گناه دندان‌درد به گردن نیاکان ۱۲هزار ساله ما است

تغییر دوره کشاورزی فقط به تغییر استخوان فک ما محدود نمی‌شودایندیپندنت فارسی :دهان ما اغلب فضای کافی را برای جا دادن همه دندان‌های سفید و مرواریدی ما ندارد. طبق گزارش‌ها شایع‌ترین دلیل مراجعه به متخصص ارتودنسی همین تعداد زیاد دندان‌ها است که البته با شکل ناهماهنگ دندان‌ها همراه است. یک نفر از هر پنج نفر هم درگیر همین معضل است.

طبق گزارش مجله «اسمیت سونیان» اجداد باستانی ما این مشکلات را نداشتند و مطالعات جدید هم نشان می‌دهد که تا حدود ۱۲ هزار سال پیش انسان‌ها «هماهنگی کاملی را بین فک پایینی و دندان‌های خود» داشتند، عبارتی که یکی از نویسندگان اصلی این مقاله از آن استفاده می‌کند.

دانشمندان می‌گویند این تغییر بزرگ به دلیل انتقال تمدن از شکارچیان به کشاورزان، صورت گرفته است.

بنابر گزارش دانشگاه دوبلین که «ران پینهاسی» نویسنده اصلی این تحقیق، دانشیار باستان‌شناسی آن است، این تحقیق همین هفته در «وان پلوس» منتشر شده است. این مطالعه «فک پایینی و ابعاد تاج دندان ۲۹۲ اسکلت باستان‌شناسی را مورد بررسی قرار داده است، این اسکلت‌ها در فاصله زمانی بین ۲۸ هزار تا شش هزار سال قبل و از مناطق شام، آناتولی و اروپا» به دست آمده‌اند.

پینهاسی و همکارانش تفاوت چشمگیری را در ساختار فک کشف کردند که با ظهور دوره کشاورزی هم‌زمان است و درپی این کشف اظهار داشت: «تجزیه و تحلیل ما نشان می‌دهد که فک پایینی کشاورزان اولیه در منطقه شام، فقط شکل کوچک‌تر فک شکارچیان پیشین نیست، بلکه این فک پایینی تحت تاثیر مجموعه‌ای از تغییرات پیچیده است که به ورود به عصر کشاورزی مربوط می‌شود.»

همان طور که مطالعات پیشین نشان می‌دهد، این تغییرات احتمالا از رژیم غذایی ناشی می‌شود زیرا شکارچیان برای جویدن گوشت و سبزیجات پخته نشده (که اغلب مایحتاج غذایی‌شان را شامل می‌شد) به فک‌هایی محکم و بزرگ نیاز داشتند. از طرف دیگر کشاورزان اولیه رژیم غذایی سبک‌تری داشتند که شامل لوبیا و حبوبات پخته شده بود و این غذاها، به قدرت زیاد دهان، نیازی نداشتند. با گذشت زمان فک‌ها در واکنش به این رژیم غذایی کوچک‌تر شدند، اما دندان‌ها خود را با این تغییرات وفق ندادند و اندازه تقریبی‌شان تغییر نکرد. به نظر می‌رسد که این موضوع به مشکلات رایج ساختاری در تناسب دهان و دندان منجر شده است. به این ترتیب که ما فک مدرنی داریم اما تعداد دندان‌های ما منسوخ و قدیمی شده است.

تغییر دوره کشاورزی فقط به تغییر استخوان فک ما محدود نمی‌شود. دو مطالعه منتشر شده در سال گذشته نشان داد که پیدایش کشاورزی احتمالا باعث تغییر سایر اسکلت‌ها در انسان شده است و همچنین موجب شده است تا استخوان‌های سبک‌تر و کم‌چگال‌تری، به ویژه اطراف مفاصل شکل گیرد. به نظر می‌رسد چنین تحولاتی هم به دلیل رژیم غذایی و هم به دلیل تغییر در فعالیت بدنی به وجود آمده است، مخصوصا شیوه زندگی کم‌تحرک‌تر که به واسطه دامداری و کشاورزی شکل گرفته است.

برخی هم (نسبتا با انتقاد) استدلال می‌کنند که ورود به عصر تمدن کشاورزی، منشا اصلی بسیاری از بیماری‌های جامعه است. البته این موضوع کاملا پیچیده و دارای ابعاد محتلف است، اما یقینا یک مساله را می‌دانیم و آن هم این است که اگر اجداد ما آن جهش سرنوشت‌ساز را برای کشت و زرع انجام نمی‌دادند، در حال حاضر متخصصین ارتدونسی هم وجود نداشتند و البته که این موضوع در مورد بسیاری از ما نیز صدق می‌کند.