مرگ رستم قاسمی همکاری او با تاجر ترکیه ای برای دور زدن تحریمها توسط نیروی قدس را فاش کرد

منبع POLITICO ترجمه اختصاصی از ایران بریفینگ فارسی

ایران بریفینگ:در ۲۲ مارس ۲۰۲۱ ، مطابق با دوشنبه ۲ فروردین ۱۴۰۰  چندین نفر از خطرناک ترین مردان جهان به هتل ساحلی تاریخی سامرلند بیروت فرود آمدند – نه برای شنا در دریای مدیترانه یا پیدا کردن مرجان و صدف در استراحتگاه مجلل، بلکه برای صحبت با ترکیه.

این دیدار یک جلسه محرمانه بین هیئتی از مقامات ارشد نظامی و دولتی ایران و یک گروه تجاری از ترکیه به رهبری یکی از افراد مورد اعتماد رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه بود. به گفته دیپلمات‌های غربی، هر دو طرف مایل به تعمیق مشارکت خود در قاچاق نفت ایران به خریداران در چین و روسیه بودند تا برای گروه‌های تروریستی زیر نظر تهران کمک مالی جمع‌آوری کنند.

کمی بیش از یک سال پس از این نشست، همه شرکت کنندگان کلیدی نام خود را در فهرست تحریم های ایالات متحده یافتند، به استثنای یک استثنای مهم: تاجر ترک، سیتکی آیان، دوست رئیس جمهور رجب طیب اردوغان – این دو مرد در یک دبیرستان درس می خواندند ( امام خطیب استانبول ) و مردی که در مرکز همه چیز قرار دارد.

همکاری بین یکی از اعضای حلقه نزدیک رئیس جمهور ترکیه و نخبگان قدرت ایران در صدها صفحه سند، از جمله قراردادهای تجاری و نقل و انتقالات بانکی، که توسط روزنامه پولتیکو بررسی شده، مشروح شده است، که بسیاری از آنها در یکی از وب سایتهای اپوزیسیون ایران نیز منتشر شده است.

علیرغم امضای آیان بر روی قراردادهایی با مقامات ایرانی مرتبط با فعالیت های تروریستی ایران و سایر شواهد دال بر روابط ترک با آنها، دولت ایالات متحده تحریم او را متوقف کرده است. با این وجود، با توجه به عمق دخالت او با ایرانی ها، واشنگتن ممکن است به زودی متوجه شود که گزینه دیگری ندارد، حتی اگر خطر خشم رئیس جمهور ترکیه، متحد کلیدی آمریکا را به دنبال داشته باشد.

نه دفاتر آیان و نه اردوغان به درخواست های متعدد برای اظهار نظر پاسخ ندادند. سخنگوی وزارت خزانه داری آمریکا، آژانسی که تحریم ها را مدیریت می کند، نیز از اظهار نظر خودداری کرد.

این پرونده دریچه ای به پویایی پیچیده بین ایران، ترکیه و نقش منحصر به فرد و تأثیرگذار اردوغان در منطقه ارائه می دهد، زیرا او از قدرت دلخواه خود به میانجی احتمالی بین غرب، روسیه و خاورمیانه تبدیل می شود و وابستگی هایی ایجاد می کند. اغلب ایالات متحده و سایر متحدان خود را با چاره ای ناچیز می گذارند جز اینکه به او اجازه دهند راه خود را طی کند.

در زمانی که جنگ در اوکراین و بی‌ثباتی در خاورمیانه گسترده‌تر وجود دارد، روابط ترکیه با ایران همچنین یادآور این است که رهبر ترکیه از استفاده از اهرم‌های فشار خود در زمان و مکان مناسب ابایی ندارد.

با انتشار نیمه رسمی و محرمانه چند تصویر از گردهمایی بیروت  حالا نقش مقامات ایرانی پر رنگ تر شد:

از جمله رستم قاسمی، وزیر سابق نفت و فرمانده ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بهنام شهریاری، دلال اسلحه برای نیروی قدس سپاه پاسداران.

