۸ نشانه‌ی خطرناک بودن خروپف

همه‌ی ما در مقطعی از زندگی‌مان خروپف می‌کنیم. سرماخوردگی یا آلرژی می‌تواند مجاری بینی را مسدود کند یا نوشیدنی‌های الکی نزدیک وقت خواب که بصورت خودکار ماهیچه‌های زبان، سقف دهان و گلو را شل می‌کند و پیش از آنکه متوجه شویم بصورت ناخودآگاه هوا را از میان آن بافت نرم عبور می‌دهیم و ارتعاشاتی را بوجود می‌آوریم که به شکل خروپف از دهان ما خارج می‌شوند.

به گزارش فرادید؛ ربکا رابینز متخصص خواب، آموزگار بخش پزشکی خواب در دانشکده‌ی پزشکی هاروارد می‌گوید: «خروپف می‌تواند طبیعی باشد و چیزی نیست که نگران آن باشید.».

اما خروپف می‌تواند نشانه‌ی مهمی از آپنه‌ی خواب یا وقفه‌ی تنفسی در خواب هم باشد، یک اختلال جدی خواب که در آن تنفس فرد مدت ۱۰ ثانیه یا بیشتر قطع می‌شود و این اتفاق در یک شب بار‌ها تکرار می‌شود.

رابینز می‌گوید: «وقتی صدای خروپف بلند و گوش‌خراش باشد یا با وقفه‌های تنفسی قطع شود جای نگرانی دارد.» تخمین زده می‌شود حداقل ۲۵ میلیون آمریکایی و ۹۳۶ میلیون نفر در سراسر جهان از آپنه‌ی خواب رنج می‌برند و به احتمال زیاد در بسیاری از افراد این اختلال تشخیص داده نشده است.
مشاهده‌ی آپنه‌ی خواب صحنه‌ی بسیار ترسناکی است
به آن آپنه‌ی «مسدود کننده» خواب می‌گویند، زیرا برخلاف آپنه‌ی خواب اصلی که در آن مغز گهگاه به بدن فرمان نفس کشیدن نمی‌دهد، آپنه‌ی انسدادی نتیجه‌ی مسدود شدن راه‌هوایی توسط بافت‌های نرمِ ضعیف، سنگین یا شل است.

دکتر راج داسگوپتا متخصص خواب و دانشیار پزشکی بالینی در دانشکده‌ی پزشکی کِک در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی می‌گوید: «شما با کمک شکم و قفسه‌ی سینه‌تان تلاش می‌کنید هوا را داخل و خارج کنید، اما بخاطر انسداد در راه هوایی بالایی نمی‌توانید نفس بکشید. معمولاً خودتان متوجه این تلاش نمی‌شوید، اما برای کسی که شما را در این وضعیت ببیند صحنه‌ی بسیار بسیار ترسناکی است.»

به گفته‌ی آکادمی پزشکی خواب آمریکا، اگر آپنه‌ی خواب انسدادی درمان نشود فرد را در معرض خطر بالای افزایش فشار خون، بیماری قلبی، دیابت نوع ۲ و افسردگی، حتی مرگ زودهنگام قرار می‌دهد.

چگونه می‌توانید تشخیص بدهید خروپف شما برای سلامت‌تان خطرناک است؟ کارشناسان خواب از یک پرسشنامه با سرواژه‌های STOP BANG استفاده می‌کنند.
S - Snoring به معنای خروپف کردن
خروپف کردن یک شاخص کلیدی است، پس در راس فهرست نشانه‌های هشداردهنده‌ی بالقوه قرار می‌گیرد، اما منظور ما خروپف ضعیف و جگرسوزی که شاید از نظر خیلی‌ها بامزه هم باشد نیست.

داسگوپتا می‌گوید: «ما از خروپفی حرف می‌زنیم که صدای گوشخراش و زننده‌ای دارد، از آن نوع که مزاحم گفتگوی دیگران می‌شود یا حتی از پشت در‌های بسته هم شنیده می‌شود. خروپف این افراد به عقیده‌ی بسیاری از کسانی که در کنار آن‌ها خوابیده‌اند شبیه گوش دادن به صدای یک خرسِ در حال مرگ یا صحنه‌ای از پارک ژوراسیک است.
T- Tired به معنای خستهشاخص اصلی دیگرِ خوابِ ضعیف، خستگی واقعی در طول روز است. خستگی شدید همراه با خروپف می‌تواند نشانه‌ی هشداردهنده‌ی آپنه‌ی خواب باشد.

رابینز می‌گوید: «خواب‌آلودگی در طول روز یکی از قوی‌ترین نشانه‌های آپنه‌ی خواب است. به خواب رفتن هر زمانی که فرصتش دست داد، نشستن برای استراحت بعد از ناهار یا در سالن تئاتر ... همگی نشانه هستند، به علاوه‌ی خستگیِ بیش‌ازحد و پایین آوردن سقف خانه با صدای خروپف.»
O – Observed به معنای مشهود
بسیاری از مردم، اگر نگوییم اکثر آنها، نه خبر دارند در خواب خروپف می‌کنند نه می‌دانند در طول شب تنفس‌شان قطع می‌شود، مگراینکه انسداد آنقدر بد باشد که با نفس نفس زدن و خفگی از خواب بیدار شوند.

