چگونه فرماندهان دست چین خامنه ای نیروی دریایی ارتش را زمینگیر کردند

انهدام سه ناو تنها در چهار سال نتیجه ضعف عملکرد فرماندهان مورد اعتماد علی خامنه‌ای در نیروی دریایی ارتشایندیپندنت فارسی :بابک تقوایی کارشناس نظامی و دفاعی
صبح چهارشنبه ۱۲ خرداد ۱۴۰۰، ناو تدارکاتی خارک پس از ۲۰ ساعت آتش‌سوزی، در آب‌های دریای عمان و در نزدیکی بندر جاسک غرق شد. این ناو ۲۹۷ متری با تُناژ ۳۳ هزار تن، بی‌شک مهمترین شناور نیروی دریایی ارتش بود که در طول حدود چهار دهه خدمتش ده‌ها ناوچه و ناو رزمی نیروی دریایی ارتش را در ماموریت‌های طولانی‌مدت‌شان در آب‌های بین‌المللی همراهی کرد و نقش مهمی در پشتیبانی از ماموریت‌های مبارزه با دزدی دریایی در خلیج عدن و تنگه باب المندب ایفا کرد.

آتش‌سوزی ایجاد شده در ناو خارک در نتیجه انفجار در دیگ بخار یکی از دو موتور این ناو رخ داد؛ دیگی که ساخت ایران بود و به جای نمونه اصلی و تولید شرکت انگلیسی سازنده آن، سوان هانتر (Swan Hunter)، در سال ۱۳۹۴ در تاسیسات مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران (ایزوایکو) بر روی آن تعبیه شده بود. استفاده از سامانه‌ها و قطعات غیراستاندارد و بی‌کیفیت در موتورهای بخار این کشتی و نیز موجود نبودن شناورهای آتش‌نشان در بندر جاسک برای اعزام به محل سانحه و خاموش کردن آتش در ساعات آغازین آتش‌سوزی، یعنی عصر روز چهارشنبه، نتیجه عملکرد ضعیف فرماندهان نیروی دریایی ارتش است.

حسین خانزادی، فرمانده نیروی دریایی ارتش، و دیگر فرماندهان تحت امر وی، نه بر اساس دانش و سواد فرماندهی‌شان، بلکه همچون سایر فرماندهان ارتش و سپاه به سبب سرسپردگی‌شان به اصل ولایت فقیه، رهبر جمهوری اسلامی، و به‌اصطلاح مکتبی و مذهبی بودنشان، از سوی علی خامنه‌ای به فرماندهی رسیده‌اند. در نتیجه فرماندهی ضعیف آنان نه تنها ناو خارک، بلکه ناوچه دماوند، ناو پشتیبانی همه‌منظوره کنارک، و یک زیردریایی غدیر در چهار سال گذشته از دست رفته است و هر سه زیردریایی کلاس کیلوی این نیرو از رده عملیاتی خارج شده‌اند. نیرویی که روزگاری قدرتمندترین نیروی دریایی غرب ‌آسیا بود، امروز به یکی از ضعیفترین‌ها تبدیل شده است.

فرماندهان ناکارآمد نیروهای مسلح رژیم جمهوری اسلامی ایران حتی در صورت بروز فجایع و حوادث ناشی از ضعف دانش فرماندهی‌شان نه تنها از سمت خود برکنار نمی‌شوند، بلکه مقامات نظامِ حاکم بر ایران برای سرپوش گذاشتن بر ضعف‌های مدیریتی آنان بسیج میشوند تا تصمیم علی خامنه‌ای در رساندن این افراد به ‌مسند فرماندهی زیر سوال نرود.

