برخورد زشت و نژادپرستانه زن ایرانی با دو فروشنده فیلیپینی در تورنتو

ایران وایر - ثمانه قدرخان : بازتاب گسترده ویدئوی منتشر شده در فضای مجازی مربوط به درگیری لفظی یک زن ایرانی با دو فروشنده فروشگاه زنجیره‌ای مشهور «Tim Hortons» در شهر تورنتو کانادا که با الفاظ نژادپرستانه به این فروشندگان توهین کرده است، نه تنها منجر به تهدید به قتل او و همسرش شده بلکه مساله نژادپرستی میان مهاجران در کشورهای مختلف را مورد توجه قرار می‌دهد.
 
هفته گذشته ویدئوی کوتاه از درگیری لفظی میان یک زن جوان با فروشندگان یک قهوه‌فروشی، در حالی که سوار ماشین پُرش کلاس جی زرد قناری خود است و از پرداختن پول قهوه قبل از دریافت آن خودداری می‌کند، در کشور کانادا جنجال‌آفرین شد. در این ویدئو زن جوان که نام او «شقایق مصطفوی» است و اصالت ایرانی دارد، به فروشندگان فیلیپینی‌تبار توهین نژادپرستانه کرده و به آن‌ها می‌گوید:‌ «شما باید خانه‌ها را تمیز کنید» و «چه کسی به شما گفته در Tim Hortons کار کنید؟» این ویدئوی کوتاه با انتشار بسیار زیاد در فضای مجازی همه‌گیر شد و واکنش‌های بسیاری در میان شهروندان کانادایی و به خصوص فیلیپینی‌تبارها به دنبال داشت.
 
خانم مصطفوی صاحب یک بوتیک فروش لباس‌های مجلسی و عروسی در شهر تورنتو است.
 
یک منبع آگاه به ایران‌وایر می‌گوید به دلیل تهدیدهای جانی که از سوی برخی افراد جامعه فیلیپینی‌تبار در تورنتو نسبت به شقایق مصطفوی و همسرش «پیوند جلیلی» صورت گرفته، همسر خانم مصطفوی از محل کارش برای کوتاه‌مدت کنار گذاشته شده است. حتی به این زوج جوان پیشنهاد شده که برای مدتی دور از تورنتو زندگی کنند. گروهی از معترضان به برخورد خانم مصطفوی نشانی محل زندگی و محل کار او و همسرش را در صفحات کاربری آن‌ها در فضای مجازی منتشر کرده و همین اقدام سبب شد که این صفحات از دسترس خارج شوند.
 
«مِروین سِرِنو»، یک مهندس فیلیپینی-کانادایی مقیم کانادا به ایران‌وایر گفت: «جامعه فیلیپینی-کانادایی از دیدن این ویدئو خیلی ناراحت شدند. پس از شروع همه‌گیری کووید-۱۹، این جامعه مثل بقیه جوامع جنوب شرق آسیا از نژادپرستی رنج برده‌اند و افراد ناآگاه آن‌ها را مقصر این بیماری دانسته‌اند. اما این ویدئو به این دلیل باعث خشم فیلیپینی‌ها شده چون این خانم با وجود این که از لهجه‌اش مشخص است که مهاجر است، به خودش حق داده که به یک مهاجر دیگر توهین کند. اما من شخصا برای این خانم افسوس می‌خورم. این فقط نادانی و ناآگاهی او از جامعه کانادا را نشان می‌دهد. در شرکت ما از ۳۵ قومیت مختلف مهندس و کارمند وجود دارد و این در کانادا چیز عجیبی نیست. قبلا یکی از رییس‌های من ایرانی-کانادایی بود، دیگری پاکستانی-کانادایی و موسس شرکت ما هم هندی-کانادایی است. الان هم دو مهندس ایرانی-کانادایی تحت نظر من کار می‌کنند. من هر وقت می‌بینم یک فیلیپینی، ایرانی یا هر فرد دیگری از هر کشوری به فرد دیگری توهین می‌کند، فقط احساس تأسف می‌کنم چون آن‌ها از تمام پتانسیل این کشور زیبا که ما آن را برای زندگی انتخاب کردیم، استفاده نمی‌کنند.»
 
