سلول های دفاعی بدن انسان پس از ۵۰ سالگی فراموشکار می شوند

دیابتِ نوع دوم، بیماری قلبی، آلزایمر، سرطان، کووید-۱۹، ظاهراً همه این موارد، وضعیت‌های نامرتبط به‌هم هستند، اما در ریشه همه آن‌ها یک مشکل خوابیده است: التهاب. مشخص‌شده که التهاب اصلی‌ترینِ عاملِ بیما‌ری‌ها است و گفته می‌شود اگر می‌خواهیم خطراتِ همه چیز، از فراموشی تا انسدادِ عروق را کاهش دهیم، لازم است به درکی از فرایندِ التهاب دست پیدا کنیم.

التهاب همچنین یکی از اصلی‌ترین عواملِ مرگ از بیماریِ کووید-۱۹ شناخته شده است و توضیح می‌دهد چرا افراد مسن و آن‌هایی که بیماری‌های ناشی از سبکِ زندگی دارند، در معرضِ خطرِ بیشتری هستند. پزشکان امیدوارند دانشی که برای درمانِ کووید-۱۹ به دست خواهد آمد به آن‌ها کمک کند فهمِ بهتری درباره فرایند‌های التهابی کسب و رویکرد‌های جدیدی برای درمانِ بیماری‌های مزمن پیدا کنند.

التهاب نشانه واکنشِ طبیعیِ بدن به عفونت است. وقتی سیستمِ ایمنی به‌طور کامل بسیج می‌شود، فعالیتِ شدیدِ سلول‌های دفاعی، باعث ایجاد عوارضِ جانبی مانندِ حرارت، قرمزیِ پوست یا تب می‌شود.

اما اکنون می‌دانیم چاقی و بیماری‌های مزمن هم التهاب ایجاد می‌کنند. مشخص شده در افرادی که دارای اضافه‌وزن هستند، تعدادِ مولکلول‌های پیام‌رسانِ التهابی، با نامِ سیتوکین، بالاتر است که می‌تواند در عملکردِ سلول‌های عادی مداخله کند و به آن‌ها آسیب بزند.

یک مطالعه پردامنه که در سالِ ۲۰۱۶ توسطِ انجمنِ آمریکاییِ تغذیه انجام شد، به این نتیجه رسید که چاقی و مشکلاتِ سلامتیِ مربوط به آن – مانند فشارِ خونِ بالا، افزایشِ قندِ خون و چربیِ شکمی - «اثرِ قابلِ توجهی» بر سلامتیِ سیستمِ ایمنی و دفاع علیه بیماری دارد. این اثر را می‌توان در واکنش افراد به واکسن‌ها مشاهده کرد.

مروری بر ۹۰ مطالعه انجام‌شده که در سال ۲۰۱۵ در مجله واکسن منتشر شد، نشان داد آن‌هایی که شاخصِ توده بدنیِ بالای ۳۰ دارند، در واکنش به واکسیناسیون علیه بیماری‌های عفونی، مانند آنفولانزا، کزاز و هپاتیت، سلول‌های آنتی‌بادی تولید نمی‌کنند؛ علت آن است که سیستمِ ایمنیِ بدنِ آن‌ها هم‌اکنون هم درست کار نمی‌کند. درنتیجه واکسن از این افراد محافظت نمی‌کند.

چاقی اصلی‌ترین عاملِ التهاب و اصلی‌ترین عاملِ سایرِ بیماری‌های مزمن - به‌خصوص دیابتِ نوعِ دوم و بیماری‌های قلبی است که خودشان به سیستم‌های نگهدارنده بدن شاملِ ایمنی صدمه وارد می‌کنند – است. به‌جز‌آن، کبدِ چربِ الکلی –تجمعِ چربی در کبد - و فراموشی که اغلب عارضه‌ای مربوط به بیماری‌های قلبی و دیابت است، نیز ایجادکننده التهاب هستند.

التهابِ ناشی از مبارزه ادامه‌دار علیه این بیماری‌های مزمن به‌این‌معنی است که افراد حتی پیش از ابتلا به کووید-۱۹ بدنشان در تکاپو برای حفظِ عملکرد‌های حیاتی خویش است و ابتلاء به کووید-۱۹ یک واکنشِ التهابیِ دفاعیِ اضافی را در بدن ایجاد می‌کند.

برای همین اخیراً پزشکان به این نتیجه رسیده‌اند که علتِ مرگِ بیماران در اثر کووید-۱۹ «واکنشِ التهابیِ بیش‌از‌اندازه» در بدن است. دکتر دوآن مِلور، استادِ ارشدِ دانشگاه آستون و متخصصِ دیابت، می‌گوید، شیوعِ بالای کبدِ چرب در بریتانیا که ناشی از مصرفِ غذا‌های پرشکر است و باعثِ ذخیره چربی در کبد می‌شود؛ بعلاوه دسترسیِ محدود به فضایِ سبز برای ورزش کردن، دو عاملی هستند که مرگِ ناشی از کووید-۱۹ در این کشور را افزایش داده‌اند. او نسبت به تداومِ محدودیت‌های اجتماعی و درخانه‌ماندنِ بزرگسالان ابراز نگرانی کرده؛ زیرا این وضعیت باعث می‌شود افراد به غذا‌ها و تنقلاتِ مضر روی بیاورند و کمتر ورزش کنند.
درباره سیستمِ ایمنی
سیستمِ ایمنی دو خطِ دفاعی دارد: ایمنیِ سرشتی که شاملِ «کشنده‌های طبیعی» و سایرِ انواعِ سلول‌هایی است که به دنبالِ هر نوع باکتری، قارچ یا ویروسی هستند که بیگانه به‌نظر برسد؛ و سیستمِ ایمنیِ تطبیقی یا اکتسابی. نوعِ دوم برای هر فردی منحصر‌به‌فرد است و در طی دورانِ زندگی توسعه پیدا و به هر مهاجمی که در گذشته تلاش‌کرده به بدنِ ما آسیب بزند، حمله می‌کند.

