پژوهش‌های تازه؛ ترکیب دو واکسن کرونا موثرتر است

دویچه وله :اول آسترازنکا و بعد بیون‌تک؟ در آلمان این کار شدنی است اما در بسیاری کشورها واکسن متفاوت در دو نوبت توصیه نمی‌شود. پژوهش‌های مقدماتی نشان می‌دهند که دو دوز واکسن ناهمسان می‌تواند سودمند باشد و ضریب مصونیت را بالا ببرد.

در آلمان دو میلیون شهروند بالای ۶۰ سال تا آوریل ۲۰۲۱ اولین دوز واکسن آسترازنکا را تزریق کرده‌اند. واکسنی که پایه ویروسی دارد و ناقل بیماری به صورتی ضعیف است. حال کمیسیون واکسیناسیون آلمان (STIKO) توصیه می‌کند که این عده برای دومین دوز، واکسن بیون‌تک –فایزر یا مدرنا بزنند که پایه آن mRNA است.

علت امر، موارد اندک ترمبوز عروق مغزی نزد دریافت کنندگان آسترازنکاست. شماری از کشورها از جمله اتریش تاکنون ترکیب واکسن‌را تجویز نکرده‌اند؛ با این استدلال که به اندازه کافی، اطلاعات مربوط به اثربخشی این روند وجود ندارد.

اینک نتایج پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که واکسیناسیون ترکیبی نه تنها ضرری ندارد بلکه می‌تواند ضریب محافظت را بالاتر هم ببرد؛ حتی در برابر انواع جدید ویروس کووید.

تحقیق جدیدی در دانشگاه پزشکی اینسبروک اتریش نشان می‌دهد که تزریق دو واکسن ناهمسان و دوزهای ترکیبی ، اثربخشی و ایمن‌سازی بیشتری دارد. بخصوص وقتی یکی از دو واکسن، مثل آسترازنکا پایه ویروسی داشته باشد.

خانم دوروتی فون لائر، دیر پرژوه تحقیقی این دانشگاه به  شبکه تلویزیونی سراسری اتریش گفته است: «مصونیت ناشی از تزریق دو واکسن همسان به مراتب کمتر از وقتی است که فرد دو دوز متفاوت دریافت کرده باشد.»

دوز ترکیبی به خصوص می‌تواند فرد را در برابر ویروس‌های جهش‌یافته بهتر محافظت کند. به طور مثال، آسترازنکا مصونیت بالایی در قبال ویروس‌های جدیدتر و تهاجمی‌تر هم‌چون نوع آفریقایی B.1.351  ایجاد می‌کند اما به گفته خانم لائر، اگر دومین دوز با واکسن بیون‌تک فایزر انجام گیرد، ضریب اطمینان و کارایی واکسیناسیون بیشتر می‌شود.
افزایش سطح آنتی‌بادی
۳۰۰۰ نفر در پژوهش دانشگاه اینسبروک اتریش شرکت دارند که کارکنان و کادر درمان دانشگاه‌های پزشکی سه شهر گراتس، وین و اینسبروک هستند. این عده که جزو گروه‌های در اولویت‌دریافت واکسن بوده‌اند، آسترازنکا یا بیون‌تک/فایزر تزریق کرده‌اند و قرار است در نوبت دوم، نوع واکسن‌ها تغییر کند.

محققان دانشگاه آکسفورد بریتانیا نیز سرگرم آزمایش تاثیرات دوز ترکیبی واکسن‌ هستند. شرکت‌کنندگان در این پژوهش ابتدا آسترازنکا یا بیون‌تک/فایزر می‌زنند و برای دومین دوز، مدرنا یا نواوکس.

آزمایشات قبلی روی موش‌ها نیز محققان را به این نتیجه رسانده که ترکیب واکسن‌‌ها می‌تواند اثربخش‌تر باشد. ماه مارس،  پژوهشگران "موسسه ملی کنترل غذا و دارو" در چین، گزارش تحقیقات خود از واکسیناسیون ترکیبی چهار نوع واکسن کرونا روی موش‌ها را منتشر کرده و گفته بودند که این امر ایمنی در برابر ویروس را بهبود می‌بخشد.

در این گزارش از جمله آمده بود که وقتی ابتدا به جوندگان واکسن استرازنکا تزریق شد و سپس واکسنی از نوع دیگر، سطح آنتی بادی بالاتر و پاسخ "لنفوسیت تی" بهتر بود.

"سلول تی" یا "لنفوسیت تی"، سلول‌هایی در خون هستند که پروتئین‌های سطح ویروس کرونا را تشخیص می‌دهند و وظیفه کشف و نابودی عوامل بیمار‌زا و سلول‌های آلوده را دارند. مبتلایان به کووید ۱۹ در خون خود این سلول‌ها را دارند ولو آن که علائم خاصی هم نشان ندهند.
کارکرد واکسن‌های مجاز
واکسن‌های پایه mRNA مثل مدرنا یا بیون تک- فایزر، دستورالعمل ساخت پروتئین را به صورت یک پیام به سلول انتقال می‌دهند و سلول سپری حفاظتی می‌سازد.

نواواکس خودش پروتئین اسپایک را می‌سازد. پروتئین‌های اسپایک ویروس سارس کوو- ۲ را به سلول‌های سالم متصل می‌کنند و در آلوده کردن آنها نقش دارند.

جانسون اند جانسون، آسترازنکا و اسپوتنیک وی، یک ویروس ضعیف شده کووید را واردبدن می‌کنند که موجب می‌شود سیستم ایمنی برای مواجهه با ویروس واقعی، قوی و آماده باشد.

سینوفارم و سینوواک نیز ویروس‌ واقعی اما غیرفعال به بدن انتقال می‌دهند.

دکتر شان لو، پژوهشگر دانشگاه پزشکی ماساچوست می‌گوید: «ما هنوز درک کاملی از کارایی چند واکسن متفاوت نداریم و مکانیزم امر را نیز به سهولت نمی‌توانیم توضیح دهیم. آن چه روشن است این که انواع واکسن‌ها با روش‌های مختلف، سیستم ایمنی بدن را بیدار و هشیار می‌کنند و ترکیب این روش‌ها به نوبه خود می‌تواند ایمنی را تقویت کند یا زمان ایمنی را طولانی‌تر سازد.»

پژوهشگران دانشگاه اینسبروک اتریش هنوز نتایج قطعی و میدانی از ترکیب واکسیناسیون را نگرفته‌اند و قرار است نتیجه را پاییز یا اوایل زمستان اعلام کنند. دانشگاه آکسفورد گزارش مقدماتی مطالعات خود را هفته آینده ارائه خواهد داد.

پاره‌ای کارشناسان می‌گویند حداقل سودمندی واکسیناسیون ترکیبی این است که کارکردهای یکدیگر را تکمیل می‌کنند. دونا فابر، ایمونولوگ از دانشگاه کلمبیا می‌گوید: «فایزر-بیون‌تک یا مدرنا کارائی فوق‌العاده بالایی دارند و ترکیب آنها با واکسن‌های ناقل و کم‌اثرتر هم‌چون آسترازنکا، حانسون اند جانسون یا واکسن‌های چینی، ضریب حفاظت را بالاتر می‌برد و در عین حال، باعث اثربخشی بیشتر واکسن‌های mRNA هم می‌شود.