بزرگمهر وزیری: فردوسی شناسنامه اقوام ایرانی است؛ نه نژادپرست است، نه ضد عرب

صدای آمریکا: یک پژوهشگر شاهنامه، فردوسی را «شناسنامه اقوام ایرانی» می‌داند و به صدای آمریکا می‌گوید، این شاعر نام‌آور بر خلاف آن چه «کمونیست‌ها و اسلام‌گرایان افراطی» می‌گویند، «نه نژادپرست است، نه ضد عرب، و نه ضد ترک»؛ بلکه او «بزرگترین ستون و استوانه هویتی ایرانیان است.»

هم‌زمان با ۲۵ اردیبهشت، روز فردوسی، بخش فارسی صدای آمریکا درباره نگاه فردوسی به اقوام ایرانی و زنان و همچنین نقش شاهنامه در ایجاد همگرایی ملی میان ایرانیان، با بزرگمهر وزیری، پژوهشگر شاهنامه، گفت‌وگو کرده است.

ابوالقاسم فردوسی، نویسنده شاهنامه، روایت حماسه‌های ملی ایرانی، بزرگترین شاعر پارسی‌گو است.

این شاهنامه‌پژوه ساکن ایالت تگزاس در آمریکا، قلمرو جغرافیایی شاهنامه فردوسی را از آسیای میانی، افغانستان و ایران کنونی، آناتولی، اروپای شرقی و آلبانی و بوسنی هرزگوین، قسمت‌هایی از یمن تا شمال آفریقا گسترده می‌داند.
فریدون، پدر اقوام ایرانی
بزرگمهر وزیری به صدای آمریکا می‌گوید که «فردوسی شناسنامه اقوام ایرانی است» و بر خلاف «بی‌مهری‌ها» و آنچه «توسط کمونیست‌ها و یا اسلام‌گرایان افراطی گفته شده»، این شاعر نام‌آور «نه نژادپرست است، نه ضد عرب است و نه ضد ترک»، بلکه «فردوسی بزرگترین ستون و استوانه هویتی ایرانیان است» و به همین دلیل است که «او را می‌کوبند.»

این پژوهشگر شاهنامه توضیح می‌دهد، این که «ضحاک تازی» به عنوان «بدترین شخصیت» در شاهنامه به تصویر کشیده شده، «نه به خاطر عرب بودن، بلکه به خاطر کارهایش است»؛ چنان‌که «مرداس پدر ضحاک نیز عرب بوده» و فردوسی از او «به نیکی یاد می‌کند.»
شاهنامه بایسنغری (آرشیو کتابخانه کنگره ایالات متحده)این شاهنامه‌پژوه همچنین با بیان این که «پان‌ترک‌ها» از مسئله تورانیان در شاهنامه «بهره‌بردای می‌کنند»، بر تفاوت «تورانیان با ترک‌های زردپوست» اشاره می‌کند و می‌افزاید، «تورانیان ترک‌های آریایی هستند»، چنان که مطابق شاهنامه «فریدون که پدر اقوام ایرانی است»، سه پسر به نام‌های «ایرج، تور و سلم» داشت و «تورانیان» نوادگان تور هستند.

به گفته او، مصرع «همه جای ایران سرای من است»، از زبان افراسیاب، شخصیت تورانی شاهنامه، به این دلیل است که او «خود را ایرانی می‌دانسته، چرا که پدر او پشنگ، نوه فریدون است.»
شکوه زن در شاهنامه
بزرگمهر وزیری همچنین درباره انتقادهای مطرح شده به نگاه فردوسی نسبت به زن، می‌گوید، این انتقادها با استناد بیت «زن و اژدها از زمین پاک به» است که «به دروغ به فردوسی نسبت داده‌اند.»

او با اشاره به آغاز سرایش شاهنامه با داستان بیژن و منیژه، می‌گوید این بر اساس پیشنهاد همسر فردوسی بوده و در «آن داستان می‌بینید با چه مهری از همسرش حرف می‌زند.»

وزیری با تأکید بر این که «دست‌کم از ۳۰ زن در شاهنامه نام برده شده» و حضور «بسیاری زنان» نیز بدون نام بردن از آنان «در شاهنامه هست»، گردآفرید را به دلیل داستان جنگ او با سهراب شناخته‌شده‌ترین زن شاهنامه می‌داند و می‌گوید، سین‌دخت همسر مهراب کابلی، که دخترش رودابه همسر زال و مادر رستم است، فراموش می‌شود؛ در حالی که او در شاهنامه «شخصیت یک سیاستمدار و سفیر را دارد که از جنگ بین دو کشور جلوگیری می‌کند.»

