خامنه‌ای‌ها؛ شکاف عظیم در خانواده حکمران ۸۳ ساله ایران

ایران وایر - احسان مهرابی: گرچه از «مجتبی خامنه‌ای»، فرزند دوم حکمران ۸۳ ساله ایران به عنوان مرد پشت پرده بن‌بست سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران همانند یک ولیعهد غیررسمی نام برده می‌شود، اما تقریبا اکثر برادران و خواهران و دیگر بستگان «علی خامنه‌ای»، منتقد او بوده‌اند و به نوعی فضای خانواده او هم مشابه فضای جامعه ایران، عمدتا علیه اوست. در این گزارش با خانواده عجیب رهبر جمهوری اسلامی آشنا شوید.

با انتشار نامه سرگشاده «بدرالسادات»، «ربابه» یا «بدری خامنه‌ای»، خواهر رهبر جمهوری اسلامی و همسر «علی تهرانی» و اعلام برائت از «خلافت مستبدانه» او، بار دیگر موضوع بستگان سیاسی منتقد خامنه‌ای مطرح شده است.

پدر علی خامنه‌ای از زن اول خود سه دختر داشت که هر سه فوت کرده‌اند و فرزندان باقیمانده از «خدیجه میردامادی»، همسر دوم او هستند. «محمد»، برادر بزرگتر، علی برادر دوم، بدری (ربابه) فرزند سوم، «هادی» فرزند چهارم و «حسن» کوچکترین فرزند این خانواده بودند.

حسن خامنه‌ای تنها برادر در بین برادران آیت‌الله خامنه‌ای است که روحانی نیست و سال‌ها در بازرسی وزارت نفت مشغول به فعالیت بوده است. او همچنین در دوره‌هایی نیز در وزارت ارشاد مدیر کل بوده و توسط «علی جنتی»، وزیر ارشاد دولت «حسن روحانی» به عنوان عضو شورای نمایش منصوب شده بود.

محمد خامنه‌ای؛ حذف به دلیل ماجرای «مک فارلین»
محمد خامنه‌ای، برادر بزرگتر رهبر جمهوری اسلامی و عضو طیفی سیاسی است که زمانی با نام راستگراها شناخته می‌شدند. از جمله هشت نماینده امضا کننده طرح سوال از «علی اکبر ولایتی» درباره سفر «مک فارلین»، مشاور امنیت ملی رییس جمهور آمریکا به تهران و از جمله ۹۹ نفری بود که به نخست وزیری «میرحسین موسوی» رای ندادند. طرح سوال از ولایتی درباره سفر مک فارلین، واکنش شدید آیت الله خمینی را به دنبال داشت و عملا باعث حذف نمایندگان سوال کننده از فضای سیاسی شد.

این نمایندگان از ولایتی به عنوان وزیر خارجه دولت میرحسین موسوی خواسته بودند که درباره شایعه‌های مربوط به سفر مک فارلین به ایران توضیح دهد.آیت‌الله خمینی اما از نمایندگان سوال کننده شدیدا انتقاد کرد و آنان مجبور شدند سوال خود را پس بگیرند.

بدرالسادات خامنه‌ای؛ همراه شوهر و منتقد برادر
پس از شروع اعتراضات به حجاب اجباری در ایران که دامنه آن اکنون فراتر رفته و به تغییر حکومت رسیده، تنها خواهر در قید حیات رهبر جمهوری اسلامی، از او و حکومت سرکوبگرش در نامه‌ای جسورانه برائت جست.

بدری که در خانه ربابه هم نامیده می‌شده، هفت سال از محمد کوچک‌تر و سه سال از علی بزرگ‌تر است. او و شوهرش از همان دهه ۶۰ منتقد و حتی مخالف علی خامنه‌ای بودند.

نامه بدری خامنه‌ای حدود ۵۰ روز پس از فوت همسرش «شیخ علی تهرانی»، منتشر شده است. پس از خروج شیخ علی تهرانی از ایران، بدری از خامنه‌ای تقاضا کرد که به صورت قانونی نزد شوهرش برود. بدری خامنه‌ای گفته که برادرش تقاضای او را رد کرده و او و فرزندانش مجبور شده‌اند به صورت غیر قانونی از ایران خارج شده و سپس از ترکیه به عراق بروند.

«اکبر هاشمی رفسنجانی»، در خاطرات ۱۰ اردیبهشت سال ۶۴ نوشته بود: «آقای خامنه‌‏ای با ناراحتی، خبر فرار [خانم بدری حسینی خامنه‏‌ای] خواهرشان را ـ که همسر شیخ علی تهرانی است ـ با پنج فرزندش، از کشور دادند. از ترکیه اطلاع رسیده است که او اکنون در ترکیه است ولی می‏‌خواهد به عراق برود.» با این حال، «محمود مرادخانی»، پسر آن‌ها گفته است که پدر و مادرش از راه پاکستان به عراق رفته‌اند.

