'هایمن' در انگلیسی و 'پرده بکارت' در فارسی که عدهای اعتقاد دارند باید آن را 'تاج واژن' نامید، قرنها موضوع مورد بحث و عامل دلواپسی بوده است. چطور میتوانیم به افسانههای پیرامون این موضوع پایان بدهیم؟
"آیا من باکره هستم؟" این سوالی است که یک غریبه در اینترنت از عبیر صراص پرسید. صراص نمیدانست چطور جواب بدهد. اولین بار بود تصویری دریافت میکرد که او اسمش را "سلفی واژن" مینامد.
آن موقع صراص مسئول اداره صفحه فیسبوک عربی 'عشق اهمیت دارد' بود که به زبان عربی در شبکههای اجتماعی درباره روابط جنسی آموزش میدهد. صراص توضیح میدهد: "او گفت قبلا رابطهای داشته و حالا دارد نامزد میکند و میخواهد مطمئن شود که باکره است." بعد از مکث اخم میکند و میگوید: "از این کلمه متنفرم: 'مفتوحه'. او پرسید که آیا اینطور است، آیا 'اوپن' یا 'باز' است."
آن غریبه میخواست صراص 'هایمن' او را ببیند و بگوید که آیا "دستنخورده" است؛ بهخاطر فشاری که از طرف جامعه بر باکره بودن موقع ازدواج وجود دارد و اینکه همسرش میخواهد بهوضوح این را به شکل خونریزی بعد از اولین آمیزش جنسی ببیند.
این فرضیه که غشای واژن میتواند به طور فیزیکی سابقه رابطه جنسی را "اثبات" کند، مبنای آزمایشهای بکارت است که سازمان بهداشت جهانی آن را در سال ۲۰۱۸ به عنوان یک اقدام ضد حقوق بشر محکوم کرد. تست بکارت به شکلهای گوناگون انجام میشود: از معاینه فیزیکی غشای واژن یا شلی واژن گرفته تا مراسم شب عروسی که انتظار میرود ملافه تخت خونی شود و حتی به خانواده عروس و داماد نمایش داده شود.
با وجود آنکه این موضوع پایه علمی ندارد و با وجود آنکه بکارت یک برساخت اجتماعی فاقد واقعیت بیولوژیکی است، میلیونها نفر در سراسر جهان همچنان بر این باورند که تاریخچه روابط جنسی یک زن در بدنش ثبت میشود و تمام زنان در اولین سکسشان خونریزی خواهند کرد.
هیچکدام اینها درست نیست و با اینهمه چنین باورهایی در زبانها، مذاهب و جوامع مختلف اطراف جهان پیدا میشود.
در کتابم با عنوان 'از دستدادن آن' سعی کردم به نوعی ساختار شکلگیری افسانه بکارت را ترسیم کنم. و به سوالهایی بپردارم که افرادی مانند صراص مطرح میکنند؛ مثل اینکه چگونه و چه کسانی این باورها را تایید میکنند و آیا کمبود تحقیقات عملی است که باعث ماندگاری این باور شده است.
تحقیقات علمی زیادی پیدا کردم که این افسانه را رد میکنند. اما در همان حال دنیایی را پیدا کردم که در آن بعضی پزشکان این نظریه را تایید میکنند، نهادهای قانونگذاری متعددی از آن حمایت میکنند و اغلب به اطلاعات دقیقی که در آموزشهای جنسی در سراسر جهان درباره پرده بکارت وجود دارد، بیاعتنایی میشود. .
غشای واژن میتواند شکلهای متفاوتی داشته باشددر انسانها پرده بکارت میتواند بسیار متنوع باشد و با توجه به بیهدف بودن ظاهری آنها در رشد تکاملی، ما هنوز نمیدانیم چرا آنها تکامل یافتهاند.هایمن بافت غشایی بسیار کوچکی است که ممکن است نزدیک دهانه واژن پیدا شود. بسیار باورنکردنی است که یک بخش کوچک از یک بافت ظاهرا بدون هدف به چنین موضوعات غیر دقیقی نسبت داده شود.
بحثهایی در جوامع علمی وجود دارد که اصولا چرا این غشا وجود دارد. آیا به جا مانده از آن دورانیست که گونه پستانداران ماقبل تاریخ ما از آب بیرون آمدند و به خشکی رفتند؟ آیا برای این است که کمک کند در زمان نوزادی باکتریهای مدفوع به داخل واژن راه پیدا نکنند؟ هیچ کس دقیقا نمیداند.
