آیا سال ۱۹۷۱ سال دگرگونی شیوه غذا خوردن ما بود؟

بی بی سی :پنجاه سال پیش، مک‌دونالد اولین همبرگر خود را عرضه کرد و انواع دیگری از غذای‌های فراوری‌شده جای خود را در قفسه فروشگاه‌ها باز کردند، کتاب‌‌های دستور آشپزی گیاهی و کتاب‌هایی با موضوع‌هایی مانند اگر گوشت نخوریم می‌توانیم جلوی گرسنگی و قحطی را در جهان بگیریم، پرفروش‌ترین شدند و سوپر‌مارکت‌ها در سراسر کشور گسترش پیدا کردند.

آیا سال ۱۹۷۱ سال دگرگونی شیوه غذا خوردن ما بود؟
در سال ۱۹۷۱ دنیا چه شکلی بود؟
در ایالات متحده آمریکا، دوران ناآرامی بود. الکس بگز از مجله بن‌اپتیت می‌گوید: "ریچارد نیکسون رئیس‌جمهور وقت بود، ویتنام در آتش جنگ می‌سوخت، جنبش هیپی‌ها در برابر این ماجرا‌ها شکل گرفته بود... همه این تنش‌ها در زمینه جامعه وجود داشت". تورم وحشتناکی هم باعث افزایش هزینه‌های زندگی شده بود و درخواست فراوانی برای غذای ارزان وجود داشت.
تظاهرات علیه جنگ ویتنام در نزدیکی سفارت آمریکا در میدان گروونر، لندندوره‌‌ای از دگرگونی‌های بزرگ‌اجتماعی و تحولات اساسی بود و غذا هم در این میان دگرگون شد.

هم‌زمان در بریتانیا، بیکاری و تورم رو به افزایش بود اما مردم هنوز اثرات رونق پس از جنگ را تجربه می‌کردند. اولین بار بود که بیشتر بریتانیایی‌ها صاحب فرش و تلویزیون شدند. دوران دگرگونی‌های بنیادی اجتماعی و تحولات بزرگ بود: قانون پرداخت دستمزد برابر تازه مطرح شده بود، نقش‌های جنسیتی تغییر می‌کرد و در این میان غذا هم دگرگون می‌شد.
موجی از غذا‌های آسان و در دسترس به راه افتاد اما آشپزی برای تفنن هم رواج پیدا کرده بود
پولی راسل، پژوهشگر تاریخ غذا می‌گوید سال ۱۹۷۱ دوراهی فرهنگ آشپزی بریتانیایی بوده است.

"از طرفی با افزایش میزان غذا‌های فراوری‌شده در سوپر‌مارکت‌ها مواجه بودیم و افزایش تولید در سیستم‌های صنعتی فراوری مواد‌غذایی و همه امور مربوط به آن و از طرف دیگر، علاقه به آشپزی به عنوان تفریح و سرگرمی اوج گرفت و فرهنگ استفاده از مواد غذایی اصیل و مناسب فصل همراه با آشنایی بیشتر با مواد‌غذایی رونق پیدا کرد".

انتشار دو کتاب مهم در مورد غذا در سال ۱۹۷۱ به خوبی شاخص دگرگونی‌های این سال است.

کتاب How to Cheat at Cooking (چگونه در آشپزی جر بزنیم) از دلیا اسمیت که راه و روش تهیه غذا‌های سریع و آسان را معرفی می‌کرد و برای اولین بار در سال ۱۹۷۱ منتشر شد و به زنان خانه‌دار کمک می‌کرد تا با استفاده از محصولات موجود در فروشگاه‌ها و مواد‌غذایی بسته‌بندی‌شده راهی آسان برای آشپزی پیدا کنند. دستورات غذایی این کتاب بر مبنای محصولاتی مانند کنسرو گوشت ‌گوسفند یا کنسرو لوبیا است.

