استاد کینگز کالج لندن: تاخیر در واکسیناسیون، ایران را با بحران «فرار واکسن» مواجه می‌کند

 تزریق مرحله نخست آزمایش بالینی واکسن ایرانیورونیوز :با گذشت دست کم یکسال از شیوع ویروس کرونا، این همه گیری همچنان روزانه جان ده‌ها هزار نفر را در جهان می‌گیرد.

قربانیان ویروس بزودی از مرز دو میلیون نفر عبور خواهند کرد. در حال حاضر چند نوع واکسن کرونا در بازارهای جهانی وجود دارد: مدرنا، آکسفورد و فایزر-بیون تک، هر سه محصول اروپا و آمریکا هستند.

با این حال بسیاری با واکسیناسیون سراسری و توده‌ای مخالفند. اغلب مخالفان، به کارخانه های داروسازی سازنده واکسن ها مشکوک هستند. در میان مخالفان واکسیناسیون از آمریکایی تا فرانسوی و ایرانی و از طبقات مختلف اجتماعی و سیاسی وجود دارند.

یکی از آنها رهبر جمهوری اسلامی است. آیت الله خامنه‌ای بتازگی وزارت بهداشت ایران را از هر نوع واکسن «آمریکایی-بریتانیایی» و حتی فرانسوی برحذر داشت. پس از سخنان او، شایعات مختلفی در رسانه ها شنیده شد. از جی پی اس موجود در واکسن‌ها ساخت این کشورها گرفته تا تغییراتی که در دی ان ای انسانها ایجاد می کنند. و یا اینکه یکی از نمایندگان مجلس ایران گفت که واکسن‌ تولیدی شرکت‌های فایزر-بیون تک عامل عقیم سازی جامعه می شود. این شایعات مختص به ایران نیستند. گروه های ضدواکسیناسیون کرونا در سراسر جهان به این شایعات دامن می زنند.

اما کدامیک از این تئوری‌ها به واقعیت نزدیک هستند. آیا واکسن فایزر- بیون تک، وسیله ای است از سوی قدرت‌های بزرگ برای کنترل بدن و فردای بشریت؟‌

یورونیوز در همین ارتباط با شهرام کردستی، استاد و مدیر گروه ایمنی شناسی سرطان کینگز کالج لندن گفتگو کرد.

یورونیوز:‌ با در نظر گرفتن سخنان آقای خامنه‌ای، اگر قرار به حذف واکسن‌های آمریکایی و بریتانیایی و فرانسوی باشد آیا ایران امکان واردات واکسن معتبری خواهد داشت؟شهرام کردستی:‌ مهم ترین نکته این است که واکسن بیون‌تک- فایزر به هیچ وجه واکسن آمریکایی نیست. فایزر فقط اسپانسر آن است. این واکسن اصولا یک محصول آلمانی است. اما دو واکسن دیگریعنی مدرنا در آمریکا و آکسفورد در بریتانیا ساخته شده‌اند. این واکسن ها تایید شده هستند.

واکسن‌های دیگری هم هستند که به تایید شدن از سوی سازمان جهانی بهداشت نزدیک هستند. اگر همین امروز سایت سازمان بهداشت جهانی رو چک کنید، می بینید که بیش از ۳۷ واکسن مختلف در فاز سوم آزمایش هستند. واکسن‌هایی که تولید کشورهای مختلف هستند. اینها نیز به‌تدریج، البته بستگی به نتایج، تایید خواهند شد. از جمله کشورهای تولیدکننده واکسن می توان به برزیل و چین و هند اشاره کرد.

اما مساله و یا مشکلی که امروز وجود دارد جای دیگری است. اولین موضوع اینکه شما نمی توانید هر زمان که اراده کردید واکسنی را خریداری کنید و فردا هم تولیدکنندگان بگویند: «باشد از فردا ما این قدر واکسن در اختیار شما قرارخواهیم داد.» و اینکه اصولا به جز واکسن های موجود که از پیش خریداری شده‌اند معلوم نیست واکسن‌های در حال آزمایش چه وقت وارد بازار می شوند.

ثانیا شما باید چند واکسن مختلف را از قبل پیش خرید بکنید که هرکدام که زودتر وارد بازار شد بتوانید به دست مردم برسانید. روش اصلی مبارزه با یک همه گیری این است. کاری که اروپایی ها انجام دادند. اتحادیه اروپا تنها یک نوع واکسن نخرید. اتحادیه اروپا این ریسک را انجام داد با سرمایه گذاری بالا چندین واکسن را پیش خرید کرد که حالا سه نوع مختلف از واکسن‌ها تایید شده‌اند و در دسترس هستند.