با این حال، چهره کلیدی، آیان، یک تاجر عینکی ترکیه ای بود. ایرانی‌ها مایل بودند همکاری‌های رو به رشد خود را با آیان، رئیس گروه ASB مستقر در استانبول، یک شرکت انرژی سراسر جهان که نفت، گاز، برق و موارد دیگر را خرید، فروش و انتقال می‌دهد، تعمیق بخشند.

به گفته دیپلمات‌های غربی و اسنادی که جزئیات معاملات شرکت وی را بررسی کرده است، رژیم تهران با کمک ASB، از سال ۲۰۲۰، تحریم‌های ایالات متحده را دور زده تا حدود یک میلیارد دلار را به نیروهای نیابتی ترور خود اختصاص دهد. به گفته دیپلمات ها، ذینفع اصلی فروش نفت، نیروی قدس است که از این پول برای پرداخت به مزدوران و تامین مالی گروه هایی مانند حزب الله لبنان استفاده می کند که از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته شده است.

  یکی از این مقامات گفته: «سیتکی آیان در حال حاضر به عنوان رئیس بزرگترین شبکه مالی نیروی قدس در ترکیه و احتمالاً کل جهان فعالیت می کند.
پس زمینه مشترک
با این حال، انچه درهم‌تنیدگی آیان با سپاه قدس را شگفت‌انگیزتر می‌کند، رابطه نزدیک او با اردوغان است.

اردوغان و آیان از یک پیشینه هستند. آنها هر دو در دبیرستان مذهبی امام حاتیپ استانبول تحصیل کردند و رابطه‌ای را ایجاد کردند که برای هر دو مرد مفید بود، زیرا آنها به ترتیب در عرصه سیاست و تجارت فعالیت می‌کردند. به عنوان مثال، این آیان بود که به دوست قدیمی خود کمک کرد تا مالکیت خود را بر «آغداش»، نفتکش ۲۵ میلیون دلاری که اردوغان و خانواده اش از یک خیر ثروتمند در سال ۲۰۰۸ به عنوان هدیه دریافت کردند، بر اساس سوابق مالی محرمانه مالتی که توسط اروپایی ها فاش شد، پنهان کند. همکاری های تحقیقی، یک کنسرسیوم گزارشگر، در سال ۲۰۱۷.

در سال ۲۰۱۴، پس از انتشار تماس‌های مخفیانه ضبط‌شده، ظاهراً بین رئیس‌جمهور ترکیه و پسرش بلال اردوغان، نام آیان در سرتاسر ترکیه خبرساز شد، از جمله تماس‌هایی که در آن اردوغان بزرگ گفت که باید از یک «آقای» پول بیشتری بخواهند» از ۱۰ میلیون دلاری که به آنها پیشنهاد شده بود. رهبر ترکیه البته این ویدیو را یک «تقطیع غیراخلاقی» دانست و رد کرد و به تلویح آن اشاره کرد که جعلی است، اما انتشار آن ویدیو  به موجی از اعتراضات، بررسی دقیق روابط او با آیان و حتی درخواست برای استعفای او بدل شد.
در آن زمان، آیان هنوز امیدوار بود که قرارداد یک میلیارد یورویی که در سال ۲۰۱۰ با ایران برای ساخت یک خط لوله به طول ۶۶۰ کیلومتر برای انتقال گاز ایران از طریق ترکیه به اروپا امضا کرده بود، محقق شود (در نهایت توسط ایالات متحده خنثی شد بر اثر تحریم ها).

اگرچه مشخص نیست که آیا اردوغان از میزان تعامل دوستش آیان با ایرانی‌ها آگاه بوده است یا خیر، دیپلمات‌های غربی می‌گویند با توجه به ماهیت معاملات تجاری او و دخالت ایرانی‌های بلندپایه، سخت است باور کنیم که او نمی‌توانسته ندانسته باشد.

با توجه به سابقه این دو نفر – آیان به برادر رئیس جمهور، مصطفی اردوغان نیز نزدیک است – دیپلمات های غربی می گویند که آنها باور ندارند که آیان بدون اطلاع و تایید ضمنی اردوغان به تجارت خود با ایران ادامه دهد.

