ایران ۳۳۰ هواپیمای مسافربری دارد که فقط ۱۷۳ فروند آن قادر به پرواز هستند

در ماه های اخیر فرود اضطراری هواپیماها، ترکیدگی لاستیک در زمان فرود و سوانحی همچون بلند شدن دود در کابین خلبان به پدیده‌ای روزمره در ایران تبدیل شدهبی بی سی:یک مقام ارشد در دولت ایران می گوید که ۴۰ درصد از هواپیماهای موجود در این کشور به دلیل مشکلات مرتبط با تحریم‌های ایالات متحده زمین گیر است.

محمد محمدی‌بخش معاون وزارت راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری ایران گفته است از ۳۳۰ فروند هواپیمایی که در ایران وجود دارد فقط ۱۷۳ فروند قادر به پرواز است.

آقای محمدی‌بخش به خبرگزاری ایسنا گفته است «نزدیک به ۶۰ درصد از ناوگان ما فعال و بقیه آن نیز زمین‌گیر است که علت عمده آن به موتور هواپیما‌بر و بخشی از آن به تامین اقلام و قطعات دیگر بر می‌گردد.»

بر اساس تحریم های ایالات متحده آمریکا هواپیمایی که بیش از ۱۰ درصد از قطعات آن آمریکایی باشد، شامل ممنوعیت‌های فروش به ایران می‌شود.

با اینکه توافق هسته‌ای برجام که در سال ۱۳۹۴ به دست آمد توافقی در زمینه برنامه اتمی ایران و رفع تحریم های مرتبط با آن بود، دولت وقت آمریکا پذیرفت که تحریم مرتبط با فروش هواپیما و ارائه خدمات و لوازم یدکی مورد نیاز آن را رفع کند.
افزایش چشمگیر فرودهای اضطراری در ایران
سانحه برای هواپیمای تهران به ماهشهر در سال ۱۳۹۸با خروج آمریکا از توافق برجام و شدت گرفتن اختلافات میان دو کشور در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ایران در نوسازی ناوگان هوایی خود با مشکلات متعددی رو به رو شده است.

در ماه های اخیر به طور متناوب اخباری مبنی بر فرود اضطراری هواپیماها، ترکیدگی لاستیک در زمان فرود و سوانحی همچون بلند شدن دود در کابین خلبان و حتی فروریختن سقف هواپیما به روی سر مسافران منتشر شده است.

معاون وزارت راه و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری ایران گفته است «از ابتدای انقلاب تا الان با تحریم‌هایی مواجه بودیم که با روح صنعت هوانوردی در بخش غیر نظامی سازگاری ندارد اما در ۴۰ سال گذشته این اتفاق افتاده است و با شرایط مختلف مدام آن را تمدید کرده و گسترش داده‌اند و به مراحلی رساندند که حتی در نشریات پروازی هم کشور را  تحریم کردند.»

از بین رفتن توافق‌های تاریخی با بوئینگ و ایرباس پس از خروج آمریکا از برجام
در حالی که بر اساس گزارش های رسمی، ایران فقط ۱۷۳ فروند هواپیما با قابلیت پرواز دارد، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری می‌گوید «در شرایط کنونی باید حداقل ۳۵۰ فروند ناوگان فعال برای جمعیت کنونی و تعداد فرودگاه‌های فعلی کشور داشته باشیم تا بتوانیم پاسخگوی نیاز موجود در حوزه هوانوردی به ویژه در بخش مسافری باشیم. البته این نیاز بدون در نظر گرفتن توسعه در این بخش و افزایش پروازهای بین‌المللی است.»

آقای محمدی‌بخش گفته «اگر بخواهیم نگاه بلند و برنامه‌ریزی شده داشته باشیم و نقش خودمان را به عنوان هاب منطقه‌ای ایفا کنیم و در حوزه پروازهای بین‌المللی و کارگو توسعه پیدا کنیم، این نیاز به ۵۰۰ فروند هواپیما خواهد رسید.»

در زمان حضور آمریکا در برجام، ایران قراردادهای تاریخی برای خرید هواپیمای با شرکت هواپیماسازی بوئینگ و ایرباس امضا کرد.

شرکت هواپیماسازی بوئینگ و شرکت هواپیمایی ایران‌ایر برای اولین بار از زمان انقلاب سال ۱۳۵۷ یک قرارداد برای فروش ۸۰ فروند هواپیمای مسافربری امضا کردند که ارزش آن نزدیک به ۱۷ میلیارد دلار آمریکا است. این بزرگترین معامله تجاری در نیم قرن گذشته بین ایران و آمریکا محسوب ‌می‌شد که آن زمان نزدیک به ۴۰ سال از قطع رابطه سیاسی و اقتصادی‌شان می گذشت.

شرکت هواپیمای ملی ایران (ایران ایر) و شرکت هواپیمایی بوئینگ پس از این قرارداد اعلام کردند موافقتنامه ای برای خرید ۸۰ فروند هواپیمای دیگر هم امضا کردند.

پس از امضای این قرارداد، شرکت هواپیماسازی ایرباس هم برای فروش بیش از ۱۰۰ هواپیما عازم تهران شد. این شرکت تا پیش از خروج آمریکا از برجام، سه فروند هواپیما به ایران تحویل داد. در این مدت ایران قراردادی هم با شرکت هواپیمای سازی فرانسوی- ایتالیایی ای‌تی‌آر امضا کرد که هشت فروند آن تحویل ایران شد. این هواپیماها در مسیرهای کوتاه داخلی قابل استفاده است.

ایران و آمریکا از فروردین ۱۴۰۰ تاکنون سرگرم مذاکره برای احیای توافق برجام هستند. در صورت احیای این توافق امکان دارد که ایران بار دیگر موفق به نوسازی ناوگان هوایی خود شود.