عبور از «مرزهای سیاره‌ای» چه خطراتی برای زمین دارد؟

العربیه: «مرزهای سیاره‌ای» (planetary boundaries) یک مجموعه مفهومی از آستانه‌های زیستی است که فعالیت‌های انسانی باعث عبور طبیعت از آنها می‌شود، که به نوبه خود به تغییرات زیست‌محیطی شدید و ناگهانی می‌انجامد و تعادل سیاره زمین را به خطر می‌اندازد.

مرزهای سیاره‌ای آستانه نُه فرآیند تغییر و تحول جهانی هستند، که تا جایی که دامنه فعالیت‌های انسانی از آن آستانه‌ها عبور نکند، در «منطقه امن» برای حیات سیاره قرار دارند، اما در صورت عبور، زمین را به خطر نابودی می‌اندازند. این نُه محدوده به شرح زیر هستند:

1. تغییرات اقلیمی، که عموما ناظر به افزایش دی‌اکسید کربن در اتمسفر است.

2. اسیدی شدن اقیانوس، که ناظر به میانگین وضعیت اشباع سطح آب دریا نسبت به آراگونیت موجود در آن است.

3. تخریب لایه اُزُن استراتوسفر، که به معنای نازک شدن این لایه به ضخامت زیر پنج درصد دوران پیشاصنعتی است.

4. تغییر در جریان‌های بیوژئوشیمیایی در چرخه‌های نیتروژن و فسفر

5. میزان مصرف جهانی منابع آب شیرین

6. تغییر سیستمی زمین

7. فرسایش یکپارچگی زیستی، به معنای نرخ سالانه نابودی تنوع زیستی با نسبت ده در یک میلیون گونه

8. آلودگی شیمیایی، به معنای افزایش آلاینده‌های غیرطبیعی در محیط زیست

9. افزایش گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر

چارچوب مرزهای سیاره‌ای مبتنی بر شواهد علمی است که نشان می‌دهد اقدامات انسانی به ویژه جوامع تکنولوژیک پیشرفته، از زمان «انقلاب صنعتی» در اروپای غربی در قرن هجدهم به عامل اصلی تحولات زیست‌محیطی در سطح جهان تبدیل شده است.

عبور از یک یا چند مرز سیاره‌ای زیان‌بار است و حتی ممکن است فاجعه‌بار باشد، چرا که خطر تغییر و تحولات تصاعدی و ناگهانی در وضعیت محیط زیست در مقیاس قاره‌ای یا سیاره‌ای را افزایش می‌دهد.

بر اساس داده‌های موجود، زمین در سال 2022 از پنج مرزِ این نُه مرز عبور کرده است. این‌ها تغییرات اقلیمی، فرسایش یکپارچگی زیستی، تغییر سیستمی زمین، تغییر در جریان‌های بیوژئوشیمیایی در چرخه‌های نیتروژن و فسفر، و افزایش آلاینده‌های غیرطبیعی در محیط زیست هستند.