اما کتاب جین گریگسون به نام Good Things (خوراکی‌های خوب) که در همان سال منتشر شد درباره‌ آشنایی با مواد‌غذایی و تاریخچه و اصالت و ریشه‌های آنها و هم‌چنین چگونگی لذت بردن از غذا بود. پولی می‌گوید: "من فکر می‌کنم سال ۱۹۷۱ نقطه‌عطفی بود که ما شروع به فکر کردن در مورد غذا کردیم و به آشپزی به عنوان سرگرمی و در عین‌حال به عنوان کار نگاه کردیم".
فست‌فود‌ها راه افتادند
در سال ۱۹۷۱ تغییرات بزرگی در صنعت فست‌فود روی داد. مک‌دونالد گسترش پیدا کرد و نه فقط رستوران‌های آن بیشتر شد بلکه مقدار گوشتی که عرضه می‌کرد هم افزایش پیدا کرد. در سال ۱۹۷۱، همبرگر‌های مک‌دونالد پا به عرصه گذاشتند. الکس بگز از مجله بن اپتیت می‌گوید: "این دورانی است که می‌بینیم اندازه وعده‌های غذایی آمریکایی بزرگ‌ و بزرگ‌تر می‌شود".

در همان سال، در ژاپن، رامن (نوعی غذای ژاپنی که با نودل چینی در آب ماهی یا گوشت تهیه می‌شود) فوری لیوانی پا به عرصه گذاشت و بعد به صورت لیوان‌های نودل آماده کاپ‌او‌نودل به آمریکا رسید. شاید یکی از مناسب‌ترین و راحت‌ترین غذای آماده که می‌توان در خانه و محل کار و در راه‌و‌بی‌راه خورد همین باشد. این لیوان‌های نودل رونق پیدا کرد و عادت غذایی را در سرتاسر دنیا تغییر داد و تازه در سال ۱۹۷۷ بود که گلدن واندر (شرکت بریتانیایی تهیه مواد‌غذایی) خودش را به معرکه رساند و پات‌ نودل را وارد بازار کرد.
و قهوه فوری هم از راه رسید
استارباکس راه‌و‌رسم نوشیدن قهوه را در جهان دگرگون کرد و ماجرا از سال ۱۹۷۱ شروع شد
استارباکس راه‌و‌رسم نوشیدن قهوه را در جهان دگرگون کرد و ماجرا از سال ۱۹۷۱ شروع شددر این سال شرکت‌های بزرگ که در آینده تبدیل به غول‌های صنعتی جهان شدند به وجود آمدند. یکی از پدیده‌های جهانی سرشار از هیجان و کافئین که سال ۱۹۷۱ در سیاتل سر برآورد استارباکس بود.

این روزها به راحتی می‌توان یک فنجان قهوه استار‌باکس نوشید اما ۵۰ سال پیش تقریباً آن را مجانی به مشتری‌ها می‌دادند. قهوه‌های رایگان نمونه‌هایی بودند که به فروش دانه‌های قهوه که محصول اصلی این شرکت بود کمک می‌کردند. یک دهه بعد هوارد شولتز وارد این کسب‌و‌کار شد و با الهام از بار‌های قهوه اسپرسو در میلان الگویی برای استارباکس ساخت و آن را در ۸۰ کشور دیگر هم اجرا کرد تا جایی که به برندی به ارزش بیش از ۹۰ میلیارد دلار در بازار تبدیل شد. استارباکس راه‌ و ‌رسم قهوه نوشیدن را در جهان دگرگون کرد و ماجرا از سال ۱۹۷۱ شروع شد.
در آمریکا، غذای گرم رایگان در مدارس رواج پیدا کرددر ۲۰۲۱ هنوز تغذیه در مدارس موضوع بحث و مناقشه‌های سیاسی است.در سال ۱۹۷۱ در اوکلند کالیفرنیا هم چنین بحثی جریان داشت. در آن زمان حزب پلنگ سیاه (سازمان سوسیالیست آمریکایی که بین سال‌های ۱۹۶۶ تا ۱۹۸۲ در آمریکا برای حقوق سیاه پوستان در آمریکا فعالیت می‌کرد) این نکته را مطرح کرد که کودکان محروم نمی‌توانند در مدرسه توانایی‌های بالقوه خود را نشان دهند چون گرسنه سر کلاس حاضر می‌شوند. آنها پیشنهاد برنامه صبحانه رایگان را دادند و ناگهان بچه‌ها تمرکز و کارایی بهتری نشان دادند. امروزه بیش از ۳۰ میلیون کودک آمریکایی از ناهار رایگان یا ارزان در مدارس عمومی استفاده می‌کند و این مسیری است که ۵۰ سال پیش پلنگ‌های سیاه راهگشای آن بودند.
بیتل‌ها جهان را از گرسنگی جهانی آگاه کردند
در آن زمان فعالیت‌های پیشرو دیگری هم شروع شده بود. کنسرت برای بنگلادش به سرپرستی جورج هریسون که تابستان سال ۱۹۷۱ اجرا شد و هدف آن مبارزه با قحطی در جنوب آسیا بود.
دور‌ریز موادغذایی در جهان: ۹۳۰ میلیون تن در هر سال؛ عامل اصلی خانواده‌های پر مصرفپروفسور تیم لانگ، استاد سیاست‌های غذایی می‌گوید: "کنسرت برای بنگلادش در مدیسن اسکوئر گاردن (استادیوم چند‌منظوره در نیویورک) موسیقی را به بحران غذا پیوند زد و این اولین رسانه همگانی و نخستین موردی بود که افراد مشهور تلاش کردند توجه و آگاهی عموم مردم را به موضوع غذا جلب کنند. این کار چنان موضوع گرسنگی و قحطی را پیش چشم افراد قرار داد که منجر به تأسیس آکسفام در دهه‌ پیش شد".