یک وکیل ASB و آیان از اظهار نظر خودداری کرده اند. دولت ترکیه نیز به درخواست ها برای اظهار نظر پاسخی نداد.
همراهانی عجیب
در نگاه اول، رقابت منطقه‌ای و خصومت‌های مذهبی بین ترکیه و ایران، آنها را بعید می‌سازد، به‌ویژه با توجه به اتحاد ترکیه با ایالات متحده به عنوان یکی از اعضای ناتو. این دو همچنین در طرف مقابل تعدادی از درگیری های مسلحانه در منطقه از لیبی تا قفقاز جنوبی مشغول هستند. با این حال، دو کشور به عنوان همسایگانی با روابط تاریخی و قومی عمیق، منافع مشترک زیادی نیز دارند، از مبارزه با جدایی طلبی کردها تا کنترل عربستان سعودی.

ترکیه و ایران از نظر اقتصادی نیز در هم تنیده هستند. برای مثال ترکیه یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران است که به واردات انرژی ایران متکی است. ترکیه همچنین بهترین مقصد گردشگری برای ایرانیان است که بسیاری از آنها دارای ملک در این کشور نیز هستند.

اردوغان با تاکید بر اهمیت این روابط، در ماه ژوئیه امسال برای دیدار با ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به تهران سفر کرد. اردوغان با بیان اینکه دو کشور قصد دارند تجارت دوجانبه خود را چهار برابر کنند و به ۳۰ میلیارد دلار برسانند، افزود: این هدف می‌تواند با راهبری قاطعانه دو کشور محقق شود. (رهبر ترکیه همچنین بر لزوم مبارزه با “سازمان های تروریستی” تاکید کرد، اما تنها به جدایی طلبان کرد و جنبش گولن اشاره کرد.)

بهنام بن طالبلو، تحلیلگر اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی ها مستقر در واشنگتن می گوید، روابط سیال بین ایران و ترکیه با پویایی وسیع تری در منطقه همسو است، که بیشتر شبیه اروپای قرون وسطای با اتحادهای در حال تغییر است. از آنجایی که واشنگتن توجه کمتری به خاورمیانه دارد و کشورهای بزرگی مانند عربستان سعودی به طور فزاینده ای اکنون مدعی آن هستند ، فرصت طلبی آنها به طور فزاینده ای به یک هنجار تبدیل شده است.

طالبلو گفت: «حماقت در اینجا این است که روابط بین ترکیه و ایران را به عنوان رابطه ای دائمی بدانیم. «این یک داستان متغییر  است. گاهی اوقات آنها منافع مشترک دارند و گاهی اوقات آنها در طرف دیگر هستند.

طالبلو گفت، در واقع، ترکیه به همسایه خود کمک کرده است تا فشارهای تحریمی را که در گذشته با آن مواجه بوده دور بزند و به طور موثر به عنوان “دریچه ای برای کمک به نفس کشیدن جمهوری اسلامی” عمل کرده است.
فشار حداکثری
اگرچه تعامل آیان با ایران به بیش از یک دهه پیش می‌رسد، همکاری اخیر او با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی قدس با تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ برای خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با تهران آغاز شد، که باعث شد رژیم ایران از بسیاری از موارد دوری  یابد. تحریم های بین المللی تا زمانی که به سازمان ملل اجازه نظارت بر فعالیت های هسته ای خود را بدهد.

این اقدام واشنگتن به این معنی بود که ایران بار دیگر با بار سنگین تحریم‌های ایالات متحده مواجه شد و اقتصاد این کشور که قبلاً پرشتاب بود، تحت فشار بیشتری قرار گرفت. رژیم در دسترسی به ارز خارجی مورد نیاز برای تامین مالی عملیات خارجی با مشکل خاصی روبرو شد.

در ظاهر، راه حل ساده به نظر می رسید: به جای آن به آنها نفت خام اختصاص دهید. نفت را می توان با پول نقد فروخت و ایران مقدار زیادی از آن بهره ببرد اما مشکل راه اندازی سیستمی بود که بتواند رژیم تحریم های «فشار حداکثری» ترامپ را دور بزند.

برای حل این چالش، قاسمی، وزیر سابق نفت، عملیاتی را به نام پور جعفری راه اندازی کرد که وظیفه فروش نفت توسط نیروی قدس سپاه  به چین را داشت که در ظاهر از خرید نفت ایران با تخفیف خوشحال هم بود.

