روایت بستگان سه قربانی از تیراندازی به کولبران در مرز عراق

۳۱ کشته و زخمی در یک ماه
سازمان حقوق بشری "هەنگاو" می‌گوید بر اساس آمار و اسنادی که ثبت کرده تنها در ماه اوت (۱۱ مرداد تا ۱۰ شهریور) ۳۱ "کولبر و کاسبکار کرد" در مرزهای کردستان کشته و زخمی شده‌اند.

امان‌الله حسین‌پور، نماینده سردشت و پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی ۱۴ شهریور در نامه‌ای به رئیس جمهوری حسن روحانی با اشاره به قتل سه جوان کولبر از او پرسید: «چرا باید جوانان بی‌دفاع و مظلوم مناطق کردنشین برای یک لقمه نان، کولبری کرده و کشته شوند؟ متأسفانه دولت شما نه تنها شغلی ایجاد نکرده است بلکه بازارچه‌های رسمی و معابر رسمی کولبری را مسدود و کارگاه‌های تولیدی را به مناطق مرکزی و برخوردار منتقل کرده است.»

سازمان حقوق بشری "هەنگاو" ۱۲ شهریور گزارش داد همزمان با قتل سه کولبر در سردشت، نیروهای سپاه پاسداران در مرز زیوە پیرانشهر نیز بە سوی گروهی از کولبران آتش گشودە و یک کولبر به نام جلال خضری را به قتل رساندند و چند نفر را مجروح کردند.
تذکر به وزیر کشور در مجلس
نماینده سردشت و پیرانشهر در نشست علنی ۱۵ شهریور مجلس در یک تذکر کتبی به وزیر کشور خواستار اعزام کارشناسان این وزارت‌خانه به منطقه شد تا ضمن "ساماندهی مرزهای رسمی، بازارچه‌ها و معابر رسمی کولبری" با مسببان حوادثی مانند قتل چهار کولبر برخورد کنند.

او خطاب به عبدالرضا رحمانی فضلی نوشت: «آقای وزیر می‌دانید که برنامه‌های دولت روحانی در زمینه ساماندهی معابر کولبری و جایگزینی مشاغل سخت و خطرناک نه تنها دردی از زخم‌های عمیق این قشر آسیب‌پذیر دوا نکرده بلکه به علت بی‌تدبیری حتی بازارچه‌های مرزی را هم به تعطیلی کشانده است.»

تذکر نمایندگان شهرستان‌های مرزی و مناطق کردنشین به مسئولان درباره رسیدگی به وضعیت کولبران سابقه‌ای طولانی دارد. عبدالکریم حسین‌زاده، نماینده نقده و اشنویه در مجلس‌های نهم و دهم حدود یک ماه پیش در یک پیام‌توئیتری نوشت که همچنان در پی گوشی شنوا برای شنیده صدای کولبران است.

⚡️ “صدای #کولبران بودم و هستم؛ در پی گوشی برای شنیدن”#کولبر #کولبریhttps://t.co/XRIzzGqU9h

— عبدالکریم حسین‌زاده (@AK_Hosseinzadeh) August 2, 2020

عثمان مزین، حقوقدان و وکیل دادگستری می‌گوید کولبری شغل نیست و آشکارا موجب تحقیر انسان می‌شود "اما این شغل نامطلوب به دلیل نبود شرایط اشتغال در مناطق مرزی و کردنشین به مردم این مناطق تحمیل شده است".
"چرا کولبران را به جای دستگیری می‌کشند؟"
او به سایت رویداد۲۴ گفت: «در قوانین کولبری جرم نیست و مجازات و عقوبت اقدام به آن کشته‌شدن و قتل نیست لذا مامور انتظامی حق ندارد بدون حکم قطعی مرجع ذیصلاح قضایی جان مردم را بگیرد. البته تا جایی که می‌دانم تا کنون هیچ ماموری به دلیل تیراندازی به کولبران مورد بازخواست و احضار قرار نگرفته است؛ این یعنی برخی به خود حق می‌دهند علناً کولبران را مستحق قتل بدانند.»

اغلب حقوقدانان و فعالان حقوق بشری بارها تاکید کرده‌اند که اگر برخی از کولبران در قاچاق کالا هم دخیل باشند شلیک مستقیم به آنها، پیش از بازداشت و سپردن‌شان به دستگاه‌قضائی برای اثبات جرم، توجیه‌پذیر نیست.

نماینده سردشت و پیرانشهر در اظهارات مشابهی می‌گوید: «سخن من به رئیس جمهور و هنگ مرزی و استاندار آذربایجان غربی آن است که اگر فردی مرتکب خلاف شده یا اگر قاچاق هم کرده، باید با او برخورد قانونی شود چنین فردی را باید دستگیر و محاکمه کنند. چرا می‌کشند؟»

مسئولان تا کنون به این پرسش پاسخی نداده‌اند. افزون بر این وعده‌های دولت برای سامان دادن به وضعیت کولبران، از جمله از طریق صدور کارت مرزنشینی، که عده‌ای بابت آن پول هم پرداخت کرده‌اند، هنوز نتیجه ملموسی نداشته است و ساز و کار استفاده از آن مشخص نشده است