ابعاد فاجعه‌ای که سعید نمکی، وزیر بهداشت باعث آن شد

بردیا دانش / سرویس سیاسی انتخاب: در حالی که بسیاری از کشورهای دنیا با واکسیناسیون هدفمند و به موقع، در جهت مهار کرونا گام های بزرگی برداشته اند، ایران بدترین روزهای کرونایی خود در یک سال و نیم اخیر را می گذراند؛ مرگ های روزانه پانصد تایی شده و واکسیناسیون همچنان با سرعت غیرقابل قبولی پیش می رود.
 
سعید نمکی، وزیر بهداشت اما در تمام مدت شیوع کرونا به جز انداختن تقصیر به گردن این و آن و همزمان با آن، افتخار کردن به نحوه مدیریت خود و طعنه زدن به نحوه مدیریت سایر کشورها کار دیگری انجام نداده است.
 
حالا اما با مصاحبه بی سابقه رییس ستاد مقابله با کرونای استان تهران، ابعادی از فاجعه ای که مجموعه تحت مدیریت سعید نمکی در این مدت آفریده و البته هرگز آن را قبول نکرده بود، فاش شده است. پس از اظهارات غیرمنتظره علیرضا زالی که نشان می داد اوزارت بهداشت از خرید واکسن کرونا خودداری کرده، آمار‌های مرگ و میر را از سازمان جهانی بهداشت پنهان کرده و کمک‌های جهانی و پزشکان بدون مرز را از فرودگاه برگردانده، افشاگری های سریالی دیگری هم به آن اضافه شد تا تصویر نسبتا روشنی از آنچه در این مدت انجام شده تا به فاجعه کنونی رسیده ایم، به دست بیاید.
 
تمسخر خبر ورود کرونا توسط نمکیپس از افشاگری های چند ساعته، اکنون در فضای مجازی این خبر پیچیده است که در اواخر آذر سال 98، یعنی دست کم دو ماه قبل از اعلام رسمی ورود کرونا به ایران، محمدجواد ظریف در جلسه هیات دولت از لزوم آمادگی ایران برای مقابله با این ویروس خبر داده اما نمکی با تمسخر این موضوع تاکید کرده که ورود این ویروس به ایران ممکن نیست.
 
به طور مشخص امیررضا نظری، روزنامه نگار در توئیتر نوشته که نمکی در جواب ظریف با «پوزخند» گفته «من تحصیلات پزشکی دارم و چنین چیزی ممکن نیست.»
 
ظریف خود تلویحا این موضوع را تایید کرده و در مطلبی خطاب به وزارت بهداشت پرسیده است که «اولین بار چه کسی در دولت بحث کرونا را مطرح کرد؟ چه پاسخی به او داده شد؟»
 
اعتبار 150 میلیون دلاری هند که وزارت خارجه جذب نکرد
 
در یک افشاگری دیگر، سید رسول موسوی، مدیرکل آسیای جنوبی وزارت امور خارجه در توییتی نوشته است که «یک روز وزارت خارجه باید به این سوال پاسخ دهد که چرا اعتبار 150 میلیون دلاری هند را که با تلاش وزارت خارجه برای واردات دارو تخصیص یافت جذب نکرد؟
 این افشاگری در حالی است که یکی از گلایه های ثابت سعید نمکی در یک سال و نیم اخیر، عدم تحصیص اعتبارات کرونا به وزارت بهداشت بوده است. او به طور مشخص چندین بار گلایه کرده که چرا اعتبار یک میلیاردی در نظر گرفته شده برای کرونا به طور کامل تخصیص نیافته است. 
 
6 میلیون دوز واکسنی که وزارت بهداشت جلوی ورود آنها را گرفت در اوایل سال جاری کمی پس ا آنکه دولت اعلام کرد بخش خصوصی این اجازه را دارد که به هر نحوی که می تواند واکسن کرونا وارد کند، شماری از اعضای اتاق بازرگانی از ورود قریب الوقوع 6 میلیون دوز واکسن به ایران خبر دادند. به گفته آنها قرار بود این واکسن ها در اختیار مدیران کارخانه ها قرار بگیرد تا به کارگران تزریق شود. با این حال با گذشت بیش از 4 ماه از آن روزها خبری از این واکسن ها نشد.
 
حالا مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران پرده از راز این موضوع برداشته و گفته است که وزارت بهداشت مانع از ورود این واکسن ها به ایران شده بود.
 
او در توییتی نوشته است که در فروردین ماه امسال همه مقدمات واردات 6 میلیون دوز واکسن را با موافقت رییس جمهور و ستاد کرونای تهران طی کردیم اما به دلایلی که تاکنون برای ما مشخص نگردیده، مانع از انجام این کار شد.
 
وزارت بهداشت تاکنون درباره سرنوشت این واکسن ها و اینکه چرا وارد کشور نشد، توضیحی نداده است.
 
پول 100 میلیون دوز واکسن را به هدر دادیمیکی از بخش های تامل برانگیز اظهارات علیرضا زالی به بخش مربوط واردات دارو به جای واکسن کرونا بود. او گفته بود: «خبر‌های خیلی تلخ تری برای هفته‌های آینده داریم و شرایط بسیار بدتر خواهد شد. دلتا ۳ ماه در هند طول کشید، آن‌ها بسرعت همه را واکسینه کردند. ما نباید غصه قیمت واکسن را بخوریم حتی باید ۲ برابر قیمت بخریم و مردم را واکسینه کنیم. ما ۷۲۰ میلیون یورو خرج رمدسیویر کردیم و این پول را باید خرج واکسن می‌کردیم چطور در تحریم حاضریم تجهیزات نفتی را ۳ برابر قیمت بخریم، ولی در مورد واکسن این کار را نمی‌کنیم. هیچ راهی نداریم جز ۲ هفته تعطیلی که از همین امروز باید آغاز شود.»
 
علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی با استناد به مبلغ ۷۲۰ میلیون یورویی که زالی بدان اشاره کرده، محاسبه کرده است که با این مبلع می شد 100 میلیون دوز واکسن کرونا خرید. 
 
نکته قابل تامل آن است که یکی از شکایت های ثابت سعید نمکی در بحث مقابله با کرونا همواره مسائل مالی و کمبود بودجه بوده است. با این افشاگری ها حالا مشخص شده است که وزارت تحت مدیریت نمکی حتی در تشخیص اولویت های این وزارتخانه برای هزنه کرد در راستای مقابله با کرونا نیز به بیراهه رفته و با پولی که می توانست 100 میلیون دوز واکسن را برای کشور تامین کند، صرفا به تهیه دارو پرداخته؛ دارویی که در صورت واکسینه شدن بخش بزرگی از مردم، نیاز به آن به شدت کاهش می یافت.
 
مافیای دارو اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود؛ علی شریعتی عضو اتاق بازرگانی، پای مافیای دارو را وسط کشیده است. او در توییتر نوشته است که «سفره با برکت 6 میلیاردی دارو در ایران طالب زیاد دارد».
 
این اظهارنظر تردیدها درباره علت عدم تامین واکسن کرونا و واردات دارو به جای آن را بیشتر کرده است.
 
واکسن هایی که وزارت بهداشت نصف آن را نخواست!
 
فروردین ماه امسال کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو از کارشکنی در مسیر مذاکرات ایران و روسیه برای خرید واکسن اسپوتنیک وی خبر داده بود. او گفته بود که «عده ای کارشکنی کردند که چرا باید از روس ها واکسن خرید؟» 
 
او همچنین در اظهارنظری که همان روزها نیز سوژه مخافل خبری و یک ابهام در عملکرد وزارت بهداشت شده بود گفته بود که پیشنهاد اولیه برای خرید واکسن از روسیه 20 میلیون دوز بود اما وزارت بهداشت نصف آن را تایید کرد و رایزنی ها برای خزید 10 میلیون واکسن انجام گرفت نه 20 میلیون.
 
حالا که افشاگری های اخیر در مورد واکسن کرونا مطرح شده است، این سوال هم به ابهامات وزارت بهداشت اضافه شده که چرا واردات واکسن از روسیه را نصف کرد؟ آیا پای رانت در میان بوده است؟
 
نکته قابل تامل آن است که در این رویکرد تامل برانگیز وزارت بهداشت، نمایندگان مجلس نیز این دستگاه را همراهی کرده اند. به طور مثال در اواخر سال گذشته، کمیسیون اصل 90 مجلس در گزارشی عجیب ادعا کرد که 40 درصد مردم گفته اند که هیچ اعتمادی به واکسن خارجی ندارند و 72 درصد آنها گفته اند که تمایل دارند واکسن ایرانی تزریق کنند؛ گزارشی عجیب و عریب که نتیجه آن این بود که مسئولان نباید واکسن خارجی وارد کنند و به انتظار بنشینند تا واکسن داخلی تولید شود.
 
در همان روزها یعنی در اسفندماه سال 99 دبیرکل جمعیت هلال احمر نیز خبر داده بود که وزارت بهداشت پس از آغاز تولید واکسن های داخلی، به نوعی جلوی واردات واکسن را گرفته است. او گفته بود که «ما با چین وارد مذاکره شده بودیم اما پس از رونمایی از واکسن های داخلی، قرار بر این شد که وزارت بهداشت مستقیما از طریق سهمیه های خود برای خرید واکسن کرونا اقدام کند.»
 
ابعاد فاجعهبر اساس آنچه تاکنون مشخص شده، وزارت بهداشت به گفته زالی، هم آمار مرگ و میر را از سازمان جهانی بهداشت مخفی کرده و هم کمک های پزشکان بدون مرز را فرودگاه برگردانده است.
 
ابعاد دیگر فاجعه را شاید بتوان از لابلای سخنان لاریجانی و ظریف دریافت.لاریجانی گفته بود که مردادماه سال گذشته می خواستیم 18 میلیون واکسن چینی بخریم اما نگذاشتند. جالب اینجاست که مشاور وزیر بهداشت، این اظهارات لاریجانی را با این استدلال که واک های چینی 5 ماه بعد فاز سوم آزمایش بالینی را پشت سر گذاشتند، رد کرده اما موضوع احتمالا به قراردادهای کشورها در همکاری با آزمایش های بالینی برمی گردد. نمکی بارها با بیان اینکه ما موش آزمایشگاهی هیچ کشوری نشدیم، به رد کردن این گونه قراردادها افتخار کرده اما جالب اینجاست که ایران دست کم در پروژه واکسن کوبایی این موضوع را پذیرفته است.
 
این قضیه در نوشته اخیر ظریف نیز مورد اشاره قرار گرفته است. او پرسیده «کدام دستگاه پیشنهاد تمهید واردات واکسن از چین را در شهریور گذشته مطرح کرد؟ دقیقا همان کاری که بعد از آن تاریخ امارات (برای سینوفارم) و ترکیه (برای سینوواک) انجام دادند؟ چه کسانی گفتند مردم ما موش آزمایشگاهی نیستند؟»
 
ظریف همچنین از یک اقدام عجیب دیگر وزارت بهداشت در رد کردن یک فرصت دیگر برای واردات 20 میلیون واکسن پرده برداشته و نوشته است که «کدام دستگاه پروفورمای ورود ۲۰ میلیون واکسن از اروپا را رد کرد؟»