کرونا بر روی مغز افراد مبتلا چه تغییراتی به وجود می آورد؟

دانشمندان در اسکن‌های MRI (تصویرسازی تشدید مغناطیسی) قبل و بعد از عفونت تفاوت‌های قابل‌توجهی یافتند. حتی بعد از یک عفونت خفیف، اندازه‌ی کلی مغز به صورت جزئی کوچک شده و ماده‌ی خاکستری در بخش‌های مربوط به بویایی و حافظه کمتر شده است.

به گزارش فرادید، دانشمندان نمی‌دانند این تغییرات دائمی است یا نه، اما تاکید کردند که مغز توان التیام یافتن دارد. این پژوهش در مجله‌ی نِیچِر (Nature) منتشر شده است. پروفسور گواِنائل دووآد، نویسنده‌ی اصلی این پژوهش از دانشگاه آکسفورد می‌گوید: «ما عفونت‌های خفیف رو به طور خاص بررسی کردیم تا ببینیم آیا واقعاً تفاوتی در مغزشون ایجاد شده یا نه. دیدنِ این که مغز اونا چقدر در قیاس با کسایی که عفونت نداشتن تغییر کرده کاملاً شگفت‌انگیز بود.»

پروژه‌ی بیوبانک (Biobank) بریتانیا وضعیت سلامت ۵۰۰.۰۰۰ نفر را طی حدود ۱۵ سال پیگیری کرده است و پایگاه داده‌های آن شامل اسکن‌های ثبت‌شده قبل از همه‌گیری، فرصت بی‌نظیری برای بررسی اثرات طولانی‌مدت این ویروس بر سلامتی را در اختیار محققان قرارداده است.

دانشمندان چه چیز‌هایی را دوباره اسکن کردند:

۴۰۱ شرکت‌کننده به مدت ۴.۵ ماه به طور میانگین پس از ابتلا آن‌ها به عفونت، ۹۶ درصد آن‌ها کووید خفیف گرفته بودند.
۳۸۴ شرکت‌کننده که به کووید مبتلا نشده بودند.

دانشمندان از این مقایسه به چه نتیجه‌ای رسیدند:

اندازه‌ی کلی مغز در شرکت‌کنندگان مبتلا به کووید بین ۰.۲ و ۲ درصد کاهش یافته است.
ماده‌ی خاکستری در نواحیِ وابسته به حسِ بویایی و حافظه کاهش یافته است.
انجام کار‌های ذهنی پیچیده برای کسانی که به تازگی از کووید بهبود یافته بودند اندکی دشوارتر بود.

دانشمندان هنوز نمی‌دانند آیا این تغییرات برگشت‌پذیر است یا نه و اینکه آیا واقعاً برای سلامتی و تندرستی مسئله‌ی مهمی است. پروفسور دووآد می‌گوید: «ما باید بخاطر بسپاریم که مغز واقعاً قالب‌پذیره یعنی می‌تونه خودش رو درمان کنه. پس این شانس هست که به مرور زمان اثراتِ مخرب عفونت کم بشه.»

مهم‌ترین از دست دادن ماده‌ی خاکستری مربوط به نواحی بویایی است، اما روشن نیست که آیا ویروس مستقیماً به این ناحیه حمله می‌کند یا سلول‌ها صرفاً بخاطر عدم‌استفاده از سوی فردی که مبتلا به کووید شده و حس بویایی‌اش را از دست داده از کار می‌افتند. همچنین روشن نیست که آیا تمام واریانت‌های ویروس منجر به این آسیب می‌شوند.

اسکن‌هایی که از آن‌ها صحبت می‌کنیم زمانی گرفته شدند که ویروس اصلی و واریانت آلفا شایع شده بودند و از دست دادن حس بویایی و چشایی جزو علائم اصلی ابتلا به کووید بودند. اما شمار مبتلایان به واریانت اومیکرونِ اخیر با این نشانه (از دست رفتن حس بویایی و چشایی) به شدت کاهش یافته است.

پائولا توتارو بعد از ابتلا به کووید در ماه مارس ۲۰۲۰ حس بویایی‌اش را از دست داد. او می‌گوید: «وقتی حس بویاییم رفت حس کردم دارم تو یه حباب یا خلاء زندگی میکنم. واقعاً احساس انزوا می‌کردم.»، اما پائولا با یک کمک موسسه‌ی خیریه‌ که پشتیبان افرادیست که حس بویایی و چشایی‌شان را از دست داده‌اند، آموزش بویایی را آغاز کرده است و می‌گوید: «کاری که آموزش بویایی انجام میده به ویژه اگه ۲ بار در روز به صورت منظم و با اعتقاد انجام بشه اینه که شما را وادار به بوییدن میکنه و اجازه میده این حس دوباره به بینی شما برگرده و شما به چیزی که بو می‌کشید فکر کنید. ارتباط بین چیزی که در دنیای بیرون وجود داره و چیزی که در مغز و ذهن شماس همون چیزیه که ما تمرین می‌کنیم.»

اکنون بخش زیادی از حس بویاییِ خانم توتارو بهبود یافته است، اگرچه هنوز در تشخیص تفاوت بو‌ها مشکل دارد و می‌گوید: «ترکیبی از خوشحالیه که حس بویاییت رو دوباره به دست آوردی و همچنین کمی اضطراب، چون هنوز مثل قبل نشده.»

پروفسور نائومی آلِن، دانشمند ارشد UK Biobank می‌گوید: «این یافته انواعی از پرسش‌ها رو ایجاد میکنه و دانشمندان دیگه می‌تونن در موضوعاتی نظیر اثر عفونت کرونا بر عملکرد شناختی، مه مغزی و نواحی دیگه‌ی مغز و چگونگی کاستن این اثرات تحقیق کنند.»

پروفسور دیوید وِرینگ از کالج لندن عقیده دارد دیگر رفتار‌های مرتبط با سلامتی می‌تواند منجر به این تغییرات شده باشد: «تغییرات در عملکرد شناختی هم جزئی بوده و با عملکرد روزمره ارتباط مبهمی دارد و این تغییرات ضرورتاً در هر بیمار مبتلا به کرونا دیده نشده و ممکن است با سویه‌های تازه‌تر مرتبط نباشد.»