ترکی حمد، نویسنده سعودی، با توییتی در مورد تناقض صحیح بخاری و قرآن جنجال آفرید

ترکی الحمد نویسنده سعودی با توییتی در مورد تناقض بخاری و قرآن جنجال آفریدبی بی سی :شریف ولید(خبرنگار)
به نظر می‌رسد فضای مجازی در عربستان سعودی این روزها به طور خاص و جهان عرب به صورت عموم به موضوعاتی می‌پردازند که در گذشته نه چندان دور ممنوع تلقی می‌شد. این بار اظهارات ترکی حمد، نویسنده شناخته شده عربستان سعودی که اخیرا در توییتی خواستار نقد میراث‌ مذهبی، از جمله "صحیح بخاری" شده که به تعبیر او مواد لازم را برای نشر کاریکتورهای جنجال برانگیز پیامبر اسلام در مجله‌ای فرانسوی فراهم کرده است.

ترکی حمد نوشته که صحیح بخاری را با قرآن مقایسه کرده و آن را که کاملاً با قرآن در "تضاد" دیده است. صحیح بخاری مجموعه احادیث پیامبر اسلام است که امام محمد بخاری در قرن سوم هجری (نهم میلادی) گردآوری کرده و اهل سنت آن را از "صحاح سته" می‌دانند، یعنی شش کتابی که احادیث گردآوری شده در آن، معتبر است.

امام بخاری به نوشته خود، پس از شانزده سفر در سرزمینهای اسلامی، ششصد هزار حدیث گردآورد که تنها ۷۲۷۵ حدیث را معتبر تشخیص و در کتابش جای داد.ه.

ترکی حمد که استاد بازنشسته علوم سیاسی است، به سبب اظهارنظرش درباره صحیح بخاری با انتقاد شدید روبرو شده تا جایی که برخی‌ او را به اهانت به دین متهم کرده، خواستار پاسخگویی‌اش شده اند. او هنوز نه پوزش نخواسته و نه از اظهاراتش دفاع کرده است.

توییت ترکی احمد باعث دودستگی میان کاربران شبکه‌های اجتماعی در جهان عرب نیز شده است. هشتگ ترکی الحمد-بخاری ظرف ۲۴ ساعت بیش از نود هزار نفر ثبت و از داغترین هشتگها در عربستان سعودی و کویت شد. هواداران او نیز هشتگ دیگری برای دفاع از او به راه انداخته اند.
فراخوان برای اصلاحات یا بیانیه هدفمند؟
فراخوان ترکی حمد به نقد صحیح بخاری و تجدید نظر در میراث گذشتگان، موضوع تازه‌ای نیست اما بسیاری آن را "حساس و خطرناک" توصیف می کنند.

شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی توییت او را در پیوند با "جنگی" می‌دانند که به باور آنان، رئیس جمهور فرانسه علیه اسلام به راه انداخته است.

می گویند نظریه ترکی حمد "توطئه و طرحی با هدف ایجاد اعتماد به نفس در نسل جدید برای تغیر در مبانی دین و ترویج فرهنگ جایگزین" است.

محمد جذلانی، قاضی در دادگاه تجاری و اداری در عربستان سعودی در حساب توییتر خود نوشته است که نظرات ترکی حمد در مورد صحیح بخاری، نخستین و آخرین نظر در مورد شرع اسلام نخواهد و بود و "از دست او به خدا پناه می‌بریم".

از طرف دیگر، بخش دیگری از مفسران از ترکی حمد دفاع کرده‌ و با استناد به شماری از احادیث ائمه و شیوخ در مورد تعداد روایت ها در صحیح بخاری شک و تردید ابراز کرده‌اند.

برخی نیز نوشته‌اند که ترکی حمد نویسنده به دین اسلام توهین نکرده ، بلکه "فقط به بخشی از آثار و عقاید انسانهای معصوم انتقاد کرده است".

ابراهیم منیف، مولف و منتقد امور شرعی در توییتی نوشته است که "شیخ البانی، حدیث شناس، بر ضعف احادیث در صحیح بخاری اذعان کرده و گفته است هیچ شخص معصومی چه بخاری و چه شخص دیگری وجود ندارد و هیچکس پس از رسول معصوم نیست. هر کتاب بشری می‌تواند اشکالی داشته باشد حتی اگر صحیح بخاری باشد".

او در این پیام از کابران پرسیده است که نظر شما چیست؟

نادین بدیر نوشته "توهین به روشنفکران ارشد و اندیشه آزاد و ناب برای شما آسان است. متفکر را تنها بگذارید تا نوآوری کند. او را کنترل نکنید. امیدوارم ترکی حمد وقت خود را با خواندن این حرفها تلف نکنند". او نوشته از همه کسانی که با این هشتگ، رواداری خود را نشان داده اند سپاسگزار است.

اما مخالفان ترکی حمد حمله به وی را سزاوار می دانند و خاطرنشان می کنند که "مسئله در شخص وی نیست، بلکه در پدیده توهین به مقدسات اسلام است که به گفته آن‌ها اخیراً به مد تبدیل شده است.

برخی دیگر نیز بحث هایی را که اظهارات آقای حمد و نویسندگان شبیه او باز می کند، می ستایند و "آغازگر انقلابی فرهنگی و فکری" می‌خوانند.

اخیرا طرفداران تغییر در عربستان سعودی به دستاوردهای بی سابقه ای دست یافته و با حمایت رسمی و تصمیم های سلطنتی توانسته‌‌اند موج جدیدی به راه بیندازند که آن را تأسیس اولین جامعه فلسفی مجاز در تاریخ پادشاهی این کشور می‌دانند.

با این همه، سنت‌گرایان در جامعه عربستان سعودی هنوز به این باورند که دستکاری ثوابت دینی، بدعت است. عادل کبانی امام پیشین مسجد الحرام در توییتی پرسیده است که نظرات ترکی حمد و همفکران او به معنای "دعوت به کدام دین جدید است؟

ولید طباطبائی، نماینده سابق مجلس کویت هم می‌گوید که "زیر سوال بردن صحت احادیث پیامبر، زیر سوال بردن صحت قرآن است".

آنچه امروز در فضای مجازی عربستان سعودی از مسائل دینی و سیاسی مورد بحث کابران قرار می‌گیرد، بی پیشنه است. تا چند سال پیش ابراز نظر در این موارد می توانست پیامدهای ناگوار و پیگرد‌های قانونی در پی داشته باشد. این کشور تا اوایل سال ۲۰۱۵ از محافظه کارترین کشورهای جهان عرب و حاشیه خلیج فارس به شمار می‌رفت.

بعد از روی کار امدن محمد بن سلمان زمامداران سعودی، امارات و بحرین نه تنها در داخل، بلکه در عرصه سیاست خارجی تا سطح عدی سازی رابطه با اسرائیل گام برداشته‌اند.

اظهارات ترکی حمد درباره صحیح بخاری که برای مسلمانان اهل سنت پس از قرآن در درجه دوم قرار دارد به نظر برخی کارشناسان می تواند ادامه همین سلسه از تغیرات فکری تلقی شود.