در پی انتشار این ویدئو این سوال مطرح است که چرا یک مهاجر دست به عمل نژادپرستانه می‌زند و با رفتار خود تبدیل به ضد مهاجر می‌شود؟
 
یک شهروند ایرانی کانادایی که بیش از ۳۲ سال ساکن تورنتو است، در این خصوص می‌گوید:‌ «ایرانیان بیشتر از سایر مردم دنیا نسبت به یکدیگر نژادپرستانه برخورد می‌کنند. یعنی ما از خودمان بیشتر از سایر ملت‌ها متنفریم. البته این مساله در تمام جوامع هست، ولی میان ایرانیان نمود بیشتری دارد. اما کاری که شقایق مصطفوی کرد، بسیار عجیب و بی‌سابقه بود و در سال‌های زندگی‌ام در کانادا تاکنون چنین برخوردی از یک ایرانی با سایر مهاجران دیده یا گزارش نشده است.»
 
این فرد که شغل او خریدوفروش ملک در تورنتو است و خواست نام او عنوان نشود، با اشاره به ۲۰ سال تجربه شغلی خود و برخورد با ملیت‌های مختلف همچنین تصریح می‌کند:‌‌ «تنها یک‌بار این اتفاق برای من رخ داد؛ برای خرید منزل درب خانه یک فرد کانادایی مراجعه کردم و زن صاحب‌خانه به من گفت من به یک تروریست خانه نمی‌فروشم که من بسیار جا خوردم. طی ۲۰ سالی که در کار خریدوفروش خانه هستم، فقط یک نفر با من این‌گونه برخورد کرد.»
 
گفته می‌شود شقایق مصطفوی دختر «مریم رضایی»، مالک و موسس «مهمانسرای مریم» در تورنتو است. به گفته خانم رضایی، مالک این مهمانسرا، این محل نخستین اقامت‌گاه برای ایرانیان تازه وارد به تورنتو است. شقایق مصطفوی برای مدتی به عنوان مدیر بخش خدمات به مشتریان در این مهمانسرا مشغول به کار بوده است که به گفته یک مشاور مهاجرت، برخورد تند و زننده وی با تازه‌واردان ایرانی به تورنتو که مشتری این مهمانسرای اقامتی بوده‌اند، از جمله سوابق ناخوشایند او با تازه‌واردان به تورنتو است.
 
«پگاه بنی‌هاشمی»، فعال مدنی و حقوق‌دان در خصوص نوع نگاه مهاجران به یکدیگر در کشورهای مقصد که به عنوان مهاجرپذیر شناخته می‌شوند، معتقد است این مسایل قابل تعمیم نبوده و مطلق نیست. او همچنین به ایران‌وایر توضیح می‌دهد:‌ «من در این رابطه هیچ‌چیز را مطلق نمی‌بینم. مساله نژادپرستی در آمریکا هم مساله است که بعد از سال‌ها مبارزه با آن هنوز می‌بینیم که در لایه‌های بسیار نهادینه شده‌ای با آن مواجه هستیم. مساله نژادپرستی مساله‌ای نیست که کشور خاصی به آن مبتلا باشد و جای دیگری اصلا با آن درگیر نباشد.»
 
به گفته خانم بنی‌هاشمی کل جوامع انسانی به دلیل طبقه‌بندی خاصی که برای خود قائل هستند، به گونه‌ای می‌توانند دچار نژادپرستی شوند. اما راه حل این موضوع آموزش مناسب است که می‌تواند این معضل را کمرنگ کند.
 
این سوال مطرح است که آیا فرهنگ ایرانی آموزش خاصی در خصوص مبارزه یا جلوگیری از نژادپرستی انجام داده است؟ ایران با توجه به سابقه خود در اسکان پناهجویان از کشورهای همسایه خود به خصوص افغانستان طی سال‌های گذشته همواره با مساله نژادپرستی مواجهه داشته است.
 
پگاه بنی‌هاشمی در این خصوص می‌گوید:‌ «ما به طور کل چنین آموزش‌هایی ندیده‌ایم. در صورتی که بخش زیادی از جامعه ایران مهاجرت کرده و همیشه ترس از مواجه شدن با نژادپرستی را داشته است، حتی اگر در معرض آن قرار نگرفته باشد. ترس از اینکه با ما چگونه برخورد خواهد شد، همیشه با ما هست.»
 
