گروه تاکسی آنلاین «اسنپ» از مدیران خارجی‌ خود در ایران رونمایی کرد

ایران وایر - بهنام قلی‌پور: سال ۱۳۹۸ دختری با انتشار اطلاعات یکی از رانندگان این گروه تاکسی آنلاین، نوشت این راننده بعد از تذکر در مورد وضعیت پوشش، او را در اتوبان پیاده کرده است.

این توییت خیلی زود جنجال‌‌برانگیز شد و پای افکار عمومی به میان آمد و کارزار تحریم «اسنپ» در ایران داغ شد.

ماجرای پیاده کردن این دختر به دلیل «رعایت نکردن حجاب» به اندازه‌ای جنجال آفرید که بسیاری از محافظه‌کاران به حمایت از این راننده بر خواستند و «امیرعلی حاجی‌زاده»، رییس سازمان هوا-فضای سپاه پاسداران نیز با او دیدار کرد.
روزنامه کیهان در شماره ۲۱ خرداد ۱۳۹۸ خود خبر داد، قرار است فیلمی درباره «سعید عابد»، راننده شرکت «اسنپ»، ساخته شود و «غلامحسین اسماعیلی»، سخنگوی وقت قوه قضاییه هم حرکت این راننده را یک «دستاورد ارزشمند» توصیف کرد.

مدیران این شرکت هم با انتشار بیانیه‌ای از «رفتار قانونی» این راننده دفاع کردند و از مسافران خواستد به قوانین جمهوری اسلامی و اسنپ احترام بگذارند.

مقصود و منظور اصلی این بیانیه، زنان و دخترانی بودند که از سرویس‌های حمل و نقل این شرکت استفاده می‌کنند و در این بیانیه به طور غیرمستقیم از آن‌ها خواسته بود به حجاب اجباری باید تن دهند.
مدیران اصلی این شرکت حالا پس از حدود هفت سال برای نخستین‌بار به ایران آمده‌اند تا از نزدیک با فعالیت‌های شرکتی که از راه دور آن را مدیریت می‌کردند، آشناتر شوند.

«محمود فوز» و «ایاد الکسار»، مدیرعامل و بنیان‌گذار گروه «اسنپ» که مدیر دفتر منطقه‌ای «راکت اینترنت» در خاورمیانه هستند، با هدف شرکت در مراسم رونمایی از گزارش عملکرد این گروه در سال ۱۴۰۰ به ایران سفر کرده‌اند.

حضور بی‌سابقه این مدیران خارجی در ایران و انتشار گزارش ۱۵۰ صفحه‌ای عملکرد این شرکت و برخی گمانه‌های اطلاعاتی و امنیتی و اجتماعی درباره نحوه پا گرفتن این شرکت خارجی و ادامه فعالیت و گسترش خدماتش، از جمله مسائل مورد توجه این روز‌ها می‌تواند باشد.

به خصوص آنکه جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر تعداد قابل توجهی از دوتابعیتی‌ها و اتباع خارجی را به گروگان گرفته و از کشور‌های غربی اخاذی کرده است و برخی از کشور‌ها نیز نسبت به سفر اتباع خود به ایران هشدار داده‌اند.

فارغ از اینکه این دو مدیر غربی در فهرست گروگان‌گیری جمهوری اسلامی قرار دارند یا خیر و علت تاخیر هفت ساله آن‌ها برای سفر به ایران چه بوده است و آیا در این سفر به آن‌ها تضمین‌های امنیتی داده شده یا خیر، اسنپ به واسطه موقعیتی که در حال حاضر در ایران پیدا کرده است، هرگونه برخورد یا محدودیتی برای فعالیت آن بدون هزینه‌های اقتصادی نخواهد بود که مقام‌های جمهوری اسلامی هم به خوبی بر آن واقف هستند.

به نظر می‌رسد تا زمانی که «اسنپ» قوانین جمهوری اسلامی را رعایت کرده و از مشتریان خود هم می‌خواهد به این قوانین پای‌بند باشند و با نهاد‌ها انواع همکاری‌ها و همراهی‌ها را دارد، می‌تواند همچنان به فعالیت‌های خود در ایران ادامه دهد.