به نظر میآید در گونههای زنده دیگر این بافت یک هدفی داشته باشد. برای مثال وقتی خوکچههای هندی آماده تولید مثل هستند غشای واژن از بین میرود و بعد از پایان فصل جفتگیری دوباره رشد میکند. اما برای ما چنین مفر فانتزیای وجود ندارد.
خیلیها فکر میکنند که پرده بکارت راه واژن را میبندد و متوجه نیستند که اگر اینطور باشد زن نمیتواند قاعدگی ماهانه داشته باشد. البته گروه کمی از زنان دچار این مشکل هستند و برای باز کردن مجرای واژن به عمل جراحی 'هایمنکتومی' نیاز دارند.
در واقع بیشتر پردههای بکارت شکل حلقوی یا هلالی دارند و ضخامت و نازکی آنها متفاوت است. بعضی شاید شنیده باشیم که شکل غشا با افزایش سن تغییر میکند و بعضی از ما از بدو تولد آن را نداریم یا ممکن است به مرور زمان تا زمان رسیدن به بلوغ جنسی کاملا از بین رفته باشد. یا به دلیل فعالیتهای مختلف کشیده یا پاره شده باشد، از ورزش و خودارضایی گرفته تا، بله، تا دخول.
اما این به آن معنا نیست که میشود با معاینه غشای واژن میتوان به داشتن یا نداشتن فعالیت جنسی پی برد. چنین چیزی واقعیت ندارد.
برای مثال یک مطالعه محدود بر روی ۳۶ نوجوان باردار که در سال ۲۰۰۴ منتشر شده، نشان داد که کارکنان بهداشتی فقط در دو مورد توانستند "نشانههای قطعی دخول جنسی" را تشخیص بدهند. تحقیقی دیگر در سال ۲۰۰۴ به این نتیجه رسید که در ۵۲ درصد افراد بالغ دارای رابطه جنسی که در این تحقیق مصاحبه شدند، "هیچ تغییر قابل تشخیص در بافت پرده بکارت" آنها دیده نشد. این قضیه دو سویه که اگر ما از نظر جنسی فعال هستیم، پس حتما پرده بکارت نداریم یا از آن سو، اگر رابطه جنسی نداشتهایم حتما پرده بکارت داریم، دقیق نیست.
'خون روی ملافه تخت' خون ریخته شده روی ملافه تخت هم، که در جاهای مختلف جهان به عنوان نوعی آزمایش بکارت تلقی میشود، پایه درستی ندارد.
بعضی از غشاهای واژنی ممکن است هنگام آمیزش در اولین فشار ناشی از حرکت سریع یا استرس خونریزی کنند؛ اما بیشتر احتمال دارد که خونریزی ناشی از پارگیای باشد که بر اثر سکس با زور یا لیزنشدن واژن به دلیل عدم آمادگی جنسی اتفاق افتاده است.
خونریزی بعد از اولین سکس ممکن است اتفاق بیفتد یا نیفتد درست مثل هر نوع خونریزی در هر رابطه جنسی که ممکن است پیش بیاید یا نیاید.
دلایل خونریزی هنگام سکس عبارت هستند از احساس اضطراب و نگرانی، تحریک نشدن به اندازه کافی یا موارد دیگری مانند عفونت. هنگامی که یک متخصص زنان و زایمان از ۴۱ همکار خود پرسید آیا هنگام اولین سکس خونریزی داشتهاند یا نه، ۶۳ درصد پاسخ دادند که خونریزی نداشتهاند.
در بسیاری از فرهنگها، خون روی ملحفه نشانه از دست دادن باکرگی است - اما یک نظرسنجی نشان داد که این اتفاق برای شش زن از هر ۱۰ زن رخ نمیدهد.اما در کشورهایی که ارزش زیادی برای باکرگی و حساسیت زیادی بر کنترل فعالیت جنسی زنان وجود دارد، فضایی برای در نظر گرفتن این تفاوتهای جسمی نیست.