این حقوق‌دان در خصوص اینکه چرا یک مهاجر دست به اقدام نژادپرستانه می‌زند، همچنین اضافه می‌کند:‌ «بخشی از این اتفاق به این موضوع باز می‌گردد که یک مهاجر با انبوهی از ترس‌ها و فشارهای ناشی از مهاجرت می‌خواهد حالت‌های نژادپرستانه را از خود به پایین‌دست خود بروز دهد.»
 
به گفته این حقوق‌دان آنچه باید بیشتر به آن پرداخته شود، این است که چرا یک مهاجر با رفتار خود تبدیل به ضدمهاجر می‌شود؟ او همچنین در ادامه اضافه می‌کند این مساله تنها به کشور کانادا مربوط نمی‌شود.
 
او ریشه بخش اعظم روحیه مهاجرستیزی و تبعیض نژادی و قومی را در نداشتن سواد فرهنگی و خودبرتربینی عنوان کرده و اضافه می‌کند:‌ «معمولا کسانی که از فقر فرهنگی بیشتری برخوردار هستند، بیشتر گرفتار این موضوع می‌شوند. وقتی به عنوان نماینده یک قشر ضد آن قشر عمل کنند، بیشتر به چشم می‌آید.»
 
در حالت کلی اما حقوق فردی که مورد برخورد نژادپرستانه قرار گرفته است، به عنوان یک شهروند چیست؟ آیا فردی هم که عمل نژادپرستانه انجام داده است، از حق ضایع شده خود در گذشته گرایش‌های نژادپرستانه پیدا کرده یا خیر؟ پگاه بنی‌هاشمی در این خصوص می‌گوید:‌ «فردی که مورد رفتار نژادپرستانه قرار گرفته است، هم از حقوق قانونی برخوردار است و هم از حقوق افکار عمومی. افکار عمومی در حال حاضر در سطح بسیار حساسی قرار گرفته است. به ویژه در کشورهای مهاجرپذیر مثل کانادا که بخشی از امورات کشورش بر مبنای مهاجرت است، بسیار حساس است. چون مهاجرت در سال‌های بسیار دور بر اساس برده‌داری بوده و مهاجر متخصص نداشته‌ایم. بیش از یک قرن مبارزه با نژادپرستی به خصوص در مقوله مهاجرت صورت گرفته است. کشورهایی همچون آمریکا و کانادا نیز از جمله کشورهایی بوده‌اند که با مهاجر ساخته شده‌اند. بنابراین این مساله همیشه حساسیت‌زا بوده و یک مساله عادی نیست. در حالی که حساسیت با این شدت را ممکن است در کشورهای اروپایی نداشته باشیم. بنابراین مهاجران با یک احترامی به کشورهای مهاجرپذیر وارد می‌شوند.»
 
مساله مهاجرت که روبروی آن نژادپرستی است، مساله قرن امروز ماست و مردم در سراسر دنیا باید این را بپذیرند. نه ایران می‌تواند جلوی مهاجرت افغان‌ها را بگیرد و نه اروپا می‌تواند جلوی مهاجرت خاورمیانه‌ای‌ها را بگیرد و می‌بینیم که کشورهایی همچون کانادا و استرالیا هم دوست دارند مهاجران متخصص را جذب کنند.
 
اما آنچه در این میان اصلا جا ندارد بحث نژادپرستی است. در کشور مقصد همه یکسان هستند.
 
این حقوق‌دان تاکید می‌کند مساله مقابله با مهاجرت مساله‌ای است که می‌تواند دردسرساز شود؛ در حالی که هر قدر کشورها مهاجرپذیر خود را با آموزش به شهروندان و خوشامدگویی به تازه‌واردان و مهاجران آماده کنند، شهروندان هر کشوری در ورود به کشور مهاجر حمله‌ای شبیه حمله شقایق مصطفوی در کانادا نسبت به مهاجر دیگر انجام نمی‌دهند. این مساله به خصوص در کشوری مثل ایران که باید روحیه پذیرش مهاجران افغان را در کشور ترویج دهد، بیش از گذشته اهمیت دارد. مهاجر باید احترام داشته باشد و این نیاز به آموزش جدی دارد. زمانی که شما به کارگر مهاجر افغان کمتر دستمزد پرداخت می‌کنی، ولی در عین حال از او بیشتر طلب کار می‌کنی، باید به او احترام بگذاری. چرا باید از حق تحصیل در مدارج عالی محروم باشند یا چرا فرزندان آن‌ها باید از حق داشتن شناسنامه محروم باشند؟
 
در سال‌های اخیر مسئله نژادپرستی به دلیل فضای باز رسانه‌های اجتماعی به مساله‌ای علنی بدل شده است و اینکه باید در مقابل آن سکوت کرد یا مبارزه، سوالی است که پاسخ آن به درستی مشخص است.
 
