بمب خوشه‌ای چگونه عمل می‌کند؟ آیا ارسال این نوع مهمات آمریکایی به اوکراین مصداق جنایت جنگی است؟
+8
رأی دهید
-0
یورونیوز: ایالات متحده تصمیم گرفته است که مهمات خوشه ای را به اوکراین بفرستد تا به ارتش این کشور کمک کند تا نیروهای روسی مستقر در خط مقدم را عقب براند.ایالات متحده تصمیم گرفته است که مهمات خوشه ای را به اوکراین بفرستد تا به ارتش این کشور کمک کند تا نیروهای روسی مستقر در خط مقدم را عقب براند.
انتظار می رود دولت بایدن روز جمعه اعلام کند که این کمک‌های نظامی جدید به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار به زودی به اوکراین تحویل داده می‌شود. این اقدام احتمالا خشم برخی از متحدان و گروه‌های مدافع حقوق بشر را که مدت‌ها با استفاده از بمب‌های خوشه‌ای مخالف بوده‌اند، برانگیزد.
طرفداران استدلال می‌کنند که روسیه قبلا از این سلاح بحث‌برانگیز در اوکراین استفاده کرده است و مهمات‌هایی که ایالات متحده ارائه می‌کند از میزان شلیک کمتری برخوردار است، به این معنی که گلوله‌های منفجر نشده بسیار کمتری وجود خواهد داشت که در نتیجه از کشته شدن افراد غیرنظامی جلوگیری می‌کند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی مفصل به بررسی مهمات خوشه‌ای و کارکرد آنها در میدان نبرده پرداخته است.
مهمات خوشه‌ای چیست؟
مهمات خوشه‌ای بمبی است که در هوا باز می‌شود و بمب‌های کوچک‌تری را در یک منطقه وسیع آزاد می‌کند. این بمب‌ها برای منهدم کردن تانک‌ها و تجهیزات و همچنین نیروها و هدف قرار دادن چندین هدف به طور همزمان طراحی شده‌اند.
این مهمات توسط همان سلاح های توپخانه‌ای پرتاب می شوند که ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش قبلا برای جنگ در اختیار اوکراین قرار داده اند. نوع مهمات خوشه ای که ایالات متحده قصد ارسال آن را دارد بر اساس یک گلوله مشترک ۱۵۵ میلی متری است که در حال حاضر به طور گسترده در سراسر میدان جنگ استفاده می‌شود.
در درگیری‌های قبلی، بمب‌های خوشه‌ای از میزان انفجار بالایی برخوردار بودند، که به این معنی بود که هزاران بمب کوچک‌تر منفجر نشده باقی مانده و ده‌ها سال بعد مردم را کشته و معلول کردند. ایالات متحده آخرین بار در سال ۲۰۰۳ از مهمات خوشه‌ای خود در نبرد در عراق استفاده کرد و تصمیم گرفت به استفاده از آنها ادامه ندهد زیرا درگیری به محیط‌های شهری با جمعیت غیرنظامی متراکم‌تر منتقل شد.
روز پنجشنبه، سرتیپ ژنرال پت رایدر گفت که وزارت دفاع «انواع مختلفی» از مهمات دارد و «آنهایی که در نظر داریم ارائه کنیم، شامل انواع قدیمی‌تر نمی‌شود.»
چرا حالا آمریکا به اوکراین بمب خوشه‌ای می‌دهد؟
برای بیش از یک سال، ایالات متحده از ذخایر مهمات سنتی هویتزر ۱۵۵ خود برای اوکراین ارسال کرده که میزان آنها بیش از ۲ میلیون گلوله بوده‌اند. همچنین دیگر متحدان اوکراین از سراسر جهان صدها هزار مورد دیگر را برای این کشور فراهم کرده‌اند.
یک گلوله ۱۵۵ میلی متری می تواند اهدافی را در فاصله ۲۴ تا ۳۲ کیلومتری مورد اصابت قرار دهد. این باعث می‌شود نیروهای اوکراینی استفاده از این گلوله را ترجیح دهند و بتوانند با کمک آن روزانه هزاران گلوله از راه دور به دشمن روسی خود شلیک کنند.
یئور چرنیف، یکی از اعضای پارلمان اوکراین، پیشتر به خبرنگاران گفته بود که این کشور به شلیک روزانه ۷ تا ۹ هزار گلوله در جنگ دارد و با توجه به تشدید حملات اوکراین برای بازپس‌گیری مناطق از دست رفته این نیاز امروز بیش از گذشته احساس می‌شود.
آیا استفاده از آنها جنایت جنگی است؟
استفاده از بمب‌های خوشه‌ای به خودی خود قوانین بین المللی را نقض نمی‌کند، اما استفاده از آنها علیه غیرنظامیان می‌تواند یک نقض به شمار رود. مانند هر حمله دیگری، تعیین جنایت جنگی مستلزم این است که آیا هدف مشروع بوده و آیا اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از تلفات غیرنظامیان اتخاذ شده است یا خیر.
مارک هیزنای، دستیار مدیر تسلیحات دیده‌بان حقوق بشر به آسوشیتدپرس می‌گوید: «بخشی از قوانین بین‌المللی در این خصوص به حملات بی‌رویه‌ای مربوط است که غیرنظامیان را مورد هدف قرار می‌دهد. بنابراین این لزوما به سلاح‌ها مربوط نمی‌شود، بلکه به نحوه استفاده از آنها مربوط است.»