O علامت Observed apnea به معنای آپنه‌ی مشهود است و به گفته‌ی داسگوپتا در واقع بدتر از خروپف ساده است. آپنه به معنای عدم جریان هواست، یعنی هیچ هوایی نه داخل می‌شود نه خارج می‌شود. این یعنی فرد نفس نمی‌کشد. آپنه‌ی مشهود به راستی یک پرچم قرمز است.

کسی که در کنار فرد می‌خوابد معمولاً نقش مهمی در شناسایی آپنه‌ی خواب انسدادی او دارد.

رابینز می‌گوید: «اگر دیدید تنفس فرد متوقف شده، خروپف می‌کند، سرفه می‌کند یا نفس‌نفس می‌زند بدانید که همگی این‌ها علائم خروپف غیرعادی هستند و فرد حتماً باید به متخصص خواب مراجعه کند.»
P – Pressure به معنای فشار
آپنه‌ی خواب انسدادی می‌تواند منجر به فشار خون بالا شود. هربار که فرد برای چند ثانیه تنفسش قطع می‌شود سیستم عصبی سمپاتیک بدن وارد عمل می‌شود و فشار خون را بالا می‌برد. افزون بر این، بدن هورمون‌های استرس به نام کاتکول‌آمین آزاد می‌کند که آن نیز به مرور به فشار خون می‌افزاید.

فشار خون بالا به تنهایی نشانه‌ی اختلال خواب نیست، اما اگر با نشانه‌های دیگر اختلال خواب مشاهده شود نشانه‌ی نگران‌کننده‌ای است. خوشبختانه، درمان‌های آپنه‌ی خواب انسدادی نظیر فشار مثبت راه هوایی (PAP: Positive Airway Pressure) نه‌تنها برای آپنه‌ی خواب بلکه برای پایین آوردن فشار خون نیز موثر هستند.
B – BMI به معنای شاخص توده‌ی بدنی
شاخص توده‌ی بدنی ابزاری است که به کمک آن سلامت وزن فرد با توجه به قدش تخمین زده می‌شود. متخصصان سلامت برای اندازه‌گیری BMI از داده‌های قد و وزن برای ردیابی تغییرات در وزن نسبت به قد استفاده می‌کنند. اگر BMI شما بین ۱۸.۵ و ۲۴.۹ باشد، وزن شما طبیعیست و اگر بین ۲۵ و ۲۹.۹ باشد اضافه وزن دارید و چنانچه ۳۰ یا بیشتر از این مقدار باشد در رده‌ی افراد چاق قرار می‌گیرید.

افرادی که چاق یا بیش‌ازاندازه چاق هستند (BMI آن‌ها ۳۵ به بالاست) اغلب از آپنه‌ی انسدادی خواب رنج می‌برند، چون وزن اضافه در ناحیه‌ی دهان، زبان و گردن سبب فروافتادن آن بافت‌های نرم می‌شود و تنفس آسان بدون خروپف را دشوارتر می‌کند.

رابینز می‌گوید: «کاهش وزن برای رسیدگی به مشکل آپنه‌ی خواب یکی از توصیه‌های مهم است.»

آپنه‌ی انسدادی خواب که تا قبل از دهه‌ی ۱۹۷۰ به این شدت نبود اکنون در سراسر جهان در حال افزایش است چرا که چاقی به درجه‌ی همه‌گیری رسیده است.

