چندین خانه‌اش در سپتامبر ۲۰۱۹ هدف حمله سربازان آمریکایی قرار گرفتوزارت خارجه آمریکا درنهایت گفت که به یافته‌های صلیب سرخ اعتماد دارد: «از طریق ردیابی خانواده مشخص شده است که این کودک افغان است، نه بی‌تابعیت. بنابراین وقتی دولت افغانستان درخواست کرد کودک به زادگاهش منتقل شود تا تحت سرپرستی خانواده‌اش قرار بگیرد، دولت ایالات متحده با آن موافقت کرد.»

بدینگونه تلاش خانواده مست برای متوقف کردن تصمیم دولت ایالات متحده در تحویل کودک به بستگانش در افغانستان در این مرحله شکست خورد و کودک نزد برادر مرد کشاورز برده شد.

اما از آنجایی که او توانایی نگهداری از نوزاد را نداشت، دختربچه را به پسر و عروس وی که وضع بهتری داشتند سپرد و آنها پذیرفتند که نوزاد را مثل بچه خودشان بزرگ کنند.
نگاره‌ای از نوزاد یتیمجاشوا مست اما در ۱۸ ماه بعد پس از این استرداد ساکت ننشست و سرانجام دادگاه ایالتی ویرجینیا را متقاعد کرد که با تقاضای فرزندخواندگی آنها موافقت کند. حالا تنها چیزی که او نیاز داشت این بود که چطور کودک را به خاک ایالات متحده برساند.

زمان گذشت تا اینکه در پی فروپاشی دولت مرکزی در افغانستان و به قدرت رسیدن طالبان در سال ۲۰۲۱ میلادی، آقای مست به زوج افغان و کودک نوپا کمک کرد تا از کشور فرار کنند.

چند روز پس از ورود آنها به ایالات متحده، خانواده آمریکایی با حکم دادگاه کودک را از ماموران دولت فدرال در اردوگاه اسکان مجدد پناهندگان تحویل گرفتند.

در پی این اتفاق، زوج افغان برای پس گرفتن کودک از خانواده آمریکایی به دادگاه شکایت کرده‌اند؛ شکایتی که در مراحل رسیدگی به سر می‌برد و نتیجه پرونده هنوز مشخص نشده است.