اگر بدن به دوز دوم واکسن واکنش نشان دهد، خوب است یا بد؟

شایع‌ترین واکنش‌ها پس از دریافت دوز دوم واکسن: خستگی، سردرد و درد عضلهدویچه وله :شمار شهروندانی که در آلمان دوز دوم واکسن بایون‌تک یا مدرنا را دریافت کرده‌اند، افزایش می‌یابد و همزمان گزارش‌ها از واکنش بدن و عوارض جانبی به دوز دوم هم زیاد شده است.

با بالارفتن شمار کسانی که در آلمان دوز دوم واکسن خود را دریافت کرده‌اند، شمار گزارش‌ها در مورد واکنش بدن و اثرات واکسن پس از دریافت دوز دوم بایون‌تک یا مدرنا هم افزایش یافته است. چرا در برخی، واکنش بدن به دوز دوم شدیدتر است و آیا این نشانه‌ای است مثبت یا منفی؟

در ابتدا باید بین عوارض جانبی و واکنش بدن به واکسن تفاوت قائل شد. در مورد کسانی که پس از واکسن دوم مشکلاتی را گزارش کرده‌اند، مسئله بر سر واکنش بدن است و نه عوارض جانبی واکسن. این واکنش‌ها می‌تواند ساعاتی پس از دریافت واکسن بروز کند و معمولا بیش از دو روز به درازا نمی‌کشند و البته به اعتقاد کارشناسان اگر چه نامطلوب و آزاردهنده هستند اما خطرناک نیستند.

در مقوله واکنش هم باید بین واکنش موضعی که واکنش در منطقه‌ای است که واکسن به آن زده شده است مثل درد و تورم و قرمز شدن پوست و واکنش سیستماتیک تمایز قائل شد. عوارضی چون سردرد، خستگی مفرط، درد مفاصل، تب، درد عضله یا تب و لرز از جمله واکنش‌های سیستماتیک بدن به واکسن دوم هستند که از سوی شهروندان آلمان گزارش شده‌اند.

در مقابل اما عوارض جانبی بر پایه اطلاعاتی که مرکز فدرال روشنگری در مورد سلامت در آلمان منتشر کرده است، معمولا تازه ۴ تا ۱۶ روز پس از دریافت واکسن بروز می‌کنند. این عوارض می‌توانند مشکل‌زا شوند و به همین دلیل است که این نهاد توصیه کرده است در صورت مشاهده عوارض، بیمار سریعا به پزشک مراجعه کند. از این عوارض می‌توان برای نمونه به سردردهای بدون وقفه یا خون‌ریزی‌های موضعی پوست اشاره کرد.

سازمان غذا و دارو در آمریکا علاوه بر این به نشانه‌های هشداردهنده‌ای درباره برخی عوارض اشاره کرده است. به گفته این سازمان، درد قفسه سینه، تپش قلب یا تنگی نفس می‌توانند نشانه نوع  نادری از التهاب عضله قلب باشند.

وزارت بهداشت و درمان آلمان برای کمک به شهروندان در تشخیص اینکه کدام یک از مشکلات عوارض و چه مشکلی تنها واکنش پس از واکسن است و بی‌خطر، فهرستی از این واکنش‌ها تهیه کرده است.
بروز واکنش‌ها بیشتر در گروه‌های سنی جوان و میانسال
اما چرا گزارش‌ها در مورد مشکلاتی که فرد پس از دریافت دومین دوز واکسن دارد، نسبت به ماه‌های گذشته برای نمونه در آلمان افزایش یافته است؟ کارشناسان دلیل آن را از یک سو افزایش شمار کسانی می‌دانند که دوز دوم واکسن را در ماه‌های اخیر دریافت کرده‌اند و از سوی دیگر آن را به افزایش شمار افرادی از گروه‌های سنی جوان‌تر که در ماه‌های گذشته واکسینه شده‌اند، نسبت می‌دهند. بدن این افراد نسبت به واکسن واکنش شدیدتری نشان می‌دهد.

در این میان آمریکا اطلاعات دقیق‌تری در اینباره دارد چرا که خیلی زودتر از کشورهای دیگر چون آلمان واکسیناسیون عمومی با واکسن‌های ام آران ای را آغاز کرد و افزون بر آن مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا با استفاده از یک اپلیکیشن طراحی شده برای گوشی‌های هوشمند همراه، اقدام به جمع‌آوری داده‌ها از شهروندان واکسینه شده کرد.
مقایسه واکنش‌ها در بایون تک با مدرنا
بر اساس این داده‌ها در مورد واکسن بایون‌تک۸۳ درصد از گروه سنی ۱۸ تا ۵۵ سال با واکنش‌های سیستماتیک روبرو بودند در حالی که در گروه مسن‌تر این واکنش‌ها در ۷۱ درصد دیده شده بود.

