اگر مغز گیرنده درد ندارد پس چرا سردرد می‌گیریم؟

مغز درد تمام بدن را حس می‌کند اما درواقع گیرنده درد خود را نداردایندیپندنت فارسی: سردرد از دردهای بسیار شایعی است که اشکال مختلفی دارد، از خفیف تا شدید که از چند دقیقه تا چند روز ادامه می‌یابد. جمجمه که درد می‌گیرد، ممکن است فکر کنید احتمالا این درد خود بافت مغز است، اما اینطور نیست.

از قضا، مغز درد تمام بدن را حس می‌کند اما درواقع گیرنده درد خود را ندارد، پس دلیل سردرد چیست؟

دکتر چارلز کلارک، متخصص مغز و اعصاب و سردرد در مرکز پزشکی وندربیلت ایالت تنسی ایالات متحده آمریکا به لایو ساینس (Livescience) گفت که سردرد ممکن است ناشی از بیماری زمینه‌ای، مثلا تورم سینوس، پایین بودن قند خون یا ضربه به سر باشد. اما به طور کلی بیشتر سردردها در اثر «درد ارجاعی» پدید می‌آیند، یعنی درد در قسمتی از بدن حس می‌شود که بسیار دورتر از بافت مسبب آن است. مثل وقتی که بیرون زدگی دیسک کمر یا فتق دیسک بین‌مهره‌ای باعث درد سیاتیک در پایین پا می‌شود. او گفت غالبا مشکلی در جای دیگری از بدن مانند فک، شانه و گردن باعث بروز درد در عضله و اعصاب اطراف مغز می‌شود.

به گفته سازمان بهداشت جهانی شایع‌ترین نوع سردردهای ارجاعی، سردرد تنشی است. دکتر کلارک گفت: «این سردرد غالبا به صورت درد در عضلات بالای سر یا پیشانی، محل قرار گرفتن سربند رخ می‌دهد.» موسسه ملی سلامت ایالات متحده آمریکا (NIH) می‌گوید درد ناشی از سفت شدن عضلات صورت، گردن و پوست سر به استرس ربط دارد. اما دکتر کلارک می‌گوید سردرد و سفت شدن عضلات جمجمه ممکن است به‌دلیل واکنش استرسی دیگری مانند سفت شدن عضلات شانه یا فک به وجود بیاید.

موسسه ملی سلامت تاکید می‌کند که اعصاب حس‌کننده درد داخل عضلات و رگ‌های خونی اطراف سر، گردن و صورت دراثر فرآیندهای گوناگونی مانند بزرگ شدن عروق خونی، استرس یا تنش عضلانی تحریک می‌شوند و درنتیجه، این تحریک پیام‌هایی به مغز می‌فرستند اما اینطور حس می‌شود که درد از عمق بافت مغز می‌آید.

میگرن نیز نوع دیگری از سردرد است، هرچند سردرد از نظر فنی صرفا یکی از علائم اختلال عصب‌شناختی است. میگرن به شکل‌های گوناگون در نقاط مختلف سر حس می‌شود: درد عمیق یا سطحی، چپ یا راست سر، یا پشت چشم، اما به گفته دکتر کلارک، شدت میگرن است که آن را از سایر سردردها متمایز می‌کند. به‌علاوه، این اختلال غالبا ژنتیکی بوده و علائم دیگری مانند حالت تهوع نیز به همراه دارد. با اینکه دلایل اصلی بروز میگرن هنوز مشخص نیست، نظریه‌ای می‌گوید که این درد به عصب سه‌قلو، عصب حسی سر و صورت و سخت شامه یا دورال، خارجی‌ترین لایه محافظ مغز که در آن رگ‌های خونی منبسط و منقبض می‌شود، مرتبط است.  

توضیح دیگری که برای درد میگرنی ارائه شده این است که رویدادی الکتریکی در مغز مسیرهای عصب سه‌قلو را تحریک کرده و موجب برانگیختن واکنشی التهابی می‌شود. این التهاب از طریق عروق خونی دورال گسترش می‌یابد و رشته‌های عصب سه‌قلو علامت‌هایی را به ساقه مغز ارسال می‌کنند. سپس این التهاب به مننژهای حساس به درد-بافت محافظ اطراف مغز- می‌رسد و باعث ایجاد سردرد می‌شود.

دکتر کلارک توضیح داد که این آبشار رگ‌های خونی ملتهب و اعصاب تحریک‌شده «آتشی مهارناپذیر است» و هرچه بیشتر تحریک شود بیشتر باعث بروز میگرن می‌شود. از این رو، چنانچه درمان میگرن زودتر انجام شود نتیجه بهتری می‌دهد.

لایو ساینس به نقل از دکتر کلارک نوشت که تغییر سبک زندگی، گنجاندن تمرین یوگا در برنامه روزانه، استفاده از داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن و آسپرین و داروهایی که پزشک برای تسکین سردرد شدید تجویز می‌کند، به کاهش شدت و دفعات بروز این درد کمک می‌کند.