از تهران تا توکیو؛ از سمیه اول انقلاب تا سمیه ساسی

بی بی سی ،مسعود آذر :

هنوز ترانه "نرو سمیه" به بازار موسیقی نیامده بود که حرف و حدیث درباره این ترانه و عوامل تولیدش در رسانه‌های ایران جنجالی شد. در طول چند دهه گذشته کم سابقه بوده که یک ترانه تولید شده در خارج از ایران، این همه حاشیه و بحث و جدل در رسانه‌های داخلی ایران و شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشته باشد.

واکنش‌ها از اینجا شروع شد که ساسان یافته معروف به ساسی یک استوری در اینستاگرام گذاشت و گفت به تهران رفته و تصاویری از لحظه خروج از فرودگاه نشان داد و حتی بعضی از سایت‌ها گمانه‌زنی کردند که او به ایران برگشته. بعد او در یک تیزر سی ثانیه‌ای از آخرین ترانه‌اش به نام "از تهران تا توکیو" رونمایی کرد. ترانه "نرو سمیه" از تکه کلام فیلم سینمایی "ابد و یک روز" گرفته شده و در موزیک ویدئو نمایی کوتاه از همان خانه‌ که سراسر درد و رنج و فلاکت بود، استفاده شده اما در این ترانه خبری از چنان مشقتی نیست و حضور بازیگر معروف فیلم‌های پورن در این موزیک ویدئو حاشیه‌ها را دوچندان کرد.

قوه قضاییه ایران این ترانه را "سخیف" و "هنجارشکن" توصیف کرده و اعلام کرده همکاران ساسان یافته در تهیه این ویدئو را دستگیر کرده و با کسانی که در فضای مجازی دابسمش این ترانه را می‌گذارند برخورد می‌کند. قوه قضائیه ایران همچنین هشدار داده بود که اگر نسخه کامل این موزیک ویدئو منتشر شود از طریق "مراجع بین‌المللی"، خواننده را تحت پیگرد قضایی قرار می‌دهد. روز گذشته این موزیک ویدئو به طور کامل منتشر شد و حالا معلوم نیست قوه قضائیه ایران با تهدیدش چکار می‌کند.
"دکتر جنتلمن '' و بقیه ماجرا
روزگاری نه چندان دور، علاقه‌مندان به موسیقی پاپ، عید به عید منتظر بودند تا ببینند خواننده‌های به اصطلاح "آن‌ور آبی" چه تولید کرده‌اند. آن روزها ترانه‌ها به شکل کاست و تصویر حکم قاچاق داشت، مخفیانه دست به دست می‌شد و بازار داغی داشت و در میان ترانه‌ها یکی دوتا هم گل می‌کرد و زمزمه می‌شد. اما این روند با سیاست‌های جدید فرهنگی حکومت تغییر کرد و حالا شاهد حدود دو نسل از خواننده‌های پاپ هستیم که بازار داغی در داخل دارند و با وجود مشکلات و محدودیت‌ها، شمار خواننده‌ها و تولید موسیقی پاپ بالاست. کنسرت‌های بعضی از همین خواننده‌ها به سرعت به فروش می‌رسد و بعضی از ترانه‌های آنها مثل "بهت قول می‌دهم" از محسن یگانه در یوتیوب از مرز ۱۰۴ میلیون بار دیده‌شدن گذشته‌ است.

در میان خواننده‌های خارج از ایران، خواننده‌‌های انگشت‌شماری مثل ساسان یافته در سال‌های اخیر توانسته همچنان موسیقی داخلی را تحت تاثیر بگذارد، مخاطبان خود را داشته ‌باشد، ترانه‌هایش در مدرسه، پارتی‌ها و کوچه و بازار پخش شود و فضای مجازی پر از دابسمش‌ها و همخوانی دختر و پسر، به خصوص نوجوانان و کودکان باشد.

خواننده‌ای مثل ساسان یافته با استفاده از محدودیتی که خواننده‌های داخلی دارند قدم به موضوعی می‌گذارد که در جامعه ایران عملا وجود دارد و صحبت از کسانی می‌کند که پارتی می‌روند، مشروب می خورند و مواد مخدر استفاده می‌کنند. حکومت هم در این سال‌ها سعی کرده از کنار این مسایل عبور کند و چشم به روی آنها ببندد و گهگاهی هم بعضی از پارتی‌ها را به هم بریزد، شرکت‌کنندگان را دستگیر و با گرفتن ضمانت آنها را رها کند.

محتوا و جنس ترانه "نرو سمیه" با ترانه‌هایی مثل "دکتر" و "جنتلمن" از کارهای این خواننده، از جنس غذای "فست فودی" است، موجی ایجاد می‌کند و می‌خوابد و جملاتی در کنار هم نشسته‌اند که قابل مقایسه با آثار ارزشمند ترانه‌سرایان و ستارگان موسیقی پاپ ایران نیست و نباید انتظار ماندگاری از آن داشت اما از دستگاه قضایی ایران گرفته تا بسیاری از رسانه‌های ایران و فضای مجازی درباره آن حرف می‌زنند و بد وبیراه نثار خواننده و رقصنده این موزیک ویدئو می‌کنند و بر این تکیه می‌شود که ساختارها و عرف جامعه را شکسته و حرف‌هایی می‌زند که به نهاد خانواده لطمه وارد می‌کند و باعث ترویج "بی‌بندو باری جنسی" می‌شود.
از سمیه صدر اسلام تا نسل امروز
سمیه نام یکی از پیروان حضرت محمد در صدر اسلام بود و اولین زنی بود در این راه کشته شد. این اسم در اوایل انقلاب در کنار اسم‌هایی مثل میثم، ابوذر و سمانه به عنوان اسامی مذهبی و ارزشی برای نوزادان باب شد. حالا بعضی از خانواده‌های مذهبی از اینکه ترانه‌ای به همین نام خوانده شده، شاکی‌اند.