خواهر خامنه‌ای پس از رسیدن به عراق نیز در مصاحبه‌هایی گفت که به صورت قاچاق از ایران خارج شده است. مدتی پیش از بازگشت شیخ علی تهرانی در اسفند سال ۱۳۷۳، بدری خامنه‌ای نیز به ایران بازگشت. او در سال‌های گذشته در محافل سیاسی رفت و آمد داشت اما به ندرت اظهار نظری از او در فضای عمومی منتشر می‌شد.

پس از بازگشت شیخ علی تهرانی از پایگاه مجاهدین خلق در عراق به ایران نقل است که در جمع‌های غیر رسمی علی خامنه‌ای گفته بود: «حکم شیخ علی(تهرانی) اعدام است ،اما نمی‌خواهم بین خواهر و برادر خون قرار بگیرد.» شیخ علی تهرانی مدتی زندانی شد اما عقوبتی همانند دیگر اعضای سازمان مجاهدین خلق که اعدام و زندان‌های طولانی مدت است، به مدد رهبر بودن برادر زن، نصیب‌اش نشد.

خواهر علی خامنه‌ای به وضوح از برادرش فاصله دارد. نه حکومت او را قبول دارد که به سرکوب‌های خونین شهروندان ایرانی دست می‌زند و نه در عالم سیاسی جمهوری اسلامی، حبس خانگی «مهدی کروبی» نامزد معترض به نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ را. بدری خامنه‌ای سال ۹۶ در بیمارستان قلب رجایی از مهدی کروبی عیادت کرده بود. کاری که از دید برادر حکمران، «همراهی با فتنه» است و عقوبت آن برای دیگران زندان و تعقیب و دست‌اندازی لباس شخصی‌ها به زندگی است.

فرزندان بدری خامنه‌ای و شیخ علی تهرانی
«احسان» و «وحیده مرادخانی»، فرزندان بدری خامنه‌ای و شیخ علی تهرانی، پزشک هستند و «سعیده» نیز تاریخ خوانده و در موضوعات سیاسی دخالت نمی‌کند.

محمود و فریده مرادخانی اما در فضای سیاسی فعال هستند. محمود مرادخانی از همان دهه ۶۰ به فرانسه رفت و به طبابت مشغول است. او در عین حال به فعالیت‌های سیاسی نیز مشغول بوده و گفته که با برخی فعالان سیاسی در ایران در ارتباط بوده است.

محمود در دی ۱۳۹۰ به دنبال شکل‌گیری کمپین نامه‌نگاری به خامنه‌ای نامه‌‌ای سرگشاده به او نوشت. او همچنین به «باراک اوباما»، رییس جمهور وقت آمریکا، هم درباره ایران نامه نوشته است.

«فریده مرادخانی» نیز بارها بازداشت شده است. او از جمله سال گذشته پس از آن که شعری در ستایش شهبانو«فرح پهلوی» خواند، بازداشت و با وثیقه آزاد شد، تا این‌که سرانجام از سوی دادگاه ویژه روحانیت حکم زندان گرفت. با اینکه روحانی نیست اما حکم زندان او از سوی این محکمه صادر شده است.

او پیش از این نیز به همراه «محمد نوری زاد»، «محمد ملکی» ، «جعفر پناهی»، «داود فرهادپور»، در حمایت از «نسرین ستوده»، در مقابل زندان اوین تحصن کرده بود. فریده مرادخانی خرداد سال ۱۳۹۷ هم پس از سفر به سنندج و دیدار با خانواده «رامین حسین‌پناهی»،‌ زندانی کرد اعدام شده، مدتی بازداشت شد.

فریده هم مانند مادرش دیدگاهی به وضوح مخالف دایی حکومت‌گرش دارد.

هادی خامنه‌ای، منتقد حکومت برادر
هادی خامنه‌ای برادر سوم از دهه ۶۰ جزو جریان چپ محسوب می‌شد و با برادرش زاویه داشته است. او روزنامه «جهان اسلام» را در دوره ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی منتشر می‌کرد که توقیف شد. علی خامنه‌ای در دیدار خصوصی با اکبر هاشمی رفسنجانی که در خاطرات او آمده است، از انتشار این روزنامه ابراز خوشحالی کرده بود.

