فدراسیون شطرنج ایران در آستانه تعلیق؛ ماجرای دنباله‌دار مسابقه ندادن با اسرائیل

علیرضا فیروزجا که حالا زیر پرچم فدراسیون جهانی بازی می‌کند در حال مسابقه با مگنوس کارلسن شطرنج‌باز نامدار نروژیبی بی سی :فدراسیون شطرنج ایران به دلیل روبه‌رو نشدن شطرنج‌بازهای ایرانی با حریفان اسرائیلی در آستانه محرومیت قرار دارد.

نایجل شورت، نایب رئیس فیده (فدراسیون بین‌المللی شطرنج) در توییتر نوشت: "ایران در آستانه تعلیق از سوی فیده به دلیل تبعیض آشکار نسبت به اسرائیل است."

آقای شورت و ملکوم پین (نماینده انگلیس) قطعنامه‌ای را به فیده ارائه کرده که قرار است در جلسه عمومی این سازمان در هفته جاری بررسی شود.

#Iran faces the prospect of suspension from FIDE for its policy of overt discrimination towards #Israel. https://t.co/cZntLQphan

— Nigel Short (@nigelshortchess) November 8, 2020

•     بازی کردن علیرضا فیروزجا زیر پرچم فیده به جای بازی برای ایران
•  
•     آزار و اذیت سارا خادم‌الشریعه توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که از خروج او از ایران برای شرکت در تورنمنتی در جبل‌الطارق ممانعت کردند
•  
•     اعدام نوید افکاری، کشتی‌گیر ایرانی در تاریخ ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰ به رغم پادرمیانی توماس باخ، رئیس کمیته بین‌المللی المپیک
•  
•     اقدام فدراسیون جهانی جودو در مورد فدراسیون ایران که منجر به تعلیق آن از کلیه رقابت‌ها شد

طبق این قطعنامه فدراسیون شطرنج ایران در پاسخ به فدراسیون جهانی مدعی شده است که مسابقه ندادن ورزشکاران ایرانی با حریفان اسرائیلی تصمیم شخصی آن‌ها است و فشاری روی آن‌ها وارد نشده است.

به نوشته روزنامه شرق، فرهاد نیکوخصال سرپرست فدراسیون شطرنج در پاسخ به نامه ماه ژوئیه آرکادی دوورکوویچف، رئیس فیده که درباره طفره‌رفتن از رقابت با ورزشکاران اسرائیلی هشدار داده بود و آن را "مصداق بارز تبعیض در ورزش" دانسته بود، گفته: "ورزشکاران خودشان عهده‌دار پرکردن فرم‌های مربوطه در رقابت‌های مختلف هستند، در نتیجه حضور یا عدم حضورشان در تورنمنت‌ها به خودشان بستگی دارد و فدراسیون و مسئولان ورزش ایران هیچ دخل و تصرفی در این موضوع ندارند."

این در حالی است که ورزشکاران ایرانی اجازه رویارویی با حریفان اسرائیلی را ندارند، اما به دلیل جلوگیری از محرومیت از ترفندهایی مانند تظاهر به مصدومیت، باخت در مسابقه‌های قبلی برای طفره رفتن از مسابقه با ورزشکاران اسرائیلی استفاده می‌کنند.

البته از مدتی قبل و با توجه به حساسیت فدراسیون‌های جهانی به نظر می‌رسد که مسئولان ورزش ایران تصمیم گرفته‌اند برای جلوگیری از محرومیت، از همان ابتدا ورزشکاران را به مسابقاتی که احتمال رویارویی با حریفان اسرائیلی وجود دارد، اعزام نکنند.

یکی از این موارد را می‌توان دلیل یا دست‌کم آخرین دلیل تغییر ملیت یکی از مستعد‌ترین چهره‌های ورزش ایران دانست.

دی ۱۳۹۸ و به دنبال اعزام نشدن تیم ملی ایران به مسابقات جهانی روسیه، علیرضا فیروزجا، استاد بزرگ شطرنج تصمیم گرفت به جای مسابقه با نام ایران، زیر پرچم فیده (فدراسیون جهانی شطرنج) مسابقه دهد.