امیرعلی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، که در نتیجه اقدامات اشتباهش و یک فروند جنگنده رهگیر اف-۱۴آ تامکت نیروی هوایی ارتش در بهمن ۱۳۹۰ و پرواز شماره ۴۵۲ هواپیمایی اوکراین در دی ماه ۱۳۹۸ سرنگون شد، و حسین خانزادی، فرمانده نیروی دریایی ارتش، که در نتیجه ضعف عملکردش تا به امروز سه ناو نیروی تحت امرش از بین رفته‌اند، دو نمونه از فرماندهانی هستند که در عین فقدان دانش فرماندهی و بروز سوانح و حوادث بزرگ در زمانی فرماندهی‌شان، برکنار نشده‌اند.
غرق شدن سریالی ناوهای نیروی دریایی ارتش
پس از برکناری دریادار حبیب‌الله سیاری از سمت فرماندهی نیروی دریایی ارتش و انتصاب دریادار حسین خانزادی (خلبان هاورکرافت) به عنوان فرمانده این نیرو از سوی علی خامنه‌ای در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۹۶، توان رزمی نیروی دریایی ارتش به طرز چشمگیری کاهش یافته است. نه تنها اختصاص نیافتن بودجه کافی به این نیرو (در نتیجه افزایش بودجه نیروی دریایی سپاه پاسداران) سبب شده است تا بسیاری از شناورها و زیردریایی‌های این نیرو به علت ناتوانی از پرداخت هزینه‌های تعمیر و نگهداری و خرید قطعاتشان از خدمت خارج باشند، بلکه در نتیجه بروز سه سانحه مختلف ناشی از ضعف مدیریت و فرماندهی، سه ناو با ارزش آن هم از دست رفته‌اند.

نخستین سانحه برای دماوند، دومین ناوچه کلاس موج نیروی دریایی ارتش، در تاریخ چهارشنبه ۲۰ دی ۱۳۹۶ رخ داد. این ناوچه در نتیجه اشتباه فرماندهانش در هوایی توفانی عازم ماموریتِ گشت دریایی در آب‌های دریای خزر شد و با آن که هنوز توفان به پایان نرسیده بود، در اثر یک اشتباه دیگر فرماندهش به بندر انزلی (پهلوی) بازگردانده شد و در حین ورود، به علت وزش باد شدید به موج‌شکن شرقی آن بندر برخورد کرد. در نتیجه آن سانحه دو نفر از ۱۸ خدمه آن، ناوبان‌دوم امیر یاسره طارمسری و ناوسروان بیژن زارع، کشته شدند. این ناو در نهایت ۱۸ روز پس از حادثه، در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۹۶ به‌کلی غرق شد.

سانحه بعدی در عصر روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ برای شناور پشتیبانی کنارک رخ داد که در نتیجه آن ۱۹ نفر از خدمه آن کشته، و ۱۵ نفر دیگر زخمی شدند. علت سانحه، برخورد یک موشک ضدکشتی سی-۸۰۲ نور۲ مجهز به جست‌وجوگر فروسرخ به آن بود. آن شناور با شماره بدنه اِی ۱۴۰۳ (A1403) درواقع یک هدف دریایی را با ناوچه جماران برای آزمایش این موشک جدید نیروی دریایی ارتش به آب‌های دریای عمان و در نزدیکی جاسک منتقل کرده بود، اما خود به اشتباه هدفِ ناوچه جماران قرار گرفت و با استفاده از آن موشک منهدم شد.

انهدام شناور کنارک هم منجر به برکناری حسین خانزادی و دیگر فرماندهان نیروی دریایی نشد و آن روند همچنان تداوم یافت تا عصر روز گذشته، در نتیجه بروز نقص فنی در دیگ بخار ایرانی تعبیه شده برای یکی از دو موتور بخار ناو تدارکاتی خارک، انفجاری در موتورخانه آن رخ دهد که منجر به آتش‌سوزی شدید در آن کشتی با ارزش نیروی دریایی ارتش شود. در نتیجه فقدان کشتی‌های آتش‌نشان در بندر جاسک، آتش‌سوزی سریعا گسترش یافت و در نهایت پس از ۲۰ ساعت، باعث غرق شدن این ناو راهبردی نیروی دریایی ارتش شد.

