«ماریانا»؛ عمیق‌ترین گودال اقیانوسی جهان

العربیه: «گودال ماریانا» پدیده‌ای زمین‌شناختی به طول 2550 و عرض 69 و عمق متوسط ده کیلومتر است، که آن را به عمیق‌ترین گودال اقیانوسی سیاره زمین تبدیل می‌کند. این گودال به شکل هلال از نزدیکی جنوب ژاپن تا نزدیکی خط استوا کشیده شده است، و چون نزدیک‌ترین خشکیِ مهم به آن جزایر ماریانا هستند، به همین اسم نام‌گذاری‌ شده است.

عمیق‌ترین نقطه گودال ماریانا در انتهای جنوبی آن 10984 متر عمق دارد، و به افتخار اولین زیردریایی که تا آن عمق در اقیانوس فرو رفت و این نقطه را کشف کرد، «چلنجر دیپ» نامیده می‌شود. اگر به طور فرضی می‌توانستیم قله اورست را در چلنجر دیپ قرار دهیم، نوک آن هنوز بیش از دو کیلومتر تا سطح آب فاصله داشت.

به خاطر عمق بسیار زیاد گودال ماریانا، فشار اتمسفریک که روی عمیق‌ترین نقاط این گودال قرار دارد، 1086 «بار» (واحد اندازه‌گیری فشار) است، که بیش از 1071 برابر فشار استاندارد اتمسفریک در سطح دریا است. تحت این فشار، چگالی آب 4.96 درصد افزایش می‌یابد. دمای چلنجر دیپ بین 1 تا 4 درجه سانتیگراد است.

گودال ماریانا به خاطر عمق باورنکردنی‌اش از دیرباز مورد حدس و گمان‌های علمی و تخیلی در باب وجود موجودات و دیگر پدیده‌های ناشناخته واقع شده است. دانشمندان طی عملیات اکتشافی در سال 1960 متوجه شدند که با وجود فشار زیاد آب، موجودات بزرگی مانند ماهی پهن به طول 30 سانتی‌متر و میگو در این گودال وجود دارند.

پژوهش‌های بعدی نشان داد که انواع اشکال حیات میکروبی در گودال ماریانا یافت می‌شوند. در کنار بسیاری از موجودات زنده میکروسکوپی دیگر، برخی از آمیب‌های تک‌سلولی غول‌پیکر به طول بیش از 10 سانتی‌متر در عمق 10.6 کیلومتری گودال ماریانا مشاهده شده‌اند.

این گودال اقیانوسی در سال 1972 به عنوان مکانی برای دفن زباله‌های هسته‌ای پیشنهاد شد. استدلال پیشنهادکنندگان این بود که فرورانش لایه‌های تکتونیک زمین در این مکان ممکن است در نهایت زباله‌های هسته‌ای را به اعماق «گوشته» یا لایه دوم زمین بکشاند، و خطر آنها را از ساکنان سطح زمین دور کند.

با این حال، قوانین بین‌المللی دفع زباله‌های هسته‌ای در اقیانوس را ممنوع کرده است. استدلال واضعان چنین قوانینی این بوده که فرورانش لایه‌های تکتونیک معمولا انرژی زیادی آزاد می‌کند و با زلزله‌های عظیم زیردریایی و سونامی همراه می‌شود، که می‌تواند باعث پراکنده شدن زباله‌های رادیو اکتیو و به خطر انداختن اکوسیستم دریایی شود.