بیش از ۱۲۰ کشور به کنوانسیون منع استفاده از بمب‌های خوشه‌ای ملحق شده و توافق کردند از استفاده، تولید، انتقال یا ذخیره سلاح‌ها خودداری کنند و پس از استفاده از آنها پاکسازی کنند اما جالب است بدانید که ایالات متحده، روسیه و اوکراین این قرارداد را امضا نکرده اند.
بمب‌های خوشه‌ای کجا استفاده شده است؟
این بمب‌ها در بسیاری از درگیری‌های اخیر، از جمله توسط نیروهای آمریکایی، مورد استفاده قرار گرفته است.
بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر، ایالات متحده در ابتدا بمب‌های خوشه‌ای را بخشی جدایی‌ناپذیر از زرادخانه خود در جریان تهاجم به افغانستان در سال ۲۰۰۱ در نظر گرفت. این گروه تخمین زده است که ائتلاف به رهبری ایالات متحده در سه سال اول جنگ افغانستان بیش از ۱۵۰۰ بمب خوشه ای در این کشور پرتاب کرده است.
وزارت دفاع آمریکا قرار بود تا سال ۲۰۱۹ استفاده از هر گونه مهمات خوشه‌ای با میزان مهمات منفجر نشده بیشتر از ۱ درصد را متوقف کند. اما دولت ترامپ این سیاست را لغو کرد و به فرماندهان این کشور اجازه داد استفاده از چنین مهماتی را تأیید کنند.
نیروهای دولتی سوریه اغلب از مهمات خوشه‌ای که توسط روسیه تهیه می‌شد علیه پایگاه‌های مخالفان در طول جنگ داخلی آن کشور استفاده می‌کردند و اغلب به اهداف غیرنظامی و زیرساخت‌ها حمله می‌کردند. اسرائیل هم نمونه دیگری است که در طول تهاجم سال ۱۹۸۲ در مناطق غیرنظامی در جنوب لبنان از این بمب‌ها استفاده می‌کرد.
همچنین در طول جنگ ۳۳ روزه سال ۲۰۰۶ اسرائیل با لبنان هم، تل‌آویو بار دیگر از این بمب‌ها استفاده کرد و دیده‌بان حقوق بشر و سازمان ملل متحد، اسرائیل را به شلیک ۴ میلیون بمب خوشه‌ای به لبنان متهم کردند. این در حالیست که بخشی از آن مهمات هنوز منفجر نشده و همچنان جان غیرنظامیان لبنانی را تهدید می‌کند.
ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی در جنگ یمن هم دیگر نمونه اخیری است که استفاده از بمب خوشه‌ای در آن مشاهده شده است. حملات عربستان و متحدین عربش به ویرانی یمن انجامیده و طبق گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۷، یمن دومین کشور مرگبار برای بمب‌های خوشه ای پس از سوریه بود. به گفته سازمان ملل، کودکان مدت‌ها پس از سقوط اصلی مهمات کشته یا معلول شده‌اند و همین مسئله اطلاع دقیق از آمار تلفات را دشوار می‌کند.
در دهه ۱۹۸۰، روس‌ها هم در طول تهاجم ده ساله خود به افغانستان از بمب‌های خوشه‌ای استفاده زیادی کردند. در نتیجه چندین دهه جنگ، روستاهای افغانستان یکی از مناطقی هستند که پس از دهه‌ها همچنان خطر مین در آنجا مشاهده می‌شود.
علاوه بر اینها موارد دیگری از استفاده این بمب‌ها در حمله آمریکا به عراق و یا همینطور نیروهای آذربایجانی در حملات خود به ارمنستان بوده است.
در اوکراین چه اتفاقی می‌افتد؟
به گفته رهبران اوکراین، ناظران و گروه‌های بشردوستانه، نیروهای روسی بارها از بمب‌های خوشه‌ای در اوکراین استفاده کرده‌اند اما در مقابل گروه های حقوق بشری گفته‌اند که اوکراین نیز از آنها استفاده کرده است.
در روزهای اولیه جنگ، موارد مکرری از بمب‌های خوشه‌ای روسی وجود داشت که توسط گروه‌هایی مانند دیده‌بان حقوق بشر مورد استناد قرار گرفت، از جمله زمانی که بمب‌های خوشه‌ای در نزدیکی یک پیش‌دبستانی در شمال شرقی شهر اوختیرکا اوکراین اصابت کرد. گروه اطلاعاتی منبع باز Bellingcat گفت که محققان آن مهمات خوشه‌ای را در آن حمله و همچنین حملات خوشه‌ای متعدد در خارکیف و همچنین در شمال شرق این کشور پیدا کردند.
اخیراً، در ماه مارس، رگبار موشک و پهپاد روسیه به تعدادی از مناطق شهری، از جمله بمباران مداوم در باهموت، اصابت کرد. درست در غرب آنجا، بمباران و حملات موشکی به شهر کوستیانتینیوکا تحت کنترل اوکراین اصابت کرد پلیس در همان زمان گفت که نیروهای روسی با موشک های اس-۳۰۰ و مهمات خوشه‌ای خود به شهر حمله کردند.