او در دوره‌های اول، دوم و سوم نامزد مجلس بود اما بر اساس گزارش‌ها برای انتخابات مجلس چهارم رد صلاحیت شد. هادی خامنه‌ای در مجلس ششم بار دیگر به مجلس راه یافت. او همچنین پس از دوم خرداد روزنامه «حیات نو» را منتشر کرد که پس از انتشار کاریکاتوری خارجی در یک مصاحبه که شبیه آیت‌الله خمینی تصور می‌شد،‌ توقیف شد و دومین روزنامه خود را هم در زمان حکومت برادرش از دست داد.

هادی خامنه‌ای در دوره ریاست جمهوری خاتمی چندین بار مورد حمله نیروهای موسوم به لباس شخصی قرار گرفت. او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ از حامیان میرحسین موسوی بود. هادی خامنه‌ای گفته که پیش از این با برادرش دیدار و درباره موضوعات سیاسی نیز گفت و گو می‌کرده اما به این دلیل که سخنانش تاثیری نداشته دیگر با او در این‌باره سخن نمی‌گوید.

نوعی قهر و کناره‌گیری از برادر که قدرتمندترین فرد ایران طی سه دهه اخیر بوده است.

عکس هادی، زمانی در دیدارهای عمومی برادرش در بیت رهبری دیده می‌شد، اما مدت‌ها است که دو برادر در کنار هم در فضای عمومی ظاهر نشده‌اند.

دایی‌های خامنه‌ای منتقد از فرزند خواهر و پناهنده به بریتانیا
مادر علی خامنه‌ای، خدیجه میردامادی فرزند آیت‌الله «هاشم نجف‌آبادی میردامادی» بوده است. خانواده میردامادی‌ها نیز به نوعی منتقد حکومت پرهزینه علی خامنه‌ای هستند.

حسین میردامادی، استاد بازنشسته الهیات دانشگاه مشهد و دایی خامنه‌ای، پس از سال ۱۳۸۸ چندین نامه سرگشاده به خواهرزاده خود، رهبر جمهوری اسلامی نوشت. از جمله سال ۱۳۹۵ در نامه‌ای انتقادی از عملکرد و سیاست‌های فرزند خواهرش نوشت: «آسید‌علی آقای عزیز! تا دیرتر از این نشده و دوران شما پایان نیافته و شیرازه امور به کل از‌هم‌نپاشیده و مُلک و ملت از دست نرفته، مشی خود را تغییر دهید و این ناهنجاری‌ها را جبران کنید.»

«سراج الدین میردامادی»، پسر حسین در دهه ۷۰ از اعضای شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت بود که در ایران و خارج از کشور به روزنامه‌نگاری اشتغال داشت. او سال ۱۳۹۲ پس از بازگشت به ایران بازداشت و به شش سال زندان، پنج سال محرومیت از فعالیت روزنامه‌نگاری و دو سال ممنوع‌الخروجی بعد از پایان حبس محکوم شد.

سراج‌الدین از جمله کسانی بود که در مستندی که یکی از تلویزیون‌های فارسی خارج از کشور در سال ۱۳۸۸ در مورد زندگی و دیدگاه‌های خامنه‌ای ساخت، علیه او اظهارنظر کرده بود. «یاسر میردامادی»، دیگر پسر حسین میردامادی نیز پژوهشگر دین و فلسفه است که بیانیه‌های انتقادی همراه با گروه روشنفکران دینی علیه پسر خاله قدرتمند خود منتشر می‌کند.

«علی میردامادی»، دیگر دایی خامنه‌ای از مدیران میانی وزارت صنایع بوده و در دهه ۷۰ بازنشسته شده بود. اقدام او در اعتراض به رفتار و عملکرد خواهرزاده حکمرانش عجیب‌تر از برادرش حسین است.

علی میردامادی پس از انتخابات جنجالی ریاست جمهوری و سرکوب خونین شهروندان ایرانی در سال ۱۳۸۸ به بریتانیا پناهنده شده است و اکنون به همراه همسر و پسرش در لندن به سر می‌برد. با این حال او در فضای سیاسی فعال نیست و نه در رسانه‌ها ظاهر شده و نه واکنشی علنی به اتفاقات سیاسی داشته است.

او متولد ۱۳۰۹ و اکنون ۹۲ ساله است. از این جهت شاید امکان فعالیت خاصی هم ندارد.

ارتباط علی میردامادی با علی خامنه‌ای پس از خروج از ایران قطع شده و ارتباط مستقیم و غیرمستقیم با خواهرزاده‌اش ندارد.

وضعیتی که خانواده خامنه‌ای پس از سال ۸۸ با آن رو به رو شد و شکافی عظیم در آن به وجود آورد حالا عمیق‌تر و عیان‌تر شده است.