با این حال، این تئوری مشکلی  هم داشت : تحریم های آمریکا فقط  در پی یافتن کسی که نفت ایران را می فروشد نبود. بی میلی بانک های خارجی برای نزدیک شدن به معاملات ایران بود و این به این معنی بود که این معاملات باید نه روی میز بانکها که بصورت غیرقانونی و زیر زمینی انجام شود.

نفت خام  باید مخفی می شد و یا با کالاهای دیگر مخلوط می شد تا منشا آن پنهان شود. اسناد جعلی؛ و مهمتر از همه، مکانیزمی ایجاد شده تا درآمد حاصل از فروش را به گیرنده مورد نظر برساند.

اینجا بود که ASB وارد شد. با فعالیت در بیش از ده کشور، شرکت آیان پوشش عالی را ارائه کرده بود.
مقصد: چین و روسیه
مشخص نیست که چرا آیان با قاسمی و نیروی قدس موافقت کرده است، اما بر اساس یک یادداشت تفاهم “کاملا محرمانه” که در۱۹ نوامبر ۲۰۲۰  توسط آیان و قاسمی امضا شده و توسط POLITICO دیده شده است، او این کار را انجام داده است.

(به گزارش رسانه های ایران، قاسمی امروز پنجشنبه پس از «مبارزه طولانی با بیماری» درگذشت.)

در این سند آمده است: «طرفین توافق کرده‌اند که به منظور ایجاد عملیات کشتیرانی برای انتقال نفت خام RG از بنادر دوبی شمالی  به چین، همکاری کنند.» یک مقام غربی که اسناد را بررسی کرده و اعتبار آنها را تشخیص داده است، گفت: «دبی شمالی» کدی برای ایران است.

بر اساس این قرارداد، شرکت‌های تابعه ASB Baslam Nakliyat و Baslam Petrol که نفت را در سراسر جهان حمل می‌کنند، موظف به اجاره تانکرها برای ارسال نفت به چین شدند.

در این توافقنامه تحت عنوان «گزینه یک » آمده است: «باسلام پترول و/یا باسلام نکلیات تلاش خواهند کرد تا دو تانکر مناسب VLCC را ترتیب دهند تا انواع مختلف نفت خام را از هر بندر شمال دبی به بندر(های) تخلیه تعیین شده در چین انتقال دهند. (“VLCC” مخفف حامل های نفت خام بسیار بزرگ است، یعنی تانکرهایی که می توانند بیش از 2 میلیون بشکه نفت را حمل کنند.).

قاسمی همچنین اختیار اعمال گزینه دو را داشت که طبق آن ASB باید دو نفتکش را برای حمل نفت به مالزی بکارگیرد تا نفت به نفتکش های مختلف قبل از تحویل نهایی به چین منتقل شود.

بر اساس این اسناد، خریدار چینی نفت، شرکتی تحت کنترل ارتش این کشور به نام هاوکون انرژی بوده است. در اواخر سال  ۲۰۲۰ ، ASB و هائوکن قراردادی را برای تحویل نفت ایران به ارزش حدود ۲ میلیارد دلار در سال امضا کردند. دیپلمات ها گفتند که از این مبلغ حدود۵۰۰ میلیون دلار برای نیروی قدس در نظر گرفته شده است.

برای پنهان کردن ماهیت واقعی معاملات، ASB به هدایت آنها از طریق شبکه پیچیده ای از شرکت ها و بانک های بین المللی از هند به روسیه و امارات کمک کرد. به گفته دیپلمات‌های غربی و سوابق بانکی که توسط پولیتیکو مشاهده شده است، گاهی اوقات از بانک خود در استانبول به نام Vakıf Katılım Bankası استفاده می‌کند که حداقل ۸۰ میلیون دلار به حساب‌های تحت کنترل شهریاری، یکی از فرماندهان نیروی قدس سپاه منتقل کرده است. هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که وکیف می‌دانست که این پول به نیروی قدس می‌رود. یکی از نمایندگان Vakıf Katılım Bankası به چندین درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد.

