سناریوی نخ‌نما و پرتناقض صداوسیما برای «اثبات» جرم نوید افکاری

دویچه وله :صدا و سیما و برخی رسانه‌های وابسته به نهادهای قدرت فیلمی پخش کرده‌اند که قرار است حکم اعدام نوید افکاری را توجیه کند. محور اصلی این فیلم پرابهام و پرتناقض اعتراف‌هایی است که گفته می‌شود زیر شکنجه گرفته شده است.

مهدی محمودیان، فعال سیاسی و از امضاءکنندگان متن انتقادی مشهور به "بیانیه ۷۷نفر" در نکوهش برخورد خشونت‌آمیز با معترضان، روز شنبه ۱۵ شهریور در یک پیام توئیتری نوشت: «درحالی که برادران افکاری در بندهایی جداگانه در زندان شیراز نگهداری می‌شوند، پنجشنبه ساعت نزدیک ۹ شب، نوید افکاری از بند خود خارج و به مکان نامعلومی منتقل شده است.»

نوید افکاری سنگری، دو برادرش وحید و حبیب و جوان دیگری به نام سعید دشتکی به اتهام "مشارکت فعال" در حرکت‌های اعتراضی مرداد ماه ۱۳۹۷ در شیراز محاکمه و محکوم شدند.

منابع خبری هفتم شهریور اعلام کردند که نوید افکاری به اتهام قتل یک بسیجی به اعدام و دو برادرش به زندان‌های دراز مدت محکوم شده‌اند. انتشار این خبر با موج گسترده‌ای از اعتراض در رسانه‌های خارج و فضای مجازی روبرو شد و برخی شخصیت‌های سرشناس و نهادهای بین‌المللی خواستار لغو این احکام شده‌اند.

همزمان با انتشار خبر انتقال نوید افکاری به مکانی نامعلوم، صدا و سیمای جمهوری اسلامی و بسیاری از رسانه‌های حکومتی، از جمله خبرگزاری فارس، نزدیک به نیروهای امنیتی و سپاه پاسداران و خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضائیه فیلمی منتشر کردند که هدفش توجیه حکم اعدام متهم ردیف اول پرونده به نظر می‌رسد.
سناریوی تکراری و نخ‌نما
در این فیلم، که در آن به بازسازی صحنه‌های ارتکاب جرم و "اعتراف‌های" نوید افکاری اشاره شده چند نکته سوال برانگیز وجود دارد؛ ساختار این فیلم به سناریوی صدها مورد مشابه شبیه است که از فرط تکرار نخ‌نما شده و در آن موارد پرتناقض و خلاف دیگر شواهد موجود، بسیار به چشم می‌خورد.

خبرگزاری رویترز ۱۵ شهریور گزارش مشترکی از فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر و سازمان عدالت برای ایران مستقر در لندن از ماه ژوئن امسال را یادآوری کرده که مطابق آن صدا و سیمای جمهوری اسلامی در یک دهه گذشته دست‌کم در ۳۵۵ مورد اقدام به انتشار فیلم "اعتراف‌هایی" کرده که زیر شکنجه و اجباری گرفته شده‌اند.

مازیار ابراهیمی، فردی که زمانی به ترور "دانشمندان هسته‌ای" متهم شده بود و اعتراف‌های اجباریش از تلویزیون پخش شد در یک پیام توئیتری می‌گوید با دیدن فیلمی که درباره نوید افکاری پخش شد "دقیقا" یاد مستندی افتاده که بر مبنای "اعترافات" او تهیه و پخش شده بود. ابراهیمی می‌گوید "یک جورایی منگ" است که چطور "همیشه همین سناریو" تکرار می‌شود.

#SaveNavidAfkari #اعدام_نکنید #بازجو_خبرنگار #لغو_فوری_اعدام #NavidAfkari #نوید_افکاری pic.twitter.com/X1DNRYlaQL

— Mazyar Ebrahimi مازیار ابراهیمی (@ebrahimi_mazyar) September 5, 2020

کتمان وجود وکیل واقعی
نوید افکاری و خانواده و نزدیکانش بارها گفته‌اند که او شکنجه شده و تائید پزشکی قانونی در مورد این مسئله و اظهارات شاهدان عینی در مورد آن در پرونده موجود است.

در فیلمی که صدا و سیما پخش کرده نامی از حسن یونسی، وکیل نوید و بردارانش برده نمی‌شود و به جای او شخصی که وکیل تسخیری پرونده معرفی شده ادعا می‌کند که متهم ردیف اول از مراجعه به پزشکی قانونی امتناع کرده است.