نه تنها فقدان کشتی‌های آتش‌نشان، بلکه به‌کار نگرفتن سبدهای حمل آب در هلیکوپترهای هواپیمایی نیروی دریایی (هوادریا) ارتش برای انجام ماموریت اطفای حریق نیز از عواملی بود که سبب شد آتش‌سوزی در آن کشتی ساعت‌ها ادامه یابد و به غرق شدنش بینجامد. حسین خانزادی که خود پیشتر از فرماندهان هوادریای ارتش بوده است، با وجود آشنایی با این نیرو در سال‌های اخیر و پس از انتصابش به فرماندهی کل نیروی دریایی، نه تنها در پی تهیه تجهیزات اطفای حریق برای هلیکوپترهای هوادریا نبود، بلکه با کاهش بودجه آن، سبب شد تا شمار هلیکوپترهای عملیاتی این یگان بیش از پیش کاهش یابد.
فعالیت‌های عقیدتی-سیاسی، مبنای انتصابات فرماندهان نیروی دریایی ارتش
در پی افزایش نارضایتی‌ها در میان پرسنل نیروهای چهارگانه ارتش و شرکت آنان در اعترضات ضدحکومتی دی ماه ۱۳۹۶، سازمان عقیدتی-سیاسی ارتش از سوی علی خامنه‌ای، رهبر خودکامه رژیم جمهوری اسلامی ایران، مامور شد تا طرح‌ای ۱۲گانه مصباح را در قالب برنامه‌های دینی و فرهنگی برای افزایش ایمان و تبعیت سربازان، درجه‌داران، افسران و خانواده‌هاشان در تمامی پایگاه‌ها و یگان‌های نیروهای چهارگانه ارتش اجرا کند. آن برنامه‌ها که در اسفند ۱۳۹۶ طراحی شده بود، از مهر ۱۳۹۷ اجرا شد و پیشرفت آن‌ها ماهیانه به فرمانده ارتش اعلام می‌شد.

در تاریخ ۲۴ مهر ۱۳۹۷، سالگرد تاسیس سازمان عقیدتی-سیاسی ارتش، حسین خانزادی اعلام کرد که مبنای انتصابات آینده در نیروی دریایی ارتش، انجام و اجرای فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی در قالب طرح مصباح (ابلاغی آن نهاد) خواهد بود. در پی آن، سازمان عقیدتی-سیاسی ارتش شرایط ارتقاء درجه پرسنل ارتش و انتصاب آنان را به مقامات ارشد، بیش از پیش دشوار کرد. شرکت بی‌وقفه در نمازهای جمعه، محفل‌های انس با قرآن، مراسم مذهبی در روزهای هفته، شرکت در کلاس‌های عقیدتی-سیاسی مانند «آشنایی با جنگ نرم»، و شرکت در تجمع‌های حکومتی چون مراسم ۹ دی از سوی پرسنل ارتش و خانواده‌هاشان، و نیز رعایت کامل حجاب اسلامی همسران آنان و شرکت در کلاس‌های قرآن، از مواردی کلیدی برای  دریافت تاییدیه از سوی سازمان عقیدتی-سیاسی ارتش برای  ارتقاء درجه پرسنل در سال‌های اخیر محسوب می‌شوند.

فرماندهان شناورها و ناوهای نیروی دریایی و نیز پایگاه‌ها و یگان‌های رزمی آن، بدون در نظر گرفتن تبحر، سواد و دانش فرماندهی‌شان و تنها با ملاک قرار دادن فعالیت‌های عقیدتی-سیاسی و تایید سرسپردگی‌شان به نظام جمهوری اسلامی ایران، از سوی سازمان حفاظت اطلاعات ارتش ارتقاء درجه می‌یابند و به سمت فرماندهی می‌رسند، و سپس در نتیجه عملکرد ضعفیشان، سوانح و حوادثی جبران‌ناپذیر چون انهدام و غرق شدن کامل ناو خارک رخ می‌دهد.

به نظر نمی‌رسد که غرق شدن ناو خارک سبب برکناری حسین خانزادی و نیز فرماندهان تحت امرش شود، و بر این اساس، بروز سوانحه و حوادثی مشابه در سال‌های آینده نیز همچنان محتمل است و خواهد بود.