بریتانیا و آمریکا هم دقیقا همین کار را کردند. این یک سرمایه گذاری است که نیاز به کار کارشناسی دارد و باید بدانید محصولی را بخرید که هرچه سریعتر به دستتان می رسد. اما اینها یک بخش قضیه هستند.

یورونیوز: تاخیر در خرید و تزریق واکسن چه تبعاتی دارد؟شهرام کردستی:‌ شما زمانی که واکسیناسیون را به تاخیر می اندازید و دیر شروع می کنید خطری که مخصوصا در زمانیکه یک ویروس در جامعه رها شده باشد وجود دارد این است که در درازمدت خطرهای جهش های ژنتیکی بیشتر می‌شود.

هرچقدر ویروس رهاشده بیشترگسترش پیداکند، خطر تغییرو تحولات و جهش ها بیشتر است. زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد، ما از اصطلاح «فرار واکسن» استفاده می کنیم.

فرار واکسن زمانی اتفاق می افتاد که اثرات آن روی یک ویروس کم اثر و به ترتیب بی اثر می شود. ویروس قویتر می شود. سپس گونه های جدید ویروسی به سرعت می توانند در تمام دنیا پخش شوند. به این ترتیب، نه تنها این ویروس ها برای آن کشور بلکه برای تمام جهان دردسرساز خواهند شد، مثل اتفاقی که پس از جهش ویروس در بریتانیا افتاد. ویروس جدید و جهش یافته بریتانیا همه جهان را درگیر کرده است.

به این ترتیب باید گفت که واکسیناسیون سریع واکسن های معتبر و مورد تایید که البته زمان بر هم هست بسیار اهمیت دارد. اگر واکسیناسیون سریع انجام نگیرد با خطرات جدیدی و گسترده تری مواجه خواهیم شد.

یورونیوز:‌ با توجه به علم پزشکی و فناوری هایی که امروزه در اختیار دانشمندان قراردارد، تا چه حد می توان برخی از فرضیه های «توطئه» را باورکرد. مثلا اینکه واکسن های جدید می تواند ژن و دی ان ای شما را عوض کنند؟شهرام کردستی:‌ اول اینکه تئوری توطئه راجع به واکسن چیز جدیدی نیست. بسیاری در جهان به آن معتقدند و جنبشی هم درست کرده اند برای مبارزه با واکسیناسیون. می دانید یکی از اصلی ترین حامیان این تئوری توطئه، یک امریکایی است. او منابع مالی فراوانی را در خدمت توطئه پردازان قرار می دهد.

امریکا یکی از مهم ترین کشورهایی است که شهروندان آن به تئوری توطئه باور دارند و در این کشورمخالفت رواج پیدا کرده است. این که چرا و چگونه در حوصله این مصاحبه نمی گنجد.

اما این چیزی که شایع شده است درباره mRNA، در واقع این همان چیزی است که ما در مبارزه با سرطان از آن استفاده می کنیم. اولین بار برای مبارزه با سرطان این «آر آن ای ها» طراحی شده اند که کار اصلی آنها در واقع «پیام رسانی»‌ است: پیام رسانی از هسته سلول به سطح سلول. آر ان ای ها عمر بسیار محدودی دارند. اینها در واقع ترجمه ای هستند از ژنوم ما و یا از همان ژن های اصلی ما. پس اینها نمی توانند برعکس عمل بکنند و ژن ما را تغییر دهند. اینها خودشان به نوعی کپی از ژن ما هستند. کپی چیز دیگری هستند و نمی توانند جای عنصر اصلی را بگیرند.

بنابراین از لحاظ علمی اینها نمی توانند چیز زیادی را تغییر بدهند. و جالب اینکه کسانی که توانسته اند در علم با استفاده از تکنیک هایی بسیار پیچیده برخی از ژن ها را برای درمان بیماری های خاص تغییربدهند، بقولی می گویند ژن درمانی بکنند، دانشمندانی بوده اند که جایزه نوبل پزشکی گرفته اند. یعنی تغییر ژن آنقدر مشکل است که عده ای دانشمند پس از سالها کار توانسته اند تغییراتی بدهند که جایزه نوبل پزشکی گرفته اند. تکنیک بسیار مشکلی بکارگرفته شده و نمی توان انجام آنرا در کوتاه مدت حتی متصور شد. بنابراین با صراحت می توان گفت که هیچ واکسنی در حال حاضر ساخته نشده و نمی شود که بتواند ژنوم شما راتغییربدهد.

