جان بولتون: آمریکا باید رژیم ایران را سرنگون کند/ ایران هیچ فشار اقتصادی و نظامی حس نمی‌کند

جان بولتون معتقد است در حال حاضر ایران هیچ فشار اقتصادی و نظامی حس نمی‌کندبی بی سی: وزیر اقتصاد ایران خبر داده‌ که درآمد نفتی این کشور در چهار ماه اول سال نزدیک به هفت برابر بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است. اگر این آمار درست باشد، شاید توضیح دهد که چرا ایران عجله‌ای برای رسیدن به توافق هسته‌ای با آمریکا و لغو تحریم‌ها ندارد. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اخیرا گفته این کشور در این زمینه «احساسی و شتابزده» نیست و «منافع اساسی کشور و ملت» را قربانی شتابزدگی نمی‌کند.

یکی از گره‌های بزرگ مذاکرات، قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی آمریکاست. به علاوه، ایران از آمریکا می‌خواهد که تضمین دهد دوباره زیر توافق جدید نخواهد زد. در سوی مقابل، دولت آمریکا می‌گوید سپاه را از فهرست گروه‌های تروریستی خارج نمی‌کند و جمهوریخواهانی که می‌خواهند دولت بعدی را در دست بگیرند، می‌گویند اگر به قدرت برسند هرگونه توافق هسته‌ای با ایران را دوباره باطل خواهند کرد، درست مانند کاری که دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق این کشور انجام داد.

زمان به سرعت در حال سپری شدن است و سیاستمداران غربی می‌گویند وقت تنگ است. سیاستمداران اسرائیلی مانند ایهود باراک نخست وزیر سابق این کشور هشدار می‌دهند که ایران در یک قدمی ساختن بمب هسته‌ای قرار گرفته است. البته در غرب همه با یکدیگر اتفاق نظر ندارند. اخیرا رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سی‌آی‌ای) گفت که ایران برنامه ساخت تسلیحات هسته‌ای را از سال ۲۰۰۴ از سر نگرفته است.

رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که بازیگری بی‌طرف تلقی می‌شود گفته است ما اطلاعات کافی نداریم که ایران می‌خواهد بمب اتم بسازد. رافائل گروسی در عین حال اشاره کرده است کاری که ایران انجام می‌دهد، مرتبط با همین هدف است و «معمولی و پیش پاافتاده» تلقی نمی‌شود.

نگرانی غرب این است که ایران توانایی ساخت بمب اتم را پیدا کند، حتی اگر آن را نسازد. سیاستمداران ایرانی از جمله کمال خرازی وزیر امور خارجه پیشین ایران و مشاور رهبر جمهوری اسلامی می‌گویند این کشور توانایی ساخت سلاح هسته‌ای دارد ولی نمی‌خواهد چنین کاری کند.

البته در داخل ایران حتی نمایندگان مجلس آن‌گونه که امروز یکی از آنها گفت، نمی‌دانند دقیقا چه می‌گذرد و این در حالی است که جمهوری اسلامی در واکنش به نرسیدن به توافق هسته‌ای جدید مدتی است که دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را خاموش کرده است.

عده‌ای معتقدند هدف از این کار به دست آوردن توانایی ساختن بمب هسته‌ای است و بعضی دیگر می‌گویند ایجاد این نگرانی، اهرم فشار ایران برای گرفتن امتیازات بیشتر از آمریکاست. امتیازاتی که ظاهرا آمریکا نمی‌خواهد به ایران بدهد. ایران عجله‌ای برای توافق ندارد و از آن سو، آمریکا هم حاضر به دادن امتیازی نیست. به نظر می‌رسد هر دو طرف این شرایط را پذیرفته‌اند و یا تحمل می‌کنند.

در این میان اسراییل از همه نگران‌تر است. البته مسئولان اسرائیلی بر سر این که باید در این موقعیت چه کرد اختلاف نظر دارند؛ بعضی از آنها می‌خواهند علیه ایران اقدام نظامی شود و عده دیگری می‌خواهند ایران و غرب به توافق برسند. همان‌قدر که درباره «چه باید کرد» اختلاف نظر وجود دارد، بر سر این که «چه خواهد شد» نیز پیش بینی واحدی در کار نیست.
دولت بایدن و تاثیر کاهش فشار تحریم‌ها
جان بولتون مشاور پیشین امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا در دوران دونالد ترامپ در گفت‌وگو با برنامه «۶۰ دقیقه» بی‌بی‌سی فارسی بار دیگر به شکل صریح مخالفتش با توفق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ موسوم به برجام را اعلام می‌کند و می‌گوید در حال حاضر ایران هیچ فشار اقتصادی و نظامی حس نمی‌کند: «دولت بایدن برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای چنان درمانده بوده که امتیازهای زیادی به ایران داده است، از جمله تضعیف تحریم‌های اقتصادی که در سال ۲۰۱۸ علیه ایران اعمال شد. مخصوصا در مواردی که به فروش نفت به چین مربوط می‌شود.»

او تاکید می‌کند از نقطه نظر «ملاها» در ایران شاید وضعیت فعلی «آرمانی» نباشد، اما از فشار تحریم‌ها مقداری کاسته شده است. به این ترتیب آنها می‌توانند با این موقعیت کنار بیایند که تاسیسات هسته‌ای و موشک‌های ایران تحت نظارت نیست و آنها حتی با چین و روسیه برای سرمایه‌گذاری جدید در زمینه صنایع نفتی خود مذاکره می‌کنند.