تیم ادامه می‌دهد: "این کنسرت معادله‌ها را به هم زد، تمام توجه سیاسی به موضوع غذا از حدود سال ۱۹۷۱ شروع شد". ما هنوز نابرابری‌های شدیدی در جهان داریم اما مارکوس رشفورد و کارزار تغذیه رایگان مدارس در بریتانیا نمونه خوبی از تلاش و توانایی افراد مشهور برای یاری‌رسانی است.
هراس از قحطی فراگیر باعث شروع ناگهانی گیاه‌خواری شددر سال ۱۹۷۱، بحث‌ درباره وضعیت غذای جهان داغ بود. در یک کتاب تأثیر‌گذار، بمب جمعیت، پاول ارلیک، بیولوژیست آمریکایی نوشت اگر با همین ضریب و سرعت به مصرف ادامه دهیم تمدن بشری به سال ۲۰۲۰ هم نخواهد رسید. او قحطی جهانی و گرسنگی فراگیر را پیش‌بینی کرده بود.

بدترین سناریوی پیش‌بینی‌شده او اتفاق نیفتاد، انقلاب سبز و کاربرد ماشین‌آلات کشاورزی کمک کرد که تولید همراه با افزایش جمعیت پیشرفت کند اما بسیاری از نگرانی‌های محیط‌زیستی که او در سال ۱۹۷۱ مطرح کرده بود هنوز وجود دارد. تیم لانگ می‌گوید: "ارلیک مباحث مهمی را مطرح کرده بود".

و این مباحث منجر به انتشار کتاب دیگری شد که در راه موفقیت قرار دارد. رژیم غذایی سیاره ما کتابی از فرانسیس مور لاپه است که به این موضوع می‌پردازد اگر ما از خوردن گوشت دست بکشیم و رژیم غذایی گیاهی داشته باشیم گرسنگی و قحطی از جهان محو خواهد شد. چاپ جدید این کتاب امسال منتشر شده است و می‌بینیم که جانشین‌های وگان و گیاهی برای مواد‌غذایی روز به روز بیشتر خواستار پیدا می‌کند.
آیا سال ۱۹۷۱ سالی بود که غذا دگرگون شد؟
دوره‌های ناآرامی دگرگونی‌های بزرگی ایجاد می‌کند. در مورد سال ۱۹۷۱ هم چنین است، با همه ماجرا‌های سیاسی، اقتصادی، نوآوری‌ها و نگرانی‌های آن زمان بدون تردید غذا هم دگرگون شده است.

از آن زمان پنجاه سال می‌گذرد و ما اکنون روزگار آشفته‌‌ای را می‌گذرانیم هر چند هنوز به خوبی به آن واقف نیستیم اما تردیدی نیست که سال ۲۰۲۱ هم به طور برگشت‌ناپذیری موضوع غذا را دگرگون خواهد کرد.