«محمد تاج‌دولتی»، روزنامه‌نگار با سابقه ساکن تورنتو نیز در این خصوص می‌گوید:‌ «متاسفانه در بین مهاجرانی که سال‌های قبل‌تر از نسل جدید مهاجران به مقصد رسیده‌اند، به تدریج احساس ضد مهاجران دیگری که هم‌وطن خودشان است، شکل می‌گیرد. به این معنا که احساس می‌کنند فقط آن‌ها شایستگی مهاجرت را داشته‌اند و دیگران به چه علت به کشور مقصد مهاجرت کرده‌اند. چنانچه این مهاجران تازه‌رسیده در طبقات بالاتر اجتماعی و سیاسی قرار داشته باشند، مشکلی نیست؛ ولی چنانچه از طبقات پایین‌تر یا سطوح پایینی جامعه قرار داشته باشند، شرایط فرق می‌کند. این احساس به صورت مشخص در میان افراد مهاجر در جامعه ایرانی وجود دارد و موارد بسیاری در این سال‌ها مشاهده شده است و طبعا نسبت به سایر جوامع مهاجر هم وجود دارد. ویدئوی خانم مصطفوی هم دقیقا نشان‌دهنده همین موضوع است.»
 
این شهروند ایرانی-کانادایی همچنین اضافه می‌کند:‌ «نژادپرستی نسبت به خودی به یک شکل است و نسبت به غیرخودی به شکل دیگری و تنها هم مختص مهاجران نیست. این مشکل تنها مربوط به جامعه ایرانی هم نیست؛ در مورد همه مهاجران این اتفاق رخ می‌دهد که مدتی بعد از مهاجرت یک واکنش ضدخارجی نسبت به این گروه به وجود می‌آید. در دوران کرونا ایرانیان این حس را نسبت به جامعه چینی پیدا کردند که بدون دلیل هم بود. با تحریم مغازه‌های چینی و برخورد با جامعه آن‌ها شکل علنی به خوش گرفت که نوعی از رفتارهای نژادپرستانه محسوب می‌شود.»
 
اداره آمار کانادا در آخرین گزارش خود در پاییز سال ۲۰۲۰ با اشاره به مساله افزایش رفتار تبعیض‌آمیز میان گروه‌های مختلف جمعیتی در دوران همه‌گیری کرونا در این کشور اعلام کرد‌: «در ماه‌های اخیر، مشکلاتی که چندین گروه از شهروندان کانادایی بر اساس هویت خود (مانند نژاد یا رنگ پوست، هویت بومی، قومیت یا فرهنگ، سن، جنسیت و معلولیت) با آن روبرو شده‌اند، به یک موضوع مهم و محل بحث جدی تبدیل شده است. همه‌گیری کووید-۱۹ نابرابری‌های موجود در جامعه کانادا را تشدید کرده و نیاز به داده‌های جامع‌تر در مورد تاثیرات اجتماعی کووید-۱۹ را برجسته کرده است.»
 
بر اساس این گزارش در دوران همه‌گیری کرونا بیش از یک‌چهارم جمعیت این کشور ابراز کرده‌اند که در این دوران مورد تبعیض قرار گرفته‌اند. در گزارش دیگری از این سازمان دولتی در سال ۲۰۱۹، پلیس کانادا یک هزار و ۹۴۶ حادثه جنایی با انگیزه نفرت را در کشور گزارش کرده است. جنایات ناشی از نفرت کمتر از یک درصد از بیش از ۲.۲ میلیون جنایت‌های منجر به قتل را در سال ۲۰۱۹ شامل شده است. این آمار جدای از آمار متعلق به جرایم رانندگی است.