«دست خارجی»، معادله فعلا غایب در سخنان خامنه‌ای درباره مسمومیت دانش‌آموزان

ایران وایر: احسان مهرابی: حدود چهار ماه پس از مسموم شدن دانش‌آموزان و پس از تکرار مسمومیت روزانه حدود ۱۰۰ مدرسه در سه روز پیاپی، رهبر جمهوری اسلامی، خود به میدان آمد و خواستار برخورد شدید با این اقدامات شد.

«علی خامنه‌ای»، برخلاف روال معمول، این اقدامات را به «دشمن» و کشورهای غربی، یا حتی گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی منتسب نکرد، و تنها از نقش «افراد و گروه‌هایی» در این اقدام سخن گفت. این سخنان نهادهای امنیتی را وادار می‌کند که به هر شکلی که شده، سریعا افرادی را به‌عنوان عاملان این موضوع معرفی کنند.

هم‌زمان با این سخنان، «غلامحسین محسنی اژه‌ای»، رییس قوه‌قضاییه، هشدار داد که هم عاملان این حوادث به «اشد مجازات» خواهند رسید، و هم افرادی که حکومت را متهم به نقش داشتن در این اقدامات کنند.

پیش از این، برخی، مسموم‌سازی دانش‌آموزان در مدارس را، با موضوعاتی چون قتل‌های زنجیره‌ای مقایسه کرده‌اند. سخنان خامنه‌ای نیز شبیه به سخنانش درباره این قتل‌ها است که حکومت را از آن مبرا کرد. با این تفاوت که او بر‌خلاف سابق، هنوز عاملان را به خارج منتسب نکرده است.

***خامنه‌ای درباره مسموم‌سازی دانش آموزان چه گفت؟پس از آغاز مسموم‌سازی دانش‌آموزان در قم، رهبر جمهوری اسلامی چندین دیدار داشته که یکی از آن‌ها در ۱۹دی، و با مردم قم بوده است، شهری که مسموم شدن دانش‌آموزان از آن شروع شده است. او در ۱۴بهمن نیز در «جشن تکلیف» گروهی از دختران سخنرانی کرد، اما در این دیدارها دراین‌باره سخن نگفته، اما همچنان به‌شکلی به اعتراضات پرداخته است.

او روز گذشته ۱۵اسفند، پس از گذشت حدود چهار ماه، برای اولین‌بار در‌این‌باره سخن گفت. سخنان او پس از گسترده‌تر شدن حملات در سه روز گذشته بیان شده است. در این سه روز، به‌طور متوسط روزانه در حدود ۱۰۰ مدرسه و در ۲۵ استان مسموم شدن دانش‌آموزان رخ داده است.

از این جهت، عدم سخنرانی خامنه‌ای در روزی که طبق روال هر سال او سخنانی کوتاه بیان کند، می‌توانست معنای خاصی داشته باشد. سخنان خامنه‌ای اما کوتاه بود و سر اصل مطلب رفت. او برخلاف روال سابق نامی از کشورهای خارجی یا گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی نبرد، و این اقدام را به آنان منتسب نکرد.

این سخنان حتی برخلاف سخنان «ابراهیم رئیسی» بود که مسموم کردن دانش‌آموزان را، در ادامه اعتراضات و افزایش قیمت ارز دانسته بود.

خامنه‌ای گفته است: «اگر واقعا دست‌هایی در کار باشد و افرادی، گروه‌هایی، در این زمینه دخالت داشته باشند، این جنایت بزرگ و غیر قابل اغماضی است. اگر کسانی در این کار دست دارند ــ که بلاشک لابد کسانی دست دارند؛ به یک نحوی حتما کسانی دست دارند ــ بایستی دستگاه‌های مسوول، دستگاه‌های اطلاعاتی، دستگاه‌های انتظامی دنبال کنند و سررشته‌ی این جنایت را پیدا کنند ــ هم عاملین را، هم مسببین را ــ و این‌ها بایستی به اشد مجازات محکوم بشوند.»

 او تاکید کرد که «اگر چنانچه کسانی محکوم شدند، عفوی هم در مورد این‌ها وجود نخواهد داشت.» و «مجازات این‌ها موجب عبرت بشود.»

هم‌زمان با این سخنان، غلامحسین محسنی اژه‌ای، رییس قوه‌قضاییه، گفت که مسموم‌کنندگان دانش آموزان، «مفسد فی‌الارض هستند.»