سال ۲۰۱۱ در تحقیقی در دانشگاه دجله ترکیه مشخص شد که ۷۲.۱ درصد دانشجویان زن و ۷۴.۲ درصد دانشجویان مرد اعتقاد دارند داشتن غشای واژن نشانه باکرگی است؛ ۳۰.۱ درصد مردان گفتند "خون روی ملافه در شب زفاف" باید در همان روز اول به خانواده نشان داده شود.
تغییر و تحولات دوران بلوغ در دخترها و پسرهااین میتواند تاثیر عمیقی بر سلامت جنسی مثبت زنان داشته باشد و آنها را از کشف هویت جنسیشان باز دارد و باعث اضطرابشان درباره سکس شود.
یک پژوهش اجتماعی در شهر جیزه مصر نشان داد که بیشتر زنان شرکتکننده در این پژوهش به دلیل تصوراتی که درباره باکرگی و پرده باکرگی وجود دارد، در شب ازدواج دچار اضطراب و ترس بودند و قبل و بعد از سکس دچار درد و حمله عصبی شدهاند. سال ۲۰۱۳ در لبنان در یک تحقیق از دانشجویان دانشگاه ۴۳ درصد آنها گفتند از ترس آنکه در اولین شب ازدواج خونریزی نکنند، تا آن موقع رابطه جنسی نخواهند داشت. در تحقیقی دیگر در همین کشور در سال ۲۰۱۷ از میان ۴۱۶ زنی که مصاحبه شدند، ۴۰ درصد گفتند برای حفظ پرده بکارت خود فقط سکس مقعدی یا دهانی داشتهاند.
در بررسیهایم، یادداشتهای آنلاین بیشماری از زنان دیدم که در آن از ترس آنکه خودارضایی باعث از بین رفتن پرده بکارت شود به وضوح از لمس کردن خود میترسیدند و خودارضایی نمیکردند.
دروغهای پزشکی افسانه پرده بکارت فقط بر سلامت جنسی و در واقع برابری زنان اثر نمیگذارد٬ بلکه میتواند دسترسی آنها به عدالت را مختل کند. پاکستان اخیرا تست بکارت را برای بازماندگان تجاوز جنسی در دادگاه ممنوع کرده است اما در کشورهای دیگر بهویژه در آسیا، خاورمیانه و شمال و جنوب آفریقا این تست همچنان موضوعیت دارد.
و در بسیاری از کشورهای جهان پزشکان همچنان عمل پرمنفعت ترمیم پرده بکارت را برای زنانی انجام میدهند که قبل از ازدواج رابطه جنسی داشتهاند و از عواقب آشکار شدن آن میترسند.
همانطور که در کتابم نوشتم- یک سال قبل از آنکه در بریتانیا سیاستمداران تصمیم بگیرند تست بکارت را در این کشور ممنوع کنند- ژانویه ۲۰۲۲ به یک جراح در لندن درباره تست بکارت ایمیل زدم. دستیار او گفت که اگر پرده بکارت داشته باشم، میتوانم با پرداخت ۳۹۰ دلار (معادل ۳۰۰ پوند) گواهی پزشکی بگیرم. و اگر نه، باید ۷۰۰۰ دلار (۵۴۰۰ پوند) بدهم تا بعد از جراحی ترمیم برایم گواهی پزشکی صادر شود.
همزمان با اینکه لایحه ممنوعیت ترمیم پرده بکارت به پارلمان بریتانیا راه مییابد، واضح است بعضی جراحان تا آخرین لحظه تلاششان را میکنند تا این خدمات را در خاک بریتانیا ارائه دهند. یک جراح در لندن در اینترنت این ادعا را تکرار میکند که ترمیم پرده بکارت میتواند "برای زنانی که قبل از ازدواج رابطه جنسی یا فعالیت بدنی داشتهاند مفید باشد". (البته، اگر پرده بکارت هیچ کارآیی بیولوژیکی ندارد، دلیل جراحی جدی آن بافت چیست؟)
دروغها در وبسایت کلینیکهای پزشکی در سراسر جهان شکوفه میزند. یک جراح لبنانی نوشته است: "هایمنوپلاستی باکرگی بیمار را به او برمیگرداند". یکی دیگر در نیویورک میگوید: "هایمنوپلاستی پرده بکارت را درست مثل شکل اولیه 'باکره' آن میکند."