اسنپ در ایران چطور پا گرفت و پیش رفت؟«اسنَپ» یکی از سرویس‌های برخط برای درخواست وسیله نقلیه آنلاین و کرایه‌ای در ایران است که زمستان سال ۱۳۹۳ فعالیت خود را آغاز کرد. مالکیت این نرم‌افزار متعلق به گروه «اینترنت ایران» است.

مالک «اسنپ»، شرکت «ایده‌گزین ارتباطات روماک» است. این شرکت که ثبت آن را «عبدالله بلبل‌وند» و «هومان نعیمی» بر عهده داشتند، موفق به ثبت با شماره ثبت ۴۵۹۱۱۷ در تاریخ اول شهریور ۱۳۹۳ شد. مالک خارجی شرکت با نام اینترنت «رز ۱» و اینترنت «رز ۲» در ایران به ثبت رسیده بود و مشخص بود که یک عنوان پوششی برای دفتر منطقه‌ای یک شرکت خارجی است.

نتایج تحقیقات سایت «نسیم آنلاین» می‌گوید، تغییرات پی‌درپی اعضای هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت «روماک»، در عین ثبات مالکیت، به‌خوبی نشان‌دهنده‌ بی‌اهمیت بودن نقش مدیران ایرانی مشغول در این پروژه است.

«هومن دمرچیلو»، «رضا توانگر»، «احسان سروش»، «شهرام شاهکار»، «وحید سلطانی محمدی» و «محمد رازینی» از جمله افرادی هستند که از آخر شهریور ۱۳۹۳ تا سال ۱۳۹۸ در لایه‌ مدیریت این مجموعه حضور داشتند.

به‌جز این اعضای ایرانی، نام «محمود فوز» نیز در لایه‌ مدیریت و برای مدتی به‌عنوان مدیرعامل «ایده‌گزین ارتباطات روماک» دیده می‌شود. «محمود فوز» جوان غیرایرانی که بیش از یک سال مدیرعامل این شرکت بود، مدیرعامل «ایزی تاکسی» در گروه اینترنتی خاورمیانه است.

شرکت «ایده‌گزین ارتباطات روماک» پنج کسب‌وکار الکترونیک را راهبری کرده که نرم‌افزار اسنپ، استارت‌آپ‌های بامیلو، اسنپ‌فود، اسنپ‌روم، اسنپ‌تریپ، اسنپ‌هیت، اسنپ‌مارکت و اسکانو را هم در اختیار دارد.

شرکت‌های «ام‌تی‌ان» و «ایرانسل» از سهام‌داران این شرکت در ایران هستند. گمانه‌زنی‌هایی در خصوص این که سپاه پاسداران همه‌کاره این شرکت است هم منتشر شده که «شهرام شاهکار»، مدیرعامل اجرایی وقت اسنپ، این موضوع را تکذیب کرده است.

نقش آلمانی در اسنپ ایران چیست؟آن‌طور که سایت «نسیم‌آنلاین» گزارش کرده است، شرکت آلمانی «راکت اینترنت» در سال ۲۰۱۳ با همکاری MTN (بزرگترین ارائه‌دهنده خدمات بی‌سیم در قاره آفریقا و صاحب ۴۹ درصد از سهام شرکت ایرانسل در ایران) اقدام به راه‌اندازی «گروه اینترنتی خاورمیانه» MEIG کرد. گروهی که شعار «پیش‌برنده تغییرات در خاورمیانه» را برای خود برگزیده است.

آشنایی با «راکت اینترنت» می‌تواند به فهم علت موفقیت «اسنپ» در ایران کمک قابل‌ توجهی کند. «محمود فوز» تنها نیروی این شرکت در این پروژه نیست. «ایاد الکسار» که خود را هم بنیان‌گذار اسنپ معرفی می‌کند نیز در پروژه‌ منطقه‌ای «راکت اینترنت» مشغول فعالیت است.

در واقع شرایط ایران اجازه‌ اجرای علنی پروژه‌ خاورمیانه‌ «راکت اینترنت» را نداده و این شرکت مجبور شده از طریق شکل دادن به گروه «اینترنتی ایران» فعالیت‌های خود را در ایران سامان دهد.