یورونیوز: دکتر مرندی، پزشک نزدیک به رهبر ایران گفته سازمان جهانی بهداشت به سوی فناوری آمریکا تمایل پیدا کرده تا این کشور به سازمان جهانی بهداشت بازگردد. آیا ممکن است سازمان جهانی بهداشت اعتبار خود را فدای چنین زد و بندهایی کرده باشد؟شهرام کردستی:‌ سیاستمدار نیستم. از چیز پشت پرده ای هم خبر ندارم. اما چیزی که می دانم این است: واکسن فایزر در درجه اول ساخت آلمان است. ساخت آمریکا نیست. به صراحت می توان گفت که جهان به اندازه ای درگیر شیوع کروناست که احتمال هرگونه زدوبند سیاسی وجود ندارد. سیاستمدار نیستم ولی می دانم که سازمان بهداشت جهانی و دولت ها تا اندازه ای در موضوع کووید تحت فشار افکار عمومی هستند که امکان اینکه هرگونه زدوبند سیاسی در پس ماجرای آن وجود داشته باشد به صفر می رسد.

یورونیوز:‌ اثرات جانبی مشاهده شده برای واکسن‌های فایزر و مدرنا تاکنون چه بوده است؟شهرام کردستی: در بیمارستان ما تاکنون هزاران نفر واکسن بیون‌تک- فایزر را دریافت کرده اند. بصورت روزانه صدها نفر این واکسن را در همین بیمارستان دریافت می کنند. تاکنون به جز عوارض جانبی مثل خستگی و کمی تب تاکنون چیز دیگری را مشاهده نکرده ایم. این تجربه شخصی خودم است. اما در بعد جهانی هم باید گفت گزارش هایی که مبنی بر عوارض جدی واکسن ها مشاهده شده است تاکنون بسیار نادر بوده است. عوارضی که شاید از بسیاری از واکسن های دیگر بسیار هم کمتر بوده اند. در تنها گزارش ها نسبت به عوارض جدی، چندین مورد حساسیت و بروز شدید آلرژی مشاهده شده است. که البته این گزارش ها نسبت به میلیون ها دوزی که تاکنون تزریق شده است، کاملا ناچیز هستند.

یورونیوز: در ایران واکسن‌های زیادی مثل واکسن هپاتیت یا واکسن سرخک و سرخجه، یا واکسن‌های دیگر استفاده می‌شود. این واکسن‌ها همه تولید داخلی است؟ یا ایران فقط برای واکسن کرونا نمی‌خواهد از واکسن آمریکایی و بریتانیایی استفاده کند؟شهرام کردستی: بدلیلی که سالهاست که در ایران نبوده ام و خبر زیادی ندارم نمی توانم جواب قاطعی در این باره بدهم. تنها چیزی که قطعی است این است که ایران سالهاست در زمینه ساخت بسیاری از واکسن ها خودکفا شده است. همزمان هم مطمئن هستم که واکسن های خارجی بسیاری به ایران وارد می شود وتعجب خواهم کرد اگر از میان این واکسن ها مدل آمریکایی و یا فرانسوی وجود نداشته باشد.
یورونیوز: واکسنی که هم شرایط مورد نظر ایران (آمریکایی و بریتانیایی نبودن) را داشته باشد و هم مورد تائید سازمان جهانی بهداشت باشد وجود دارد؟شهرام کردستی: در همین ساعت و روزی که صحبت می کنیم تنها سه واکسن هستند که مورد تایید سازمان بهداشت جهانی رسیده اند. مدرنا، بیون‌تک- فایزر و آکسفورد. البته به نظرم بعید نیست که در روزهای آینده شاهد تایید واکسن‌های جدیدتری باشیم. کوواکس پروژه سازمان بهداشت جهانی، هدفش این هست که دولتهای مختلف بتوانند گونه های مختلف واکسن ها را در یک سبد بگذارند تا دسترسی جهانیان در اسرع وقت به واکسن صورت بگیرد.
+10
رأی دهید
-5

نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.