در مورد واکسن مدرنا، ۸۲ درصد از واکسینه‌شده‌ها در گروه سنی ۱۸ تا ۶۴ سال و ۷۲ درصد از سالخوردگان از واکنش‌های سیستماتیک در بدنشان پس از دریافت واکسن گزارش داده‌اند.
شایع‌ترین واکنش‌ها: خستگی، سردرد و درد عضله
بر پایه این داده‌ها واکنش‌ها بیشتر پس از دوز دوم بروز می‌کنند. در مورد بایون‌تک، نزدیک به ۱۴ درصد پس از دوز اول تب کرده‌اند و پس از دوز دوم این آمار به تقریبا ۱۶ درصد رسیده است. بروز لرز پس از دوز اول ۱۴ درصد و پس از دوز دوم بیش از ۳۵ درصد بوده است.

دردعضلانی پس از دوز اول دریافت کنندگان واکسن بایون تک در ۲۱ درصد و پس از دوز دوم در ۳۷ درصد از واکسینه‌شدگان دیده شده است. نزدیک به ۴۲ درصد از واکسینه شده‌ها گزارش داده‌اند که پس از دوز اول با سردرد دست و پنجه نرم کرده‌اند و این عارضه پس از دوز دوم در بیش از ۵۰ درصد از کسانی که واکسن را دریافت کردند، مشاهده شده است.

شایع‌ترین واکنش، خستگی گزارش شده است که از سوی نزدیک به ۴۸ درصد از واکسینه‌شدگان پس از دوز اول و در نزدیک به ۶۰ درصد پس از دوز دوم گزارش شده است.
مدرنا و حالت تهوع
در مورد کسانی که واکسن مدرنا به آنها تزریق شده است تنها نزدیک به ۱ درصد پس از واکسن اول تب کرده‌اند و این درصد پس از دوز دوم به ۱۷ درصد رسیده است.

در میان واکسینه شدگان با مدرنا پس از دریافت دوز دوم واکنش شایع بدن با تقریبا ۴۸ درصد، لرز بوده است. درد عضلانی پس از واکسن اول ۲۳ درصد و پس از واکسن دوم ۶۱ درصد گزارش شده است.

در حالی که برخی از واکسینه شده‌ها با واکسن بایون‌تک از اسهال به عنوان واکنش بدن پس از دریافت واکسن گله‌مندند، کسانی که با مدرنا واکسینه شده‌اند از حالت تهوع شاکی‌اند.

در مورد مدرنا، واکنش بدن به شکل سردرد ۳۵ درصد پس از واکسن اول ۶۲ درصد پس از واکسن دوم گزارش شده و حالت تهوع ۳۸ درصد پس از دوز اول و ۶۷ درصد پس از دوز دوم.

استدلال قابل قبولی در مورد واکنش‌ به واکسن‌های ام آر ان ای پس از دوز دوم وجود دارد. دبرا پاول، متخصص بیماری‌های عفونی از آمریکا در گفت‌وگو با مجله هلث‌لاین می‌گوید: «دوز اول به بدن می‌آموزد چگونه به ویروس واکنش نشان دهد.»

به گفته این کارشناس، بدن که حالا به پادتن و "لنفوسیت تی خاطره" مجهز شده و پروتئین ویروس را از دوز اول شناخته است، واکنش سیستم ایمنی‌اش به دوز دوم قوی‌تر می‌شود.

کارلوس گوزمان، سرپرست بخش ایمونولوژی و میکروبیولوژی کاربردی از مرکز تحقیقاتی "هلم‌هولتس" آلمان، بروز واکنش‌ها پس از دومین دوز واکسن را مثبت ارزیابی می‌کند. او می‌گوید: «این عوارض نشانه آن هستند که واکسن عمل کرده است.»
اگر بدنتان واکنشی نشان نداد چه؟
کسی که واکنشی به واکسن در بدن خود مشاهده نکرده یا واکنش بسیار خفیف بوده است هم نباید نگران باشد از اینکه ممکن است ایمنی حاصل‌شده در بدنش کمتر باشد. ایمنیشناسان می‌گویند حتی اگر در سه چهار روز اول پس از واکسن، واکنشی ندیدید می‌توانید بر این حساب باشید که سیستم ایمنی پاسخ می‌دهد و پادتن تولید می‌کند. این کارشناسان می‌گویند عدم بروز واکنش در بدن یا واکنش خفیف به معنای این نیست که ایمنی حاصل شده در بدن کم است.

هنوز ظاهرا داده‌ای در مورد تناسب میان واکنش بدن و حجم آنتی بادی ساخته شده در بدن وجود ندارد. تحقیقاتی در این باره در جریان است.