شکلات داغ و صدف سرد: پشت‌پرده دروغ بزرگ و فریبنده در مورد خوراکی‌های شهوت‌زا

شکل صدف و آن لایه‌های نرم و مرواریدی که در گوشتش جا خوش کرده، بارزترین عامل ارتباط آن با سکس استایندیپندنت فارسی: سکس می‌فروشد [بازار خوبی دارد]. و هیچ‌چیز به اندازه صدف خوراکی در موفقیت محض این شعار تبلیغاتی اثر ندارد. زیرا با آنکه این نرم‌تنان نمکین و لزج شبیه خلط تازه‌‌‌اند، غذای مخصوص شام‌های عاشقانه در رستوران‌ها محسوب می‌شوند. در واقع چنان باورمان شده که صدف خوراکی از لوازم ضروری اغواگری است که با نزدیک شدن روز ولنتاین، فروشش در بریتانیا افزایش می‌یابد و صدف خوراکی در کنار شکلات، شامپاین، خاویار و ترافل، به خوراکی‌های محبوب این روز تبدیل شده است. ظاهرا همه این خوراکی‌ها ما را به خلسه جنسی می‌برند.

اما این خوراکی‌ها در واقع تا چه حد ما را شهوت‌‌انگیز می‌کنند؟‌ آیا علم این ادعای تحریک‌آمیز بودن را تایید می‌کند؟ به نظر می‌رسد که: نه واقعا. در میان خوراکی‌هایی که برای روز ولنتاین برشمردیم، شکلات تاریخی‌ترین رابطه را با سکس دارد و باورها بر این است که قوم آزتک آن را خوراکی شهوت‌زایی می‌پنداشتند. طبق شایعات، موکتزوما، حاکم آزتک، روزی تا ۵۰ جام از این خوراکی مصرف می‌کرد ــ گرچه مورخان معتقدند که این حرف بیش از حد اغراق‌آمیز است. مطمئنا تنها دستاورد نوشیدن آن‌ همه شکلات، ثبت رکورد مدت ماندن در دستشویی در کتاب گینس است. با این حال، شکی نیست که نیاکان ما به قدرت شهوت‌افزایی شکلات اعتقاد راسخ داشته‌اند.

سامانتا بیلتون، مورخ غذا، در مصاحبه با من می‌گوید که در آن روزگار شکلات نخست به مثابه نوشیدنی مفید برای سلامت عمومی مصرف می‌شد و به گفته او، چیزی «بسیار تلخ و تقریبا دارومانند» بود، نه چیزی که آدم را به حال‌وهوای عشق و عاشقی ببرد. تازه در قرن نوزدهم بود که با اختراع شکلات شیری در ۱۸۷۹، شکلات به شکل جامد تولید شد.

او می‌گوید: «برخی مطالعات به وجود برخی ترکیبات در شکلات اشاره دارند که آثار شهوت‌‌افزایی دارند.» اما حتی در آن صورت هم این ترکیبات مستقیما به تحریک‌شدگی منجر نمی‌شوند، بلکه به آن دسته از ترکیبات شیمیایی مرتبطند که احساس شادی، عشق و تمایل جنسی ایجاد می‌کنند. تازه میزان این ترکیبات در شکلات چنان اندک است که اگر هم اساسا اثر شهوت‌زایی داشته باشند، بعید است اثر چندان زیادی باشد.

تلاش برای تبدیل شکلات به خوراکی ولنتاینی، ربطی به این واکنش‌های شیمیایی مفروض ندارد. بیلتون می‌گوید کدبری شکلات را در «جعبه‌های فانتزی» پرزرق‌و‌برق و بسیار کلکسیونی بسته‌بندی می‌کرد که به مذاق مردم اواخر دوره ویکتوریا خوش می‌آمد. در دهه ۱۸۶۰، این نام تجاری اولین تولیدکننده جعبه‌های قلبی‌شکل برای روز ولنتاین بود و آن را به جزء ثابت این روزها بدل کرد.

چنانکه کرول آف، روزنامه‌نگار و نویسنده، در کتاب تاریخ جامع شکلات با عنوان «شکلات تلخ: کالبدشناسی یک صنعت» می‌نویسد:‌ «کدبری برای اینکه شکلات به مذاق این زاهدمآبان بلاتکلیف خوش بیاید، راهی پیدا کرد و شکلات بی‌خطر و ساده را منبع لذت جنسی جلوه داد. نبوغ بازاریابان این شرکت بود که نخستین بار شکلات را در بریتانیای کبیر به جزئی از روز ولنتاین و نماد عشق رمانتیک تبدیل کرد.»

کیت لیستر، متخصص تاریخ کار جنسی، در مورد صدف خوراکی گفت که شکل صدف و آن لایه‌های نرم و مرواریدی که در گوشتش جا خوش کرده، بارزترین عامل ارتباط آن با سکس است. او در مقاله‌ای که در «آی» (The i) منتشر شد، نوشت از قرن شانزدهم واژه «صدف» در میان عموم به جای «بخش بیرونی عضو جنسی زنانه» استفاده شده‌ است و نویسندگان، شاعران و نمایشنامه‌نویسان دوره ویکتوریا و الیزابت، هنگام نوشتن از سکس، از استعاره تصویری صدف‌های «شکافته» و «خمیازه‌کش» استفاده می‌کردند.