آقای بولتون در پاسخ به این سوال که آیا ایران به سمت ساخت سلاح هسته‌ای می‌رود، می‌گوید: «فکر می‌کنم که ایران هرگز از پی‌گیری ساخت سلاح هسته‌ای دست برنداشته است. هیچوقت سندی ارائه نشده که نشان دهد حکومت ایران تصمیم راهبردی گرفته که دنبال سلاح هسته‌ای نمی‌رود. آنها به این نتیجه رسیده‌اند که حالا حس می‌کنند فشار بسیار کمتری از طرف آمریکا وارد می‌شود و فکر می‌کنند مسیر پیش روی‌شان بسیار روشن است. به همین دلیل این مذاکرات اصلا برای آنها موضوعیت ندارد.»
«دولت ترامپ دنبال تغییر رژیم ایران نبود»
این سیاستمدار جمهوریخواه دو روز پیش در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان گفته بود که آمریکا دو راه دارد؛ تغییر رژیم در ایران یا از بین بردن تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی، به شکلی که قابل بازگشت نباشد. او به این سوال مجری «۶۰ دقیقه» که دولت دونالد ترامپ با فشار حداکثری سعی کرد در این مسیر پیش برود اما موفق نشد و آیا حالا راه‌های پیشنهادی او امکان پذیر است، پاسخ می‌دهد: «دولت دونالد ترامپ به دنبال تغییر رژیم ایران نبود. سیاست فشار حداکثری هم در واقع حداکثری نبود. مشکل همین‌جا است که آمریکا کاری را که می‌توانست نکرد.»

جان بولتون در ادامه می‌گوید که مشکل ایران در رابطه با بقیه دنیا خود رژیم ایران است: «اگر در ایران انتخاباتی آزاد و منصفانه برگزار می‌شد و مردم ایران می‌توانستند سرنوشت خود را تعیین کنند، رژیمی در ایران روی کار می‌آمد که نگاهش متفاوت بود و اصلا دنبال سلاح هسته‌ای نمی‌رفت. چون می‌فهمید چنین سلاح‌هایی ایران را امن‌تر نخواهند کرد بلکه این کشور را به خطر می‌اندازند.»

او با اشاره به این که جمهوری اسلامی اعتراض‌های مردم ایران را سرکوب می‌کند، این اقدام را نشانه ضعف حکومت می‌داند و می‌گوید هرچند «آیت‌الله‌ها» در ایران انحصار نیروهای مسلح را در دست دارند، اما «در داخل ارتش و سپاه پاسداران اختلاف‌هایی وجود دارد و پایه‌های جمهوری اسلامی از هر زمان دیگری در دوران بعد از انقلاب ضعیف‌تر شده است».
«جمهوری اسلامی برای منطقه و مردم ایران تهدید است»
مشاور پیشین امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا که معتقد است بمباران تاسیسات هسته‌ای ایران راه حل دوم برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به بمب اتم است، در پاسخ به این که ایران ادعا می‌کند دانش لازم را به دست آورده است و هروقت لازم باشد می‌تواند تاسیسات هسته‌ای را راه‌اندازی کند، می‌گوید: «بله این درست است. اما اگر این نیروگاه‌ها به شکل مداوم تخریب شوند، هزینه بسیار سنگینی به حکومت تحمیل می‌شود و به ضرر مردم هم تمام می‌شود. به این شکل می‌توان بین ارتش و سپاه اختلاف انداخت و می‌فهمند دنبال کردن برنامه هسته‌ای به ضرر مردم عادی خواهد بود.»

در حالی که گفته می‌شود ایران چند هفته تا رسیدن به مرحله ساخت سلاح هسته‌ای فاصله دارد، آقای بولتون این ادعا را «اشتباه» می‌داند. او همچنین ضربات اسرائیل به برنامه هسته‌ای ایران را «تدریجی» می‌خواند و تاکید می‌کند این فقط کار اسرائیل نیست و «کشورهای دیگر» هم چنین کاری می‌کنند: «این کار می‌تواند به شکل نامحدود ادامه داشته باشد. ولی ایران باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد به جمع کشورهای متمدن بپیوندد یا می‌خواهد در انزوا باشد و کنار کشورهایی مثل روسیه قرار بگیرد.»

او به این سوال که اگر الان مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا بود و مقام مافوقش با نظرات او موافقت می‌کرد، چه کارهایی در برابر پرونده پیچیده هسته‌ای ایران انجام می‌داد، پاسخ می‌دهد: «برای یاری رساندن به گروه‌های مشروع اپوزیسیون ایرانی تلاش می‌کردم. به این فکر می‌کردم که سیاست رسمی آمریکا باید این باشد که رژیم ایران سرنگون شود. چون این رژیم برای صلح و امنیت منطقه و مردم ایران یک تهدید است.»

جان بولتون سال‌هاست در گردهمایی‌های سازمان مجاهدین خلق شرکت و از آنها حمایت می‌کند. مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا سال ۲۰۱۸ گفته بود، «این گروه می‌تواند تا پیش از پایان امسال، جایگرین رژیم در ایران شود».

اخیرا وزارت خارجه ایران اعلام کرد ۶۱ نفر از سیاستمداران آمریکایی از جمله مایک پومپئو، وزیر خارجه سابق و جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی این کشور را به دلیل ارتباط با سازمان مجاهدین خلق، در فهرست تحریم‌های خود قرار داده است.

*************************