رابینز تعریف می‌کند: «در پزشکی خواب ما به شوخی می‌گوییم «هامپتی دامپتی» (از شخصیت‌های معروف داستان‌های کودک که اغلب به شکل تخم‌مرغ به تصویر کشیده می‌شود) یکی از نخستین موارد آپنه‌ی انسدادی خواب بود، چون آن کاراکتر شکم بزرگ و احتمالاً بافت اضافه‌ای در اطراف نرم‌کام خود داشت. او همیشه و همه‌جا در معرض خطرِ به خواب رفتن و افتادن از روی دیوار بود.
A – Age به معنای سن
کشسانی عضلانی با بالا رفتن سن ضعیف می‌شود، ازجمله در نواحی نرم‌کام و گردن؛ بنابراین سن بالای ۵۰ سال سیگنال بالقوه‌ی دیگریست که ممکن است خروپف شما به آپنه‌ی انسدادی خواب تبدیل شود. خوشبختانه مطالعات در حال یافتن این داده‌هاست که آپنه‌ی خواب در افراد مسن از نوع خفیف تا متوسط است و موارد شدیدتر در سن‌های پایین‌تر رخ می‌دهد.
N – Neck به معنای گردنداشتن دور گردن بزرگ به دلیل اضافه وزن یا ژنتیک شاخص کلیدی دیگری از آپنه‌ی انسدادی خواب بالقوه است. داسگوپتا می‌گوید: «الان غیرعادی رفتار نکنید و شروع به اندازه‌گیری دور گردن شریک زندگی خود در تاریکی شب نکنید. حساب سرانگشتی همیشه اینست که سایز یقه‌ی بیشتر از ۴۳ سانتی‌متر برای یک مرد و بیشتر از ۴۰.۶ سانتی‌متر برای یک زن به معنای خطر بالای ابتلا به آپنه‌ی خواب خواهد بود.»
G – Gender به معنای جنسیت
آیا شما مرد هستید؟ پس متاسفانه مرد بودن شما را در معرض خطر بالای ابتلا به آپنه‌ی انسدادی خواب قرار می‌دهد. برخی از دلایل آن شاید این باشد که زبان مردان و قسمت بالایی بدن آن‌ها در مقایسه با زنان چاق‌تر است، بویژه در ناحیه‌ی گردن. چربی شکم مردان نیز معمولاً بیشتر است و این ویژگی تنفس را بطور کلی دشوارتر می‌کند. داسگوپتا می‌گوید: «بااین‌حال، ما بی‌گمان موارد زیادی از آپنه‌ی انسدادی خواب را در زنان بعد از یائسگی مشاهده می‌کنیم.»
ریسک بالا نیاز به ارزیابی دارد
حالا زمان حساب کردن ریسک شماست. برای هر پاسخ مثبت یک امتیاز به خودتان بدهید. اگر امتیاز شما بین ۵ و ۸ باشد ریسک ابتلا به آپنه‌ی انسدادی خواب در شما بالاست و باید توسط یک متخصص خواب ارزیابی شود. داسگوپتا می‌گوید: «امروزه گرفتن آزمایشات خواب نسبت به سال‌های قبل که باید به آزمایشگاه خواب می‌رفتید، بسیار آسان‌تر شده است. دیگر اجباری نیست به آزمایشگاه بروید و با آن همه سیم که روی شماست شبیه فرانکنشتاین به نظر برسید. می‌توانید در خانه‌ی خودتان و در تخت‌خواب خودتان تست خواب بگیرید.»

به گفته‌ی آکادمی پزشکی خواب آمریکا: «نباید علائم را نادیده بگیرید، چون روی سلامت شما اثرات منفی می‌گذارد. درست مانند زنگ خطر آتش‌نشانی خروپف نشانه‌ی خطریست که توجه شما را می‌طلبد.»

اگر امتیاز شما بین ۰ و ۲ باشد، خطر ابتلای شما بوضوح پایین است، پس خروپف احتمالاً نگرانی بزرگی برای سلامتی شما نیست. امتیاز ۳ تا ۴ به معنای ریسک متوسط است، اما به آن معنا نیست که باید علائم را نادیده بگیرید، بویژه اگر تخت‌خوابتان را با کسی شریک می‌شوید.

به عقیده‌ی داسگوپتا: «خوب است همیشه انسان باملاحظه‌ای باشید و بپذیرید که خروپف شما بر خواب شریک زندگی‌تان هم اثر می‌گذارد، پس فکر کنم ارزش ارزیابی شدن را دارد. اگر شریک عاطفی شما بخاطر خروپف شما چندین بار در طول شب از خواب بیدار می‌شود یا بخاطر خروپف‌های شما نمی‌تواند بخوابد دچار کمبود خواب خواهد شد و این برای سلامتی‌اش خوب نیست. پس موضوع خروپف فقط مشکل شما نیست.»
درمان‌ها
درمان انتخابی برای آپنه‌ی خواب استفاده از فشار مداوم مثبت راه هوایی CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) است. این وسیله با فشار دادن هوا به داخل ریه‌ها از طریق یک ماسک بینی، راه هوایی را در طول شب بدون انسداد نگه می‌دارد.

کاهش وزن بطور قابل‌توجهی می‌تواند آپنه‌ی انسدادی خواب را کاهش داده یا حتی از بین ببرد، چرا که آب شدن توده‌ی بافت دهانی، زبان و گردن، فشار روی راه هوایی را کاهش می‌دهد. پزشکان نیز می‌توانند یک وسیله‌ی دهانی تجویز کنند که برای بزرگ کردن راه هوایی بوسیله‌ی جلو بردن زبان یا فک طراحی شده است.

اگر مسائل وابسته به کالبدشناسی از قبیل پلیپ‌های بینی، لوزه‌های متورم یا گرفتگی بینی یا حفره‌های منحرف‌شده‌ی بینی در ایجاد آپنه موثر باشند، جراحی توصیه می‌شود.

موارد خفیف آپنه شاید به «درمان موضعی» پاسخ دهند، یک روش فانتزی اینست که در آن نگهدارنده‌ای شبیه بالشت شما را در وضعیت خوابیده به پهلو نگه می‌دارد تا جریان راه هوایی بهبود پیدا کند و خروپف شما را کاهش یابد.

داسگوپتا می‌گوید: «من طرفدار پروپاقرص راه‌حل‌های ساده و خانگی هستم از قبیل دوختن توپ‌های تنیس به پشت لباس خواب برای جلوگیری از به پشت خوابیدن فرد.»