جراحی مغز، راهی برای مقابله با اعتیاد مزمن به مواد مخدر صنعتی؟

تحریک عمقی مغز به مدت ده‌ها سال با موفقیت در درمان علایم بیماری پارکینسون به کار می‌رفته است
این جراحی بخشی از آزمایشی بالینی در موسسه علوم اعصاب راکفلر دانشگاه ویرجینیای غربی است که در آن با کاشت الکترودهای ریزی، پالس‌های الکتریکی برای قسمت پاداش‌دهی به رفتارهای لذت‌جویانه در مغز ارسال می‌کنند.

پزشکان امیدوارند که با استفاده از این پژوهش، بتوان به ریشه‌کن‌سازی ولع‌های اعتیادآور کمک کرد و روشی برای رهایی از اعتیادهای مزمن برای بیمارانی یافت که از سایر روش‌های بازپروری طرفی نبسته‌اند و بارها دچار بیش‌مصرفی مواد مخدر شده‌اند.

این شیوه که تحریک عمقی مغز(دی‌بی‌اس) نام دارد، روش کارکرد مرکز پاداش مغز را تغییر می‌دهد و پیش از این با موفقیت در درمان علایم بیماری پارکینسون به کار رفته است.

جیمز فیشر در مصاحبه با شبکه خبری ان‌بی‌سی می‌گوید چهار بار بر اثر بیش‌مصرفی مواد مخدر تا پای مرگ پیش رفته بوده است و چنان مستاصل شده بود که در آن تحقیق شرکت کرد.

آقای فیشر می‌گوید از سال‌های نوجوانی مواد مخدر مصرف می‌کرده است و در مقطعی هم به بنزودیازپین یا «بنزو» معتاد شده است.

به گفته او، مدتی به آسانی و با نسخه پزشک آن را تهیه می‌کرد، اما وقتی دیگر نتوانست نسخه بگیرد، ناچار شد از دوستانش بخرد و برای تامین هزینه اعتیاد خود، شروع به دزدی کرد.
بیشتر بخوانید

    دستکاری ژنتیکی محصولات غذایی: مخالفان و موافقان چه می‌گویند؟
    جایزه نوبل برای کاشفان راز حس لامسه و گرما در پوست انسان
    آیا راز تولد دوقلوهای همسان کشف شده است؟

آقای فیشر پیش از رفتن زیر تیغ جراحی در ماه ژوییه در مصاحبه با شبکه خبری ان‌بی‌سی گفته بود: «دلم نمی‌خواهد بمیرم. دلم ‌نمی‌خواهد آن زندگی فلاکت‌بار را داشته باشم که بعد از ترک کردن همچنان ولع داشته باشم، ولی نتوانم آن را رفع کنم.»

آقای فیشر می‌گوید بعد از جراحی دیگر احساس افسردگی یا اضطراب نداشته است و دیگر ولع مواد مخدر ندارد.

او در مصاحبه با شبکه خبری ان‌بی‌سی گفت به مدت دو ماه پاک بوده است.

او می‌گوید: «تفاوت وضعیت الان من با وضعیت قبلی‌ام مثل فرق شب و روز است.»

به گفته موسسه ملی سوء‌مصرف مواد مخدر، سامانه پاداش مغز، مداری در مغز است که وقتی با فعالیتی خوشایند مثل خوردن غذای خوش‌مزه یا عمل جنسی  «به کار افتد»، باعث احساس لذت می‌شود.

هر وقت که این مدار پاداش فعال شود، مغز ما درمی‌یابد که کار مهمی در حال رخ دادن است که ارزش به یاد سپردن و تکرار دارد.

مواد مخدر صنعتی وداروهایی مثل بنزودیازپین، سامانه پاداش را در اختیار می‌گیرند و سبب می‌شوند معتاد برای ارضای خود به مصرف بیش‌تر ولع پیدا کند.

دکتر علی رضایی، رئیس موسسه علوم اعصاب راکفلر، در مصاحبه با شبکه خبری ان‌بی‌سی گفت که تحریک عمقی مغز به مدت ده‌ها سال با موفقیت در درمان علایم بیماری پارکینسون به کار می‌رفته است.

پزشکان این موسسه برای درمان معتادانی که روش‌های دیگر درمان بر آنان کارساز نیست، شروع به ابداع روش مشابهی کردند.

دکتر رضایی می‌گوید: «فرض ما این بود که با استفاده از تحریک عمقی در این بخش از مغز، می‌توانیم عملاً  تراز دوپامین را عادی کنیم. قسمت پاداش مغز همچنین وقتی مواد مخدر وارد بدن شود، دوپامین آزاد می‌کند و حس خوشایندی به فرد دست می‌دهد. سپس فرد دفعه بعد دوست دارد مقدار بیش‌تری مصرف کند تا به همان حس خوشایند قبلی برسد.»

این آزمایش در سال ۲۰۱۹آغاز شد و آقای فیشر سومین بیماری است که تحت این جراحی قرار گرفته است.

پزشکان می‌خواهند در مرحله بعدی از ۱۰ بیمار دیگر استفاده کنند که پیش از این از هیچ یک از روش‌های ترک، طرفی نبسته بودند.

با توجه به آن که در سال ۲۰۲۰ بیش از ۹۳ هزار نفر در امریکا بر اثر بیش‌مصرفی مواد مخدر جان باختند و طبق گزارش مرکز مهار و پیش‌گیری بیماری، عامل ۶۰ درصد از آن مرگ‌ها مواد مخدر صنعتی بوده است، نوآوری در روش‌های درمان ضرورت مبرمی است.

همه‌گیری کرونا نیز عامل افزایش آمار بیش‌مصرفی مواد مخدر بوده است، چنان که از سال ۲۰۱۸ آمار مرگ و میر حدود ۵۰ درصد جهش داشته است.