یونسی ۱۳ شهریور در یک پیام توئیتری نوشت مرکز ارتباطات قوه قضائیه، برخی رسانه‌ها را به خاطر گفت‌وگو درباره پرونده نوید افکاری با این بهانه تحت فشار گذاشته که او وکیل متهم نیست. وکیل افکاری ابراز تعجب می‌کند که چطور این مرکز که با یک استعلام ساده و درون سیستمی نتوانسته واقعیت وکالت او را کشف کند "می‌خواهد با بیرون ارتباط برقرار کند".
ادعای متناقض درباره حضور مقتول در صحنه
نوید افکاری متهم است ۱۱ مرداد ۹۷ حسن ترکمان مامور اداره حراست سازمان آب و فاضلاب استان فارس را به ضرب چاقو به قتل رسانده است. هادی غزنویان، همکار ترکمان در جریان تحقیقاتی که در پرونده نیز ثبت شده گفته او پس از پایان ماموریت گشت‌زنی در روز ناآرامی‌ها در شیراز در حال بازگشت به خانه بوده است.

در فیلم صدا و سیما ادعا شده که ترکمان پیش از حادثه به طور اتفاقی از خانه پدری خود در شیراز خارج شد و هدف حمله قرار گرفت. خبرگزاری میزان دهم شهریور در گزارشی نوشته که پدر ترکمان در حضور مراجع انتظامی گفته پسرش "بعد از فراغت از امور شغلی" در راه بازگشت به خانه هدف ضرب و جرح با چاقو قرار گرفته است.

یکی دیگر از ادعاهایی که درباره "اثبات" اقدام به قتل عمد توسط نوید افکاری مطرح شده، و از علت‌های اصلی محکومیت او به اعدام است، وجود فیلم دوربین مداربسته‌ای و ثبت لحظه ارتکاب جرم است.
ادعای جعلی وجود فیلم ارتکاب قتل
ادعای وجود فیلم از لحظه قتل را خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضائیه مطرح کرده بود که وکیل نوید افکاری در گفت‌وگو با سایت "امتداد" آن را به شدت تکذیب کرد.

#اختصاصی

✅حسن یونسی وکیل برادران افکاری در گفت و گو با امتداد: نوید و وحید در دادگاه اعلام کردند که اقاریرشان تحت فشارهای روانی و جسمی بوده است/ آنها در دادگاه ارتکاب قتل را انکار کرده اند/ عدم وجود فیلم مورد ادعای خبرگزاری میزان که متهمین را در حال ارتکاب قتل نشان می دهد/۱

— امتداد (@Emtedadnews) September 1, 2020

در تائید شکنجه نوید افکاری یک فایل صوتی از یکی از شاهدان عینی منتشر شده که در زندان شاهد ضرب و شتم او بوده است. او می‌گوید "به وضوح" شنیده که ماموران در واکنش به اظهارات نوید مبنی بر بی‌گناهی گفته‌اند : «فقط آنچه ما می‌گوئیم درست است و باید همان‌ها را بنویسی.»

با این تفاصیل محتوای فیلمی که قرار است حکم اعدام نوید افکاری و احکام سنگین هم‌پرونده‌ای‌های او را توجیه کند هیچ نکته جدیدی را آشکار نمی‌کند و فقط نمایش "حقیقت" مورد نظر دستگاه‌های حکومتی است.

از آنجا که در فیلمی که روز شنبه پخش شد سند جدیدی به جز صحنه‌سازی بر مبنای اعتراف‌های اجباری وجود ندارد و نمی‌تواند از دید نهادهای بین‌المللی قانع کننده باشد، به نظر می‌رسد نمایش آن بیشتر مصرف داخلی داشته باشد.

هر چند همان‌طور که مازیار ابراهیمی هم گفته سناریوی این فیلم آنقدر نخ‌نما و تکراری است که بعید است برای مخاطب داخلی هم قانع‌کننده باشد. می‌توان تصور کرد که یکی از اهداف این اقدام‌ها، ارعاب معترضان احتمالی باشد. نوید افکاری در پیام صوتی خود می‌گوید حکومت پس از اعتراض‌های مرداد ۹۷ طناب داری آماده کرده و برای آن "دنبال گردن" می‌گشته است.
اقدامی شنیع، حتی اگر متهم مجرم باشد
در کشورهایی که قانون بر آنها حاکم و قوه قضائیه مستقل است، به طور معمول به احکام دادگاه‌های بی‌طرف و منصفانه احترام می‌گذارند. بر همین اساس نهادهای حقوق بشری بدون توجه به محتوای پرونده و گناهکار یا بی‌گناه بودن متهم، اعتراف‌گیری تحت شکنجه و نمایش فیلم آن برای توجیه احکام دادگاه را اقدامی شنیع و غیرانسانی می‌دانند.

رویدادهای مرداد ۹۷ مانند اعتراض‌های دی ۹۶ وسیع‌ترین حرکت‌های اعتراضی در جمهوری اسلامی پیش از حوادث آبان ۹۸ بود. تا کنون شمار دقیق قربانیان، مجروحان و بازداشت‌شدگان این اعتراض‌ها مشخص نشده است و آمار حکومت درباره آن با برآوردهای نهادهای حقوق بشری اختلاف زیادی دارد