بینانگذار و مسئولان انقلاب اسلامی ایران مدعی پایه‌گذاری یک انقلاب فرهنگی مبتنی بر اسلام بوده و هستند. سازمان‌ فرهنگ و تبلیغات اسلامی، حوزه‌های علمیه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ده‌ها سازمان و نهاد دیگر به عنوان متولیان فرهنگی کشور شناخته می‌شوند و وطیفه فرهنگ‌سازی دارند و برای این هدف، از خزانه بودجه می‌گیرند.

چنانکه مشاور وزیر آموزش و پرورش ماه گذشته گفته، حوزه‌های علمیه در سازمان تالیف کتب درسی مدارس کشور در" تمامی گروههای درسی" نماینده دارد و در همه دانشگاهها و مراکز علمی و آموزشی حضور دارند. با قدرت و نفوذی که این مراکز و نهادها در همه عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی دارند نتوانسته‌اند سیاست دلخواه‌شان را در جامعه پیاده کنند و حداکثر عکس دختربچه‌ای را از روی جلد کتاب درسی حذف کرده‌اند یا در شعر یک شاعر یا متن نویسنده‌ای معروف دست برده‌اند.

از نشانه‌های این شکست فرهنگی پس از ۴۲ سال، انتشار همین ترانه است. تیزر سی ثانیه‌ای یک ترانه فقط در صفحه اینستاگرام خواننده، حدود ۱۸ میلیون بار دیده ‌شد و ترانه آن، ظرف کمتر از یک هفته، بیش از ده میلیون بارشنیده شد. این میزان استقبال که گفته می‌شود یک رکورد بی سابقه است، از توجه و اقبال نسلی می‌آید که قرار بوده در فضای جمهوری اسلامی پرورش یابد و زندگی کند و به چنین ترانه‌هایی گوش ندهد.

کامران زارعی از کاربران توئیتر درباره عملکرد مدیران فرهنگی ایران در برخورد با آهنگ ساسی نوشته: معمولا مسئولان در این شرایط ابزار نگرانی می‌کنند، دستور برخورد می‌دهند، مدیر مدرسه را بازداشت می‌کنند و از صدا و سیما گزارشی پخش می‌شود که مشکل حل شد و خیال خانواده‌ها راحت باشد.
واکنش‌ها در فضای مجازی
دست اندرکاران انتشار آهنگ از تهران تا توکیو یا همان "نرو سمیه" هرچه در چنته داشتند رو کردند تا توجه‌ها به انتشار یک آهنگ جلب شود. شمار مخاطبان این ترانه نشان داده که ظاهرا به هدف‌شان هم رسیده‌اند. بخشی از نقدهایی که امروز به این موزیک ویدئو می‌شود مربوط به حضور الکسیس تکزاز است. پیشتر آرش خواننده ایرانی، در ترانه "دستا بالا" از یک بازیگر ایرانی-بلژیکی که در فیلم‌های پورن بازی می‌کند، استفاده کرده بود اما جنجالی نشد. تمرکز بیشتر نقدها به روی این بازیگر در ترانه جدید ساسی، باعث شد کسانی که او می شناختند یا نمی شناختند کنجکاو شوند که او در این ویدئو چکار می‌کند. بحث داغی هم درباره نقش خانواده و والدین در تربیت فرزندان در توئیتر و رسانه‌ها در بین کاربران صورت گرفته ‌است.

عرفان مظاهری در توئیتر نوشته "چندین سال درس قرآن در مدارس، دانش آموزان رو به این سطح از هماهنگی نرسوند که آقای ساسی رسوند".

آقای نون میم، می‌گوید درحالی که تیزر ساسی چند میلیون بار دیده می‌شود اما صفحه همان بازیگر زن چند ده هزار لایک می‌خورد. او می‌گوید "اینجا خانواده ها مقصرن، دستگاه های فرهنگی مقصرن ولی اون مسئولی که فضای مجازی {را} بخاطر کاسبی سیاسی اقتصادی ول کرده از همه مقصرتر".

امیر شیرین‌زاده در واکنش به تهدید و هشدار قوه قضاییه درباره انتشار این موزیک ویدئو نوشته: "دو تا حالت بیشتر نیست؛ یا واقعا قوانین بین‌المللی را نمی دانند! یا فکر می کنند همه دنیا التزام عملی به اسلام دارند!".

این اولین و آخرین بار نیست که ترانه‌هایی از جنس این سبک و سیاق عرضه می‌شود. هر خواننده و تولیدکننده‌ای به دنبال جذب مخاطب، جلب توجه و کسب درآمد است و تا زمانی که این بازار مشتری دارد، این نوع ترانه‌ها هم تولید و منتشر می‌شود.

به نظر نمی‌رسد تهدید قضایی و دستگیری راه به جایی ببرد. این اقدامات هم به سرنوشت همان ممنوعیت خرید و فروش و تماشای ویدئو و برنامه‌های نوروزی سال‌های پیش دچار خواهد شد.