بسیاری از حواله‌ها به دلار یا یورو بوده است، به این معنی که توسط بانک‌های اروپایی مانند Commerzbank مستقر در فرانکفورت یا J.P. Morgan در ایالات متحده تسویه شده است. ، که نقض تحریم های ایالات متحده است.

تهران علاوه بر تجارت خود با چین، ستون دومی را برای تجارت غیرقانونی نفت خود با شرکای روسی که به عنوان دلال نفت خام ایران عمل می کنند، ایجاد کرد. در اینجا نیز ASB شرکت آیان به عنوان چهره مشروع این عملیات عمل کرد و از شرکت‌های تابعه و بانک‌های خود برای کمک به تخلیه نفت ایران و فیلتر کردن سود به نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از طریق شبکه‌ای از شرکت‌های پیشرو استفاده کرد.

در حالی که شباهت زیادی به شبکه چینی داشت، کانال روسیه به رهبری دفتر مجزایی مستقر در تهران به نام اقتصاد مقاومتی نیز برای پرداخت به مبادله کالا متکی بود. محصولات اصلی مانند گندم، شکر و روغن تخمه آفتابگردان از تحریم های ایالات متحده مستثنی هستند. این امر باعث شد خریداران روسی راحت‌تر پرداخت‌های نفتی خود را که معمولاً نیمی از کل صورت‌حساب را تشکیل می‌دهد، به‌عنوان کمک‌های بشردوستانه یا سایر کالاهایی که با رژیم تحریم‌ها مخالفت نمی‌کنند، استتار کنند.

به این ترتیب است که نیروهای ایرانی مانند نیروی قدس ارز خارجی مورد نیاز خود را دریافت می کنند و در عین حال به رژیم دسترسی بهتری به مواد غذایی و سایر کالاهایی که کمبود دارند، می دهد.

در نهایت پول نقد به حساب‌هایی در ترکیه یا امارات سرازیر شد، جایی که می‌توانست توسط نیروهای سپاه قدس برداشت شود و بین افرادی مانند حزب‌الله یا انصارالله یمن توزیع شود.
دوبرابر شدن
زمانی که آیان با قاسمی و شهریاری در بیروت در مارس  ۲۰۲۱  ملاقات کرد، این مشارکت آنقدر موفقیت آمیز بود که تهران می خواست دو برابر شود.

تنها یک روز پس از گردهمایی در بیروت، شرکت ملی نفت ایران (NIOC) و ConceptoScreen، یک شرکت مستقر در لبنان که تحت کنترل حزب‌الله است، قرارداد جدیدی را با هاوکون برای ارسال نفت به چین امضا کردند.

با این حال، به نظر می رسد که موفقیت اولیه این ترتیب باعث ایجاد رضایت خاطر شده است. در اوایل مارس  ۲۰۲۱  اصلاحیه قرارداد قبلی که بین این سه امضا شده بود، اشاره به نفت «دبی شمالی» با «نفت خام سبک ایران» جایگزین شد.

چند ماه بعد، در ۲۵ آگوست، آیان با عظیم منزوی، جانشین قاسمی به عنوان رئیس عملیات پور جعفری، «قرارداد ارائه‌دهنده خدمات خرید و فروش» را امضا کرد. این قرارداد که توسط منزوی و آیان امضا شده است، تعهد شرکت ترکیه‌ای را مبنی بر فروش نفت ایران «به نام خود» در ازای «هزینه خدمات» روشن می‌کند.

بند فورس ماژور (معمولاً در قراردادها گنجانده می‌شود تا رویدادهای خارج از کنترل یک طرف، مانند طوفان، که آنها را از انجام تعهداتشان باز می‌دارد) به این نتیجه برسد: «کاملاً قابل درک است که تحریم شامل نمی‌شود». این ترتیب کمتر از یک سال برگزار شد.

در ۲۵ مه، خزانه داری ایالات متحده چندین نفر را که در «شبکه بین المللی قاچاق نفت و پولشویی» می نامید، از جمله منزوی (قاسمی از قبل در لیست تحریم ها قرار داشت) تحریم کرد. تعدادی از شرکت‌های حاضر در این طرح نیز تعیین شدند، از جمله Haokun چین و ConceptoScreen لبنان و همچنین چندین بازیگر و شرکتی که از طریق روسیه کار می‌کنند.