کووید-۱۹ در سالِ گذشته پدید آمده؛ بنابراین سیستمِ ایمنیِ انسان‌ها هرگز پیش‌از‌آن در معرضِ این بیماری نبوده و برای دفاع آماده نیست. بنابراین، بدنِ ما باید به سیستمِ سرشتیِ ایمنی خود – همان سلول‌های کشنده طبیعی که به‌عنوانِ سلول‌های تی، شناخته می‌شوند و سایرِ انواعِ سلول‌های دفاعی – متکی باشد.

مشکل اینجاست که ایمنیِ سرشتی از تقریباً ۵۰‌سالگی شروع به افت‌کردن می‌کند و از ۷۰‌سالگی در شیبِ افت قرار می‌گیرد. در این سنین سیستمِ ایمنیِ تطبیقی نیز شروع به ضعیف‌شدن می‌کند. در این سنین سلول‌های آنتی‌بادیِ متخصص «فراموش می‌کنند» مهاجمانی را که قرار بوده در مقابلشان دفاع کنند، شناسایی کنند.

این کارکردِ خراب حتی در افرادِ سالمِ مسن نیز رخ می‌دهد و سیستمِ ایمنی تلاش می‌کند این نقصان را با تولیدِ محصولِ فرعیِ سیتوکین که خود عاملِ التهابِ بدن است، جبران کند. حال اگر فردِ مسن دارای بیماری‌های زمینه‌ای باشد، شدتِ التهاب بیشتر می‌شود.

اکنون مشخص‌شده این زنجیره عملکردِ خرابِ سلول‌ها و مولکول‌های ایمنی به سرطان نیز مرتبط است. کیت آلن، سخنگوی صندوقِ تحقیقاتِ سرطان، می‌گوید: «بودن در وزنِ سالم برای کاهشِ خطرِ ابتلا به سرطان ضرورت دارد.»

«۱۵‌نوع سرطان شاملِ سرطان‌های سینه، پروستات و سرطانِ روده در بینِ افرادی که اضا‌فه‌وزن دارند بیشتر است، زیرا این بیماری‌ها التهابِ مزمن ایجاد می‌کنند.»

ویروسِ اچ‌آی‌وی که ۴۰‌سال پیش به عنوانِ یک قاتلِ جدید شناسایی شد و ترسِ همگانی ایجاد کرد، دقیقاً همان مسیری را استفاده می‌کند که کووید-۱۹. فرق این دو ویرس در این است که اچ‌ای‌وی سیستمِ ایمنی را مسدود می‌کند، اما کووید-۱۹ سیستمِ ایمنی را به بیش‌فعالیِ آشفته‌کننده وا‌می‌دارد.

درحالِ‌حاضر برای اچ‌آی‌وی واکسن وجود ندارد، اما دانشمندان می‌گویند می‌توان آن را با ترکیبِ دارو‌های مختلف مهار کرد. بسیاری از کارشناسان معتقدند روشِ مبارزه با کووید-۱۹ هم همین است. بسیاری از درمان‌ها مانندِ استفاده از دارو‌های بدنامی مانند تالیمودید که باعث شد هزاران نوزاد دچار آسیب‌های جدی شوند، اکنون برای احیایِ سیستمِ ایمنی استفاده می‌شود.

نیکوتین هم یکی از کاندیدهاست. گفته می‌شود نیکوتین در مهارِ سیتوکین نقش دارد.

آنتونی گراسو، داروسازِ پیشین در بیمارستانِ کالج در لندن و رئیسِ فعلیِ شرکتِ داروسازیِ آکورد، می‌گوید: «تعداد دانشمندانی که در سراسر جهان برای حلِ این مشکل بسیج شده‌اند، بی‌سابقه است. اینکه مغز‌های بی‌شماری روی یک مسئله تمرکز کرده‌اند باعث می‌شود نسبت به کشف راه‌هایی برای درمانِ بیماری‌های دیگر مانند سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی نیز امیدوار شویم.»

«آنچه اکنون می‌دانیم آن است که برای درمانِ همه این بیماری‌ها باید واکنشِ سیستمِ ایمنی بدن را تعدیل کنیم.»
هرچه سیستمِ ایمنی قوی‌تر باشد به این معنی است که واکنش‌های التهابی کمتر می‌شود. کم کردنِ مصرفِ غذا‌های فراوری‌شده، ورزش کردن، خوب خوابیدن، سبک‌های زندگی برای دستیابی به سیستمِ قویِ ایمنی هستند.
به‌غیر از این موارد واکسن‌ها در تعدیلِ سیستمِ ایمنی مؤثر هستند.