این پژوهشگر ادبیات با بیان این که «اغلب یک بیت از شاهنامه را می‌گیرند و بدون توجه به ابیات قبلی و بعدی درباره‌اش نتیجه‌گیری می‌کنند»، به بیتی از زبان پادشاه هاماوران (یمن کنونی) اشاره می‌کند که می‌گوید «به‌اختر کس آن دان که دخترش نیست، چو دختر بود روشن‌اخترش نیست.»
شاهنامه بایسنغری (آرشیو کتابخانه کنگره ایالات متحده)او توضیح می‌دهد، این بیت وقتی به تنهایی خوانده می‌شود به نظر چنین می‌نماید که انگار او فردی را که دختر دارد، بدشانس می‌داند. در حالی که ماجرا از این قرار است که وقتی فریدون سه دختر پادشاه هاماوران را برای پسرانش خواستگاری می‌کند، او به دلیل قدرت فریدون مجبور می‌شود دخترانش را به پسران او بدهد و به همین دلیل بود که «گریه می‌کرده و زار می‌زده» و این بیت را مثل پدر یا مادری که دخترانش دارند از او دور می‌شوند، می‌خوانده، و آن دختران را «جهان‌بین» یعنی «مثل چشم خود» توصیف می‌کرده است.

به گفته بزرگمهر وزیری، فردوسی دیدگاه خودش را درباره زن در پایان این شعر بیان می‌کند و می‌گوید «چو فرزند را باشد آیین و فر، گرامی به دل بر، چه ماده چه نر»؛ یعنی «تفاوتی ندارد فرزند دختر باشد یا پسر، بلکه شخصیت و رفتار او مهم است.»
نخستین تصویرگری از نشان شیر و خورشید در شاهنامه
این پژوهشگر شاهنامه در گفت‌وگو با صدای آمریکا تأکید می‌کند که ایران، نه تنها «یک شاهنشاهی سیاسی» بلگه «یک شاهنشاهی فرهنگی بوده که هنوز هم وجود دارد.»

او تأکید می‌کند اقوام این گستره جغرافیایی و فرهنگی «رسوم و باورهایی داشتند که مشترکاتش در شاهنامه فردوسی موجود است.»

بزرگمهر وزیری توضیح می‌دهد: «کوروش بزرگ یک امپراتوری بزرگی داشت که اقوام بسیاری را در بر می‌گرفت و توماس جفرسون که قانون اساسی آمریکا را نوشت، از او الهام گرفته بود.»

او می‌افزاید که در شاهنامه «در تمام موارد از اقوام ایرانی نام برده شده و ترک‌ها، عرب‌ها، کردها، پارس‌ها، آلانیان، اقوام نواحی خوارزم، و ... نام برده شده» است.
شاهنامه بایسنغری (آرشیو کتابخانه کنگره ایالات متحده)وزیری این ویژگی شاهنامه را «یادآور ایران بزرگ پیوسته» می‌داند و تأکید می‌کند: «یعنی ایران تنها یک شاهنشاهی سیاسی نبوده، بلکه ایران یک شاهنشاهی فرهنگی بوده که هنوز هم وجود دارد.»

او با یادآوری «آثار به دست آمده در سیبری از نقشه قالی بافته شده» و یا «تصویرگری خواستگاری زال و رودابه» در شاهنامه می‌گوید: «تصویرگری که فردوسی می‌کند، دقیقا همان نقش‌هایی است که در تخت جمشید بر دیواره‌ها دیده می‌شود.»