چطور به افسانه پرده بکارت پایان دهیم؟ جلب توجه به بعضی از این تحقیقات شروع خوبی است و همینطور تغییر قوانینی که اجازه میدهد تست بکارت انجام شود یا جلوگیری از آنکه متخصصان سلامت مردم را به اشتباه بیندازند.
مساله این است که بسیاری از این تفکرات نه تنها از نسلی به نسل دیگر تلقین میشود، بلکه مورد حمایت کسانی است که لزوما گوششان بدهکار نیست علم چه میگوید. اگر شما از نظر فرهنگی به بکارت اعتقاد دارید و از نابرابری جنسیتی نهفته در آن حمایت میکنید، مگر یک زلزله اجتماعی رخ بدهد که طرز فکر شما را عوض کند.
بعضی اعتقاد دارند یک راه برای پایان دادن به این افسانه برای همیشه آن است که نام پرده بکارت کاملا عوض شود. با توجه به این که این غشای سلولی در بعضی از زبانها مانند عربی و چکی به معنای واقعی کلمه "غشای باکرگی" یا "پرده بکارت" خوانده میشود، فکر بدی هم نیست.
استفاده از یک نام جایگزین مانند "کرونا واژینال" برای تغییر تصور نادرست دست به دست شدهدر واقع تحقیقات نشان داده که نامگذاری مجدد واقعا میتواند در تغییر ادراک موثر باشد. در سال ۲۰۰۹ انجمن سوئدی آموزش جنسی تصمیم گرفت عبارت "پرده بکارت" (مادومسینا) را به "تاج واژن" (اسلیدچانز) تغییر دهد. آنها به جای عبارت قبلی این نام را در همه جا به کار گرفتند: جزوههای آموزش سلامت جنسی، روزنامهها، سازمان رسمی برنامهریزی زبانی سوئد و تمام مکالمات و ارتباطات انجمن.
تقریبا ۱۰ سال بعد، کارن میلس، پژوهشگر، دریافت که ۸۶ درصد متخصصان بهداشتی که در تحقیقش شرکت داشتند، از عبارت "تاج واژن" در کلینیکها و کلاسهایشان استفاده میکنند و فقط ۲۲ درصد جوانان واژه "پرده بکارت" به گوششان خورده است و کمتر کسی به شیوه مردسالارانه سنتی نشانههایی از پرده بکارت را در زندگیاش دیده بود. بسیاری از کسانی که لزوما کلمه جدید را به کار نمیبردند، همچنان عبارات مثبت جنسی را از جزوههای انجمن تقلید میکردند. از تعداد کمی که واژه جدید را میشناختند، اکثرا 'تاج واژن' را یک "افسانه" توصیف میکردند. بقیه به سادگی توضیح میدادند که "چنین چیزی وجود ندارد". و خیلیها اشاره میکردند که این یک تفکر قدیمی و چیزی است که در گذشته و بچگی باور داشتند؛ قبل از آنکه کسی به آنها بگوید دروغ است.
تغییر زبان یک شبه اتفاق نمیافتد اما آغاز راه است.
بسیاری از متخصصان آموزش جنسی در دنیای انگلیسی هم اعتقاد دارند که ما باید عبارت تاج واژن را جایگزین کنیم. عبارت انگلیسی 'هایمن' از یک خدای یونانی به نام 'هایمن' گرفته شده که گفته میشود خدای ازدواج بوده است. افسانهها پیرامون غشای واژن به شکل غیرقابل بازگشتی، کلمه اصلی را کنار زده است. اما سوئدیها برای این موفق شدند که نه تنها نام آن را تغییر دادند، بلکه برای جوانان و کادر پزشکی توضیح دادند چرا آن را عوض میکنند.
همانطور که به نظر میآید دولتها در سراسر جهان به طور فزایندهای سعی میکنند تست بکارت یا ترمیم غشای واژن را ممنوع کنند، عاقلانه است که در نظر داشته باشند علت آن را در کلاسها و سالنهای سخنرانی توضیح دهند. به این ترتیب شاید شاهد آن باشیم که این افسانه خطرناک دیگر هیچوقت تکرار نشود.
این مقاله از کتاب 'از دست دادن آن، آموزش جنسی در قرن ۲۱' اقتباس شده، نویسنده و روزنامه نگار سوفیا اسمیت گالر را می توان در @sophiasgaler در توییتر یافت.