قره‌باغ؛ آذربایجانی‌ها پس از چند دهه به خانه‌های ویران بازمی‌گردند

 ویرانه‌های شهر آغدام یورونیوز :جمهوری آذربایجان کنترل بخش بزرگی از سرزمینی را که یک ربع قرن پیش در قره‌باغ (آرتساخ) از دست داده بود بواسطه جنگ و بدنبالش توافق آتش‌بس با ارمنستان دوباره بدست آورده است. شمار زیادی از شهروندان این کشور که پیش‌تر از این منطقه و از جنگ گریخته بودند به تدریج در پی بازگشت به خانه‌های خود هستند؛ البته اگر خانه‌ای هنوز در مناطق سوخته باقی مانده باشد.

بر اساس ارزیابی‌های صورت گرفته، در جریان جنگ‌های دهه ۹۰ میلادی در منطقه قره‌باغ که طی آن بخش‌هایی از خاک جمهوری آذربایجان به تصرف جدایی طلبان ارمنی تبار درآمد و سرزمین‌های بزرگی نیز در مجاورت آن تحت کنترل ارمنستان قرار گرفت دست کم ۶۰۰ هزار آذربایجانی ساکن در این مناطق آواره شدند.

دو طرف مناقشه قره‌باغ از آن زمان به بعد به دفعات با یکدیگر درگیر شدند که آخرین دور آن پاییز امسال پس از شش هفته جنگ و نبرد کم سابقه در پی توافق آتش‌بس و توقف مخاصمه میان باکو و ایروان تحت میانجی‌گری روسیه به پایان رسید.

آذربایجان که تا پیش از توافق یاد شده دست کم یک سوم مناطق اشغال شده در قره‌باغ را با فتوحات نظامی پس گرفته بود به موجب این توافق آتش‌بس بخش عمده‌ای از دیگر مناطق قره‌باغ کوهستانی را نیز دوباره به خاک خود بازگرداند.

نیروهای ارتش جمهوری آذربایجان بر اساس مفاد توافقنامه صلح با ارمنستان طی روزهای گذشته وارد بخش‌هایی از قره‌باغ کوهستانی شدند که ساکنان از پیش آنرا برای تحویل به آذربایجانی‌ها تخلیه کرده بودند.

بخش عمده‌ای از این مناطق مانند شهر آغدام که روز جمعه تحویل جمهوری آذربایجان شد به سرزمین‌های غیر قابل سکونت تبدیل شده است.

آسوشیتدپرس با انتشار گزارشی در این خصوص یاد آور شده که آغدام، شهری که روزگاری ۵۰ هزار نفر در آن زندگی می کردند اکنون به ویرانه‌ای تبدیل شده است.

عادل شریفوف یکی از ساکنان پیشین قره‌باغ که سال ۱۹۹۲ با شعله گرفتن نخسین جنگ در منطقه از مهلکه گریخته بود و اینک در باکو، پایتخت آذربایجان زندگی می کند یکی از آذربایجانی‌هایی است که قصد دارد به سرزمین خود باز گردد.

او اما می داند که اگر به شهر جبرئیل بازگردد با ویرانه‌ای شبیه آنچه بر سر آغدام آمده روبرو خواهد شد، اگر چه برغم این تصور مصمم به بازگشت است.

جبرئیل یکی از شهرهای مهم و استراتژیک در منطقه قره‌باغ است که پیش از پایان یافتن نبردها بدست نیروهای ارتش آذربایجان فتح شده بود.

آسوشیتدپرس در گزارش خود می‌افزاید که یکی از پسر عموهای عادل شریفوف، اندک زمانی پس از تصرف جبرئیل به این شهر رفت و آنجا را ویرانه‌ای یافت؛ وی به عادل گفته بود که خانه بزرگ و باغی که زمانی که خانواده‌اش در آن زندگی می‌کردند به کلی از بین رفته است.

عادل شریفوف می‌گوید که خانواده اش در طول سال‌ها گزارش‌های مربوط به شهر جبرئیل را از طریق اینترنت دنبال می کردند. آنها می دانستند که تخریب وحشتناکی در شهر صورت گرفته اما می‌گوید که مادر وی تا قبل از مرگ همچنان امید به بازگشت داشت و به همین منظور حتی کلیدهای خانه را نیز نگه داشته بود.

اولویا جومایوای پنجاه ساله یکی دیگر از ساکنان پیشین منطقه قره‌باغ است که حالا می‌تواند در شرایط اندکی بهتر از دو شهر آغدام و جبرئیل اما نه چندان ایده‌آل به زادگاه خود شوشا بازگردد؛ شهری که نیروهای ارتش آذربایجان در جریان پیش روی‌های پایانی خود فتح کردند.

او می‌گوید مسلم است که ارمنی‌هایی که در آنجا زندگی می‌کردند همه چیز را با خود بردند اما گمان می‌کند آینه بزرگ وسط راهرو خانه‌اشان که دوران کودکی خود را در آن می‌دید،‌ همچنان دست نخورده باقی مانده باشد. اولویا جومایوا می‌گوید که شاید نوه‌هایش خودشان را در همان آینه ببینند.