تنها هزینه‌ این کار برای «راکت اینترنت»، راه‌اندازی پروژه‌ای به‌ظاهر جدا و هزینه کردن برای نیروی کار ایرانی مشغول در این پروژه است که در پوشش شرکت‌های ایرانی دنبال می‌شود.

«ایاد الکسار» که حالا در ایران است درباره بخشی از این واقعیت پنهان سخن به میان آورده و گفته است:‌ «ما به خاطر تحریم‌ها خیلی چیزها را مجبور شدیم از ابتدا خودمان بسازیم. از اسنپ کلاد گرفته تا اسنپ مپ. این دستاورد بی‌نظیر مهندسان ایرانی است که در دنیا کمتر شبیه‌شان را دیده‌ام. تحریم‌ها ما را در شرایط دشواری قرار داد، ولی همزمان کمک کرد مستقل و خودکفا شویم.»

الکسار حاضر نشد درباره این خودکفایی توضیح بیشتری بدهد و بگوید که یک شرکت خارجی در شرایط سفت و سخت تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی و بیم بسیاری از شرکت‌ها از همکاری و حضور  ایران چطور توانسته است پروژه‌ای با دست‌کم ۱۰ میلیون کاربر در فضای امنیتی ایران راه‌اندازی کند و دامنه فعالیت‌های خود را گسترش دهد.

اسنپ سال ۱۴۰۰ چه کار کرد؟گزارش رسمی «اسنپ» و گزارش «محمد خلج»، مدیرعامل این شرکت می‌گوید، سال ۱۴۰۰ دست‌کم پنج هزار و ۷۵۵ کارمند ستادی در سرویس‌های مختلف این شرکت فعال بوده‌اند.

این گزارش ۱۵۰ صفحه‌ای می‌گوید، تا پایان سال ۱۴۰۰ در مجموع ۸۲۰ میلیون و ۸۹ هزار و ۶۴۷ سفر با «اسنپ» انجام شده است.

در همین سال تیم پشتیبانی «اسنپ» در بخش خودرو به ۲۵ میلیون و ۵۵۰ هزار تماس تلفنی و تیکت پاسخ داده است.

اسنپ در حال حاضر ۲۲ سرویس دارد که درخواست خودرو، پیک، غذا، وانت، اسباب‌کشی، اتوبوس، داروخانه، هتل و پزشک از جمله آن‌هاست. پرکاربردترین این سرویس‌ها در سال ۱۴۰۰ هم مربوط به خودرو و غذا بوده است.

این گزارش می‌گوید، تهران، مشهد، شیراز و اصفهان بیشتر مرکز فعالیت این شرکت هستند. کل راننده‌های عضو این شرکت نیز بیش از سه میلیون و ۷۰۰ هزار نفر اعلام شده که سال ۱۴۰۰ حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر آن‌ها فعال بوده‌اند.

سهم زنان راننده از این شرکت هم بیش از ۱۰۰ هزار نفر اعلام شده است.

در این گزارش ارزش ۹۸ درصد تراکنش‌های موفق اسنپ در سال ۱۴۰۰ رقمی معادل دو هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان اعلام شده است.

این گزارش اضافه کرده میانگین درآمد کاربران راننده «اسنپ» در صورتی که تمام وقت فعال باشند، ۱۰ میلیون تومان در ماه است که میانگین برای رانندگان پاره‌وقت سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.

شرکت «اسنپ» با وجود اشتغال‌زایی و سهولت ارائه خدمات در ایران و در اختیار داشتن اطلاعات میلیون‌ها ایرانی، از جمله شرکت‌هایی است که پرسش‌های بسیاری از نسبت مدیران آن و نحوه همکاری‌ آن‌ها با سیستم‌های اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی در میان است که تاکنون به هیچ یک از آن‌ها پاسخی داده نشده است.

برای بسیاری از روزنامه‌نگاران و فعالان مدنی و حقوق بشر این پرسش مطرح است که چطور یک شرکت خارجی توانسته‌ است، چنین پروژه مهمی را راه‌اندازی کند و روز به روز پیشرفت کند، آن‌هم در کشوری که حاکمانش به شدت به بخش خصوصی به خصوص خارجی‌ها بدگمان و بی‌اعتماد هستند.