او در عین حال تهدید کرد که منتسب کنندگان این اقدام به حکومت نیز، تحت تعقیب خواهند گرفت.

این روند را به نوعی می‌توان شبیه به عملکرد حکومت در ماجرای قتل‌های زنجیره‌ای دانست. به این معنا که حکومت خود را از نقش داشتن در کلان ماجرا تبرئه، و برخی افراد را «خودسر» معرفی و قربانی می‌کند. همچنین با کسانی که قصد دارند ماجرا را کالبدشکافی کرده و به عوامل اصلی و ریشه‌ها بپردازند نیز، شدیدا برخورد خواهد شد.
نتیجه سخنان خامنه‌ای چه خواهد بود؟
برخی، سخنان رهبر جمهوری اسلامی را شبیه به سخنان او درباره قتل‌های زنجیره‌ای می‌دانند که مقامات بر اساس آن، مجبورند سریع افرادی را شناسایی و معرفی کنند.

او «کشتن» فروهرها و نویسندگان را «جنایت» و «عملی خلاف امنیت» توصیف کرد، و از دستگاه‌های حکومتی خواست که «به‌طور جدی این قتل‌های چندگانه‌ای را که در طول تقریبا یک‌ماه اخیر اتفاق افتاده است، دنبال کنند.»

خامنه‌ای اما چند روز پس از اطلاعیه وزارت اطلاعات و پذیرش این موضوع، قتل‌ها را «سناریوی خارجی» خواند.

او در عین حال،‌ به رسانه‌هایی که به موضوع قتل‌ها می‌پرداختند نیز شدیدا حمله کرد.

پس از آن، بازجویان متهمان قتل‌های زنجیره‌ای تلاش کردند که به هر وسیله‌ای شده، موضوع ارتباط با قتل‌ها را از بازجویی متهمان بیرون بکشند. اینک نیز می‌توان وضعیت مشابهی را انتظار داشت. با این تفاوت که در آن جریان، فضا به گونه‌ای بود که حکومت مجبور بود که برخی ملاحظات را رعایت کند و متهمان به نوعی دانه درشت بودند.

اینک حکومت نیازی به متهمان دانه درشت برای معرفی به مردم ندارد، و اگر قرار باشد با دانه درشت‌ها برخورد شود نیز، این برخورد در پشت پرده خواهد بود.
حکومت چه سودی از مسموم کردن دانش آموزان می‌برد؟
حامیان حکومت در روزهای گذشته، بارها با طرح این موضوع که حکومت سودی از مسموم کردن دانش‌آموزان نمی‌برد، سعی کرده‌اند که اتهام را از حکومت دور کنند. در مقابل، مخالفان اعلام می‌کنند که حکومت سودهای زیادی از این اقدام می‌برد. از جهتی با این اقدام، فضای ارعاب را ایجاد و به مردم اعلام می‌کند که امنیت مهم‌تر از هر چیز دیگری است.

موضوع دیگر اما، درگیری‌های داخل باندهای مختلف درون حکومت است. همانگونه که بخشی از اقدامات نهادهای امنیتی در دوره‌های ریاست جمهوری «اکبر هاشمی رفسنجانی» و «محمد خاتمی»، ناشی از تلاش برای ضربه زدن به این دولت‌ها بود، بخشی از دلایل مسموم‌سازی دانش‌آموزان نیز می‌تواند به درگیری باندهای درون قدرت مربوط باشد.

پس از حذف «حسین طائب» و همچنین درگیری‌ها در دفتر رهبر جمهوری اسلامی، می‌توان انتظار درگیری‌های عمده‌ای بین باندهای قدرت در درون جمهوری اسلامی را داشت.

پس از اعتراضات سراسری نیز، درگیری‌های بین باندهای حکومتی افزایش یافته است. از طرفی، گروهی مانند «محمدباقر قالیباف»، موضوع حکمرانی نوین را مطرح کرده‌اند. در بولتن افشا شده خبرگزاری «فارس» نیز اشاره‌ای به جمع‌آوری پیشنهادها برای برخی اصلاحات توسط رهبر جمهوری اسلامی مطرح شده بود.

 در این اصلاحات، قاعدتا بخش‌هایی از حکومت حذف شده و یا قدرتشان محدود خواهد شد. از این جهت ممکن است این گروه‌ها نیز برای بقا، اقداماتی انجام دهند.

عاجز بودن حکومت از کشف عوامل این اقدامات نیز، موضوعی است که در فضای عمومی پذیرفته نمی‌شود.