ایمن ظواهری چطور کشته شد و چگونه موشک هلفایر توانست تلفات این عملیات را به حداقل برساند؟

 ایمن ظواهرییورونیوز: ایمن ظواهری، رهبر القاعده که آمریکا برای سر او ۲۵ میلیون دلار جایزه تعیین کرده بود، ظاهرا با حضور طالبان در قدرت به اندازه‌ای احساس امنیت کرده که حاضر شده بود به خانه‌ای در کابل و در قلب پایتخت افغانستان نقل مکان کند.

نفر دست راست پیشین اسامه بن‌لادن در جایی زندگی می‌کرده که مرتبا در فضای باز و در بالکن خانه ظاهر می‌شده است. آن‌هم در حالی که دولت ایالات متحده از سال ۲۰۰۱ به بعد هرگز دست از تعقیب وارث اسامه بن‌لادن برنداشته بود.

جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد که پس از سال‌ها ردیابی ظواهری، نیروهای مسلح ایالات متحده دو موشک هلفایر را از یک هواپیمای بدون سرنشین که بر فراز پایتخت افغانستان پرواز می کرد، شلیک کرده و ایمن ظواهری را در خانه‌اش کشته‌اند.

مقامات آمریکایی می‌گویند این عملیات دقیقا به اندازه عملیاتی که در سال ۲۰۱۱ اسامه‌بن‌لادن را در مخفیگاهش در پاکستان به قتل رساند،  پیچیده و برنامه‌ریزی شده بوده است.

حضور ظواهری در افغانستان و در پایتخت این کشور چندان تعجب آور نبوده است. تحلیلگران می‌گویند از زمانی که طالبان در ماه اوت سال گذشته کنترل امور را در این کشور به دست گرفتند، القاعده بیشتر احساس می کرد که در خانه خود حضور دارد.

با این حال مقام‌های آمریکایی می‌گویند که همچنان یافتن او دشوار بوده است. یک مقام ارشد دولت آمریکا به خبرنگاران گفت: «برای چندین سال، دولت ایالات متحده از شبکه‌ای آگاه بود که بر اساس ارزیابی‌های ما از ظواهری حمایت می‌کرد.»

اما همین امسال بود که دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی ایالات متحده متوجه شدند که خانواده او، همسر، دختر و فرزندانش به پایتخت افغانستان نقل مکان کرده‌اند. این مقام آمریکایی اضافه کرده که با این حال ظواهری و خانواده‌اش بسیار مراقب بودند و از تمام روش‌های ممکن برای جلوگیری از ردیابی‌شان استفاده می‌کردند.

با این حال این مقام می‌گوید که ظواهری را چندین نوبت و آن‌هم برای مدت طولانی در بالکن خانه مذکور دیده و شناسایی کرده‌اند.

مقام‌های آمریکایی می‌گویند که این خانه را به صورت دقیق مطالعه و بررسی کردند تا بتوانند بدون تهدید برای بقیه ساکنان و در شرایطی که خطر جان باختن غیرنظامیان را به حداقل برسانند، بتوانند او را به قتل برسانند.

مقام‌های دفاعی و اطلاعاتی این طرح را در ژوئن نهایی کردند و در اول ژوئیه با استفاده از مدل دقیق اقامتگاه در کاخ سفید به جو بایدن ارائه کردند،. الگویی مشابه عملیاتی که علیه بن‌لادن اجرایی شد.  

این مقام می‌گوید که بایدن سؤالات مفصلی در مورد ساختار، مسائل آب و هوایی و خطر برای غیرنظامیان پرسید و سرانجام روز ۲۵ ژوئیه و در حالی که بایدن همچنان به ویروس کرونا مبتلا بود تصمیم نهایی خود را در این خصوص اتخاذ کرد.

این اتفاق همچون جلسه توجیهی روز ۲۸ آوریل ۲۰۱۱ که در آن باراک اوباما با تشکیل جلسه‌ای با حضور معاونان، وزرا و مسئولانارشد امنیتی در خصوص عملیات علیه بن‌لادن تصمیم گرفته بود، صورت پذیرفت. در آن زمان بایدن که معاون رئیس جمهوری بود نسبت به نتیجه بخش بودن این عملیات ابراز تردید کرده بود. او بعدها یادآور شد که خطرات اشتباه در آن عملیات زیاد بود چرا که بن‌لادن به وضوح شناسایی نشده بود و ممکن بود به روابط آمریکا و پاکستان ضربه بزند.

این در حالیست که در خصوص ظواهری شرایط متفاوت بود. آن‌طور که مقام‌های امنیتی و اطلاعاتی آمریکا گزارش داده‌اند او به صورت کامل شناسایی شده بود و از سوی دیگر روابط طالبان با آمریکا تقریبا صفر بود.

در پایان بحث روز ۲۵ ژوئیه بایدن همانطور که اوباما ۱۱ سال پیش انجام داده بود از همه شرکت‌کنندگان در این جلسه نظر پرسید. این مقام آگاه گفته است که همه حاضران اکیدا انجام این عملیات را توصیه کردند و در نهایت بایدن مجوز انجام آن‌را صادر کرد.

این حمله با یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی صورت گرفت که به دو موشک هدایت دقیق هلفایر مجهز بود. موشک‌هایی که در ساعت ۶:۱۸ دقیقه صبح روز یکشنبه به وقت کابل به سمت خانه ظواهری پرتاب شدند و رهبر القاعده را در بالکن خانه کشتند.

به نظر می‌رسد این موشک‌ها از نوع هلفایرهای معمولی نبوده‌اند چرا که تصاویر منتشر شده از ساختمان نشان می‌دهد که تنها چند پنجره در یک طبقه منفجر شده‌اند و به بقیه ساختمان آسیب چندانی نرسیده است. این در حالیست که این‌گونه موشک‌ها با مواد منفجره قوی که دارند می‌توانستند ساختمان را به صورت کامل ویران کنند.

آن‌طور که مقام آگاه آمریکایی می‌گوید موشک استفاده شده در این عملیات «جینسو پرنده» بوده که پیشتر برای هدف قرار دادن بیش از نیمی از رهبران گروه‌های جهادی از سوی آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است. این اقدام از این جهت صورت گرفته تا نیروهای آمریکایی از به حداقل رساندن آسیب به افراد غیرنظامی اطمینان حاصل کنند.

مقام آگاه آمریکایی بدون ارائه جزئیات تاکید کرده که در این عملیات تنها ظواهری کشته شده و به دیگران آسیبی وارد نشده است. وی در ادامه گفت: «اعضای خانواده ظواهری در زمان حمله در سایر نقاط خانه حضور داشتند و عمدا مورد هدف قرار نگرفتند و آسیبی به آنها وارد نشد.»

این مقام گفت که این حمله ضربه قابل توجهی به القاعده وارد می‌کند و توانایی این گروه را برای عملیات به شدت تنزل می‌دهد.

این مقام همچنین در پایان تاکید کرد: «همانطور که بایدن همواره گفته است، ما اجازه نخواهیم داد که افغانستان به پناهگاه امن تروریست‌هایی تبدیل شود که ممکن است به آمریکایی‌ها آسیب برسانند.»