برایان ای. نلسون، معاون وزیر خزانه داری در امور تروریسم و اطلاعات مالی، گفت: «ما در هدف قرار دادن کسانی که راه حیاتی برای حمایت مالی و دسترسی به سیستم مالی بین المللی برای نیروی قدس یا حزب الله فراهم می کنند، تردید نخواهیم کرد. «ایالات متحده به اجرای دقیق تحریم‌ها بر تجارت غیرقانونی نفت ایران ادامه خواهد داد. هر کسی که از ایران نفت بخرد با چشم انداز تحریم های ایالات متحده روبرو می شود.

علیرغم چندین دور تحریم‌های دیگر از ماه مه علیه سایرین که در تجارت زیرزمینی نفت ایران دخیل هستند، تنها نامی که در این فهرست وجود ندارد متعلق به مردی است که به ایران کمک کرد تا بیش از هر کسی نفت بفروشد : سیتکی آیان !
اهرم فشار ترکیه
واقعیت این است که ایالات متحده به حمایت ترکیه در چندین جبهه، به ویژه در دریای سیاه در بحبوحه جنگ در اوکراین نیاز دارد. ترکیه همچنین درخواست عضویت سوئد و فنلاند در ناتو را مسدود کرده و از هر دو کشور امتیازاتی از جمله لغو تحریم تسلیحاتی فنلاند علیه آنکارا را خواستار است. علاوه بر این، هر زمان که اردوغان تحریک و یا نگران می‌شود، تمایل خود را برای مقابله به مثل با فرستادن پناهجویان از مرزترکیه  به یونان نشان داده است.

در همین حال، علی‌رغم سرکوب شرکای تجاری‌اش توسط ایالات متحده، آیان هیچ نشانه‌ای از کاهش سرعت نشان نمی‌دهد.

در اواخر اوت، او از طرف شرکت نفت ایران، شرکت ملی نفت ایران، قراردادی برای فروش تا چهار میلیون بشکه نفت خام در ماه به شرکت پتروشیمی چینگدائو دمینگ چین منعقد کرد.

قراردادی که توسط واسطه‌های ثبت‌شده در جزایر مارشال تنظیم شده است، با حروف قرمز «به شدت خصوصی و محرمانه» نوشته شده است. در حالی که منشأ نفت مبهم است (“نور عمانی یا نور ابوظبی یا نور فجیره”)، فروشنده از بیان منشا واقعی آن خودداری می کند: “شرکت تعیین شده NIOC”.

اقتصاد مقاومتی، عملیات قاچاق نیروی قدس با محوریت دلالان روسی، نیز مثل همیشه فعال است. شرکت‌هایی که از آن برای معاملات نفتی استفاده می‌کند، تاکنون از تحریم‌های آمریکا در امان مانده‌اند.

حتی زمانی که عارضه ای پیش می‌آید، ایرانی‌ها نشان داده‌اند که در برخورد و رفع آنها زیرک هستند.

پس از آنکه مقامات یونان در ماه آوریل یکی از نفتکش های روسیه را که اقتصاد مقاومتی برای تجارت نفت خود به آن متکی است، به درخواست ایالات متحده بازداشت کردند، نیروی قدس با اعزام کماندوها برای ربودن دو نفتکش یونانی در خلیج فارس در ماه مه و ارسال آنها به ایران واکنش نشان داد.

در ماه نوامبر، یونان موافقت کرد نفتکش روسی معروف به لانا و با پرچم ایران را به همراه نفت خام ایران آزاد کند تا کشتی های خود را آزاد کند. جمعه گذشته، کشتی لانا وارد بندر بانیاس سوریه شد و محموله بیش از  ۷۰۰ هزار بشکه نفت خام ایران را تخلیه کرد.

ممکن است این قسمت توضیح دهد که چرا آیان به تجارت خود با نیروی قدس در میان فشار فزاینده ایالات متحده و سایر عوارض ادامه داده است. یکی از دیپلمات ها گفت: «این کار سودآور و تقریباً بدون ریسک است.