او با تأکید بر این که «درباره شیر و خورشید نخستین تصویرگری‌ها را در شاهنامه داریم»، می‌گوید که وقتی فردوسی «از زال صحبت می‌کند»، با به کار بردن تشبیهی می‌گوید: «بر و بازوی شیر و خورشید روی، دل پهلوان دست شمشیر جوی»، یعنی «هر سه عنصر خورشید و شیر و شمشیر که در پرچم ایران دیده می‌شود» را در شاهنامه آورده است.
+80
رأی دهید
-13

  • قدیمی ترین ها
  • جدیدترین ها
  • بهترین ها
  • بدترین ها
  • دیدگاه خوانندگان
    ۴۲
    paksan - ایران، ایران

    زاد روز فردوسی عزیز و روز فردوسی رو بر تمام اقوام ایرانی از افغان و تورک و کرد و لر و پارس و ازبک و تاجیک و ترکمن و هزاره و بلوچ و سیستانی و گیلکی و تات و عثمانی و عرب تبریک می گویم. امیدوارم همه بفهمیم که اتحاد ما خار چشم دشمنان حسود هستش.
    9
    47
    دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ۱۷:۵۵
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۵۴
    hamid411 - لس آنجلس، ایالات متحده امریکا
    کسی که حتی چند بخش از شاهنامه رو خونده باشه میفهمه که این مرد بزرگ چه خدمتی به ایران کرده. باید این کتاب در مدارس تدریس بشه. حالا البته یه عده تورک میان میگن نه! ما میخواهیم هاردان بوردان گَل میشم بخونیم! اقا یا خانوم عزیز تورک! فکر کن بچه ات یه دکتر بشه، و بخواد توی استان سیستان و بلوچستان خدمت کنه به مردم، اونوقت نباید مثل بز نگاهشون کنه؟ یا اینکه فکر میکنین بقیه باید ترکی یاد بگیرن؟ یا اینکه دکتر تورک فقط باید به تورک ها سرویس بده؟ دوزاریتون افتاد چرا خودتون از همه فاشیست ترین؟
    13
    20
    دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ۱۸:۳۳
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۵
    sahandoglu - لندن، انگلستان
    فردوسی یک توهم و رویا پرداز بوده است و حتی یونسکو حاضر به ثبت کتابش نشد
    29
    10
    دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ۲۱:۱۴
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۴۴
    antifascism - تهران، ایران
    hamid411 - لس آنجلس، ایالات متحده امریکا
    نژاد تو سه حالت ممکن داره. یا هندی نژاد افغان زبان مهاجر به ایرانی که برای خودت یک گروه به نام پرشین ایجاد کردی یا یهودی فارس شده ای یا تورک فارس شده. در حالت اول که مهاجری و حد خودتو بدون. در حالت دوم سر منشا نژادت عبری هست باز هم مهاجری و باز حد خودتو بدون. در حالت سوم اگر تورک کهن فارس شده باشی مودب باش و درباره اصالت اجداد خودت درست صحبت کن. این فارسی ساختگی رو تورکهای خوارزمشاهی براتون درست کردن و ترویج دادن. اون فردوسی زن ستیز افغان نژاد هم با صدقه شاهان تورک قزنوی زندگی میکرد و چون جیره اش کم شد شروع به تورک ستیزی کرد. شماها هم شاید جیرتون کم شده. هم بلوچ هم کرد هم تورک هم ترکمن هم عرب این سرزمین دوست داره صرفا به زان اجداد کهن خودش زندگی کنه نه زبان افغانی هندی نژاد. زبان دوم هم هرکی هرچی دلش خواست انتخاب میکنه که احتمالا همه انگلیسی انتخاب میکنن. واقعا سطح فاشیسم شماها مرزهای حماقت رو میلیونها کیلومتر جابه جا کرده. فردوسی پول و سرقت آثار ادبی دیگران نیاز به توضیح نداره. اینو تورکهای قزنوی فهمیدن حقوقشو قطع کردن.
    23
    10
    دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ۲۲:۴۰
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۵۴
    hamid411 - لس آنجلس، ایالات متحده امریکا
    antifascism - تهران، ایران
    اول دیکته غزنوی رو یاد بگیر و قزنوی ننویس، بعد بیا راجع به فردوسی .. بزن. سر و ته اتون به شهریار دادین بیرون، که اونهم با یه شعر علی ای همای رحمت، ... کشید به خودش
    9
    13
    دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ۲۳:۳۵
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    ۵۷
    shahab46 - هانوفر، آلمان
    sahandoglu - لندن، انگلستان
    حالا دیگه نوبت رسیده شکر فردوسی را سق بزنی؟
    0
    3
    ‌چهارشنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ۰۸:۱۴
    پاسخ شما چیست؟
    0%
    ارسال پاسخ
    نظر شما چیست؟
    جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.