علیرضا فیروزجا تنها شطرنج‌باز تاریخ ایران بود که صاحب عنوان "سوپر استاد بزرگ" شده؛ عنوانی که گرچه جزو عناوین رسمی فدراسیون جهانی نیست اما به شطرنج‌بازانی داده می‌شود که از امتیاز ۲۷۰۰ عبور کرده‌اند.

به گفته رئیس فدراسیون شطرنج ایران دلیل فرستاده نشدن تیم مردان ایران به مسابقات جهانی بلیتز (شطرنج برق‌آسا) در مسکو، مخالفت شورای برون مرزی وزارت ورزش بوده؛ مخالفتی که دلیل اصلی آن به احتمال قریب به یقین، حضور پنج حریف اسرائیلی در جدول و مسابقه تقریبا قطعی نمایندگان ایران با دست‌کم یکی از آن‌ها بود.

علیرضا فیروزجا همان زمان به فدراسیون اعلام کرد که قصد دارد در این تورنمنت شرکت کند و وقتی با مخالفت رئیس فدراسیون شطرنج ایران روبرو شد به او گفت که زیر پرچم فدراسیون جهانی مسابقه می‌دهد.

پیش‌تر مسابقه محمدامین طباطبایی و پرهام مقصودلو با گورشتین ایدو، شطرنج‌باز اسرائیلی در تورنمنت سیتخس اسپانیا جنجالی شده بود و مسئولان فدراسیون شطرنج ایران برای پایان دادن به ماجرا گفتند ورزشکاران ایرانی از ملیت حریف اطلاع نداشتند و به همین جهت حاضر به مسابقه شدند. ادعایی که چندان باورپذیر نیست، به این دلیل که هر شطرنج‌باز قبل از تورنمنت‌های مختلف به دقت حریف و شیوه بازی او را بررسی می‌کند.

سابقه مسابقه ندادن با حریفان اسرائیلی به نخستین سال‌های پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ می‌رسد؛ زمانی که مهرشاد شریف، بهترین بازیکن ایران در آن زمان حاضر به مسابقه با اسرائیل نشد؛ شطرنج‌بازی که بعدها راهی فرانسه شد.
سارا خادم الشریعه (راست) و میترا حجازی‌پور اکتبر ۲۰۱۶ممنوعیت شطرنج در اوایل دهه شصت تا فتوای آیت‌الله خمینی در سال ۱۳۶۷ طول کشید؛ سال‌هایی که کل شطرنج منتفی شد و به تبع آن مسابقه با حریفان اسرائیلی. پس از آزادی شطرنج در ایران هم قانون "قرعه ممنوعه" که به شطرنج‌بازان اجازه می‌داد حریفانشان را انتخاب کنند، ایرانی‌ها را از حریفان اسرائیلی دور نگه می‌داشت.

اما با حذف این قانون از ابتدای سال ۲۰۱۹ مشکلی که سال‌ها گریبان ورزش ایران را گرفته است، به شطرنج هم رسید.

مسابقه ندادن با حریفان اسرائیلی بارها برای ورزشکاران ایرانی دردسرساز شده اما شدیدترین برخورد سازمان‌های جهانی با این ماجرا مربوط به فدراسیون جهانی جودو است. این فدراسیون پس از این که سعید ملایی، قهرمان سابق جودو جهان گفت مسئولان ایرانی با تماس تلفنی مانع از مسابقه او بار حریف اسرائیلی شده‌اند، تمام فعالیت‌های این فدراسیون را تعلیق کرد.

به این ترتیب اگر فدراسیون بین‌المللی شطرنج هم ایران را محروم کند، بعید نیست که سایر فدراسیون‌های جهانی هم این راه را در پیش بگیرند و حتی کمیته بین‌المللی المپیک هم از ایران بخواهد بین حضور در مسابقات جهانی و مسابقه ندادن با حریفان اسرائیلی، یکی را انتخاب کند.