مهاجرت‌های پرخطر ایرانیان؛ «وقتی که راه دیگری نمانده است»

دویچه وله :غرق شدن اعضای خانواده کرد ایرانی در کانال مانش بین فرانسه و بریتانیا موجی از بحث‌ مهاجرت از ایران را برانگیخت. یک نماینده کرد در مجلس گفته است بیش از هزار نفر در پنج ماه گذشته از سردشت مهاجرت کرده‌اند.

از غرق شدن زن و شوهر سردشتی به همراه سه تن از فرزندانشان سه روز می‌گذرد. مقامات فرانسه روز سه‌شنبه، ششم آبان (۲۷ اکتبر) خبر واژگون شدن قایق کوچک حامل پناهجویان و مرگ چهار سرنشین آن در کانال مانش را خبر داده بودند.

خانواده غرق شده اهل روستای گلینه از توابع سردشت بوده است. این خانوده با پرداخت آخرین پول باقی‌مانده خود برای رسیدن به خاک بریتانیا سوار قایقی شدند که هرگز به مقصد خود نرسید. فرزند سوم این خانواده کرد مفقودالاثر است. 

قایق حامل پناهجویان از جمله این خانواده، ظرفیت ۱۷ نفر را داشته اما قاچاقچیان ۲۷ نفر را در آن گنجانده بودند. از سوی دیگر اداره هواشناسی بریتانیا نیز از قبل درباره وضعیت بد هوا و باد‌های شدید در منطقه کانال مانش هشدار داده است.

این حادثه غمناک بحث‌هایی را بر سر انگیزه فرار و مهاجرت ایرانیان از کشورشان برانگیخت.

نماینده سردشت در مجلس گفته است بالغ بر هزار نفر از مردم  سردشت طی پنج ماه اخیر مهاجرت کردند.

کمال حسین‌پور درباره مهاجرت جوانان سردشت به وبسایت رویداد۲۴ گفته است که  بیشتر این مهاجران را مردان و حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد را مردمی تشکیل داده‌اند که به صورت خانوادگی اقدام به مهاجرت کرده‌اند.

او با بیان اینکه در شهرک صنعتی شهرستان سردشت حتی دو کارخانه صنعتی هم فعال نیستند و میزان فعالیت صنعتی در این شهر صِفر است، ادامه می‌دهد: از نظر کشاورزی نیز این شهرستان دارای پوشش جنگلی است که باعث می‌شود مردم امکان کشاورزی نداشته باشند.
بستگان خانواده غرق شده حق مصاحبه با رسانه‌ها را ندارند
وبسایت یادشده درباره علت مهاجرت و سفر خطرناک این خانواده کرد خواسته است با بستگان نزدیک این خانواده صحبت بکند اما این افراد از مصاحبه سرباز زدند. رویداد به نقل از برخی منابع محلی نوشته است مصاحبه این افراد با "چالش‌هایی" مواجه شده و به خانواده آنها گفته شده حق مصاحبه با رسانه‌ها را ندارند.

در گزارش وبسایت رویداد درباره "منابع محلی" و علت مخالفت با مصاحبه بستگان خانواده سردشتی با رسانه‌ها توضیح بیشتری داده نشده است.

به گزارش رویداد۲۴ تا کنون هیچیک از مقامات جمهوری اسلامی  نسبت به غرق شدن خانواده سردشتی واکنش نشان نداده و رسانه‌ها نیز کمتر به این موضوع پرداخته‌اند.
کارگردان فیلم درخت گردو
محمدحسین‌ مهدویان، کارگردان فیلم درخت گردو نوشته است که خانواده سردشتی غرق شده را می‌شناسد. فیلم گردو مهدویان سیمرغ بلورین جشنواره فجر را دریافت کرده است. او جایزه خود را به همه "پدران داغدیده" سال ۹۸ از سیل تا حوادث آبانماه تا سقوط هواپیما تقدیم کرده بود.

مهدویان در حساب کاربری‌اش در اینستاگرام با انتشار چند عکس و ویدئو فرزندان این خانواده غرق شده نوشته است که ایران برای این خانواده "خانه‌ای گرم" نبوده و آنان در راه مهاجرتی پر خطر از ایران، در آب‌های سرزمینی غریبه غرق شده‌اند.

سونوشت غم انگیز آنیتا 🥺
روایت محمدحسین مهدویان + ویدئوhttps://t.co/EBFTNXEEu1

— روزگار (@Roozegardotnet) October 30, 2020

مهاجرت با انقلاب آغاز شد
اما چرا خانواده‌های ایرانی با درپیش گرفتن راهی پرمخاطره به کشورهای "غریب" مهاجرت می‌کنند.

مصطفی اقلیما، جامعه شناس، در گفتگو با "انتخاب" تلاش می‌کند به این پرسش پاسخ دهد. رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران می‌گوید: «شهروندان ایرانی به هر قیمتی حاضر به مهاجرت می‌شوند و با اینکه می‌دانند امکان دارد جان خودشان را از دست بدهند باز هم مهاجرت می‌کنند. آنها تمام این خطرات را به جان می‌خرند تا شاید آینده خودشان یا فرزندان خودشان را تامین کنند. آنها مهاجرت می‌کنند چون ما راه دیگری برای آنان باقی نگذاشتیم.»
چهار مرحله مهاجرت در چهار دهه
اقلیما با پرداخت به سرنوشت تلخ خانواده سردشتی می‌گوید مهاجرت یک موضوع اجتماعی و کلان محسوب می‌شود و رشد و افزایش چشم‌گیری در چهار دهه پیدا کرده است.

به گفته اقلیما موج نخست مهاجرت با انقلاب آغاز شده و در مرحله بعدی جنگ و تعطیلی مراکز علمی و دانشگاه‌ها باعث شکل گرفتن موج دوم مهاجرت‌ها شده است. به گفته این جامعه‌شناس ایرانی از موج سوم به بعد مهاجرت‌ها کمی تفاوت پیدا کرده و تشدید مشکلات اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری به ویژه بین فارغ‌التحصیلان باعث شده است که موج بعدی مهاجران، نخبگان علمی کشور باشند.

اقلیما با اشاره به افزایش نرخ مهاجران در یک دهه اخیر گفت طی یک دهه اخیر قشری از مردم که نه نخبه علمی محسوب می‌شوند و نه در دسته‌بندی‌های سیاسی هستند به مهاجرت روی آوردند. به گفته این جامعه‌شناس ایرانی فقر، بیکاری، کاهش امنیت اقتصادی، اجتماعی و روانی باعث شده تا آنان به ادامه زندگی در جایی به جز ایران فکر کنند.

اقلیما با استناد به یک آمار هزینه‌هایی که  "برای همین تعداد شهروندانی که سالانه از ایران به کشورهای ثانویه مهاجرت می‌کنند" صرف می‌شود را حدود ۱۰ میلیارد دلار عنوان کرده، هزینه‌ای که باید آنها را آماده کند "تا تحصیل کنند و بتوانند در آینده خودشان شغل مناسب و در خدمت جامعه و کشور داشته باشند" ولی "افزایش نرخ مهاجرت به معنای افزایش هدر رفتن این منابع ملی است".

او می‌گوید که بسیاری به فکر مهاجرت افتاده‌اند چرا که "ما راه دیگری برای آنان باقی نگذاشتیم."