ارزش غذایی زیاد این نرم‌تن نیز مزید بر شکل وسوسه‌انگیزش بود؛ ارزشی که مخصوصا در دورانی که مردم رژیم غذایی ضعیفی داشتند، اهمیت داشت. صدف خوراکی سرشار از ویتامین د و ب۱۲، مس، روی و منیزیم است؛‌ مواد مغذی حیاتی که گویا برای مردانگی و سلامت میل جنسی مفیدند. درو اسمیت، مورخ و نویسنده کتاب «تاریخچه غذایی صدف خوراکی»، می‌گوید همین امر موجب محبوبیت صدف خوراکی در دوره ویکتوریا شد.

او می‌گوید: «از لحاظ عملی، اگر رژیم غذایی آدم به بدی رژیم غذایی بیشتر مردم در روزگار گذشته باشد، فواید غذایی صدف خوراکی کاملا دست بالا را دارد و مطلوب است. در واقع، اگر پزشکان آن روزگار از آنچه امروز می‌دانیم اطلاع داشتند، صدف خوراکی را [برای بهبود رژیم غذایی] تجویز می‌کردند.»

اما برای هرگونه اثرگذاری جنسی صدف، آیا نباید مقدار زیادی از آن بخوریم؟ جیاکومو کازانووا که به بی‌بندو‌باری جنسی معروف بود، در کتاب خاطراتش نوشت که هر روز صبح برای بالا نگه داشتن سطح لیبیدوی بدنش ۵۰ صدف می‌خورده است. شاید این ادعایش اغراق‌‌آمیز باشد، اما اسمیت می‌گوید صدف را معمولا سبدی می‌فروختند، به همین دلیل مردم به هر حال مقدار زیادی از آن می‌خورده‌اند. او می‌گوید: «معمولا کسی فقط یک دانه نمی‌خورده، کسی نمی‌رفته رستوران و فقط یک دانه صدف بخرد. هر چه در تاریخ کنکاش کنیم، می‌بینیم مردم تعداد زیادی می‌خورده‌اند. معمولا صدف را در میخانه‌ها، عشرتکده‌ها، روسپی‌خانه‌ها و جاهایی که معمولا با مشروب الکلی مرتبط بوده، می‌فروختند. نمی‌دانم کدام‌یک از این دو بیشتر شهوتزا است.»

پاسخ، مشروب الکلی است. هیچ‌یک از ترکیبات مشروب الکلی به خودی خود آن را تبدیل به ماده‌ای شهوت‌زا ‌نمی‌کند، اما خودداری را کمتر می‌کند که این به نوبه خود به افراد احساس راحتی می‌دهد و موجب می‌شود به احتمال بیشتری به استقبال سکس بروند و واقعا نه مستی، بلکه همین احساس راحتی است که کلید سکس بیشتر و بهتر است.

برایان کوک لو، محقق و مشاور امور غذایی، می‌گوید همه‌چیز بستگی به فضا دارد: «یکی از سازوکارهای بسیاری از این به‌اصطلاح خوراکی‌های شهوت‌زا، شل کردن ماهیچه‌ها و کاهش تنش است. اما خودمان هم می‌توانیم این کار را انجام دهیم. اگر بتوانیم تجربه مثلا قرار ملاقات عاشقانه‌ای را که خوب پیش می‌رود، با غذای خوشایندی ترکیب کنیم، این‌ها بر مغز اثر می‌گذارد و در مجموع تجربه‌ای را [رقم می‌زنند] که در نهایت، در آن حس جنسی پیدا می‌کنیم.»

بنابراین، اگر با کسی که برایمان جاذبه دارد، در پایان شامگاهی خوش داریم شکلات می‌خوریم، در دستورکار بودن سکس محتمل‌تر است، یا دست‌کم محتمل‌تر از وقتی است که تنهایی تمام روز روی مبل نشسته باشیم و سرگرم خوردن صدف باشیم. لی می‌گوید: «شبیه تمامی تعامل‌های دیگر انسانی است. در بسیاری از اوقات آنچه در مغز ما می‌گذرد، بیش از هر غذایی که می‌خوریم، به اثرات مطلوب منجر می‌شود.»

 در مورد آن دسته از فراورده‌های غذایی هم که به صرف داشتن ترکیباتی خاص ادعای شهوتزا بودن دارند، لی هشدار می‌دهد فقط ترفندهایی برای بازاریابی‌اند. او می‌گوید: «‌مقدار زیادی از اکثر این غذاها را باید بخوریم تا بلکه اثری داشته باشند.» حتی در این صورت نیز بعید است  بتوان محصولی پیدا کرد که بین تحریک‌کنند‌گی و خوش‌طعمی آن توازنی برقرار باشد. او می‌گوید: «فرمول‌بندی و در واقع گنجاندن آن‌ها در فراورده‌ای غذایی خیلی دشوار است، چون طعم در آن میزان‌ها افتضاح می‌شود. بافت از بین می‌رود. صحبتمان سر این است که به صورت مکمل از آن‌ها استفاده کنیم تا ببینیم واقعا چه اثری دارند.»

بنابراین در روز ولنتاین امسال شاید بهترین توصیه این باشد که باور نکنیم که هیچ غذای خاصی می‌تواند به ما قوت جنسی بدهد. در عوض، حفظ آرامش، بهترین کاری است که می‌توان کرد. باید فشارها را از خود دور کرد و فقط با کسی که دوست داریم، خوش بگذرانیم. اگر هم برایتان خوشایند است، بد نیست مقداری هم صدف بخورید. فقط از آن انتظار معجزه نداشته باشید. برای چنان چیزی باید